از بوتيك تا بي‌پولي
از "بوتيك" تا "بي‌پولي"
باشگاه فيلم تهران صد و هجدهمين برنامه‌اش را به نمايش فيلم «بي‌پولي» دومين ساخته «حميد نعمت‌الله» اختصاص داد، فيلم‌سازي كه اولين اثرش، «بوتيك»، با اقبال تماشاگران و منتقدان روبرو شد و اين فيلمش نيز توانست سيمرغ بلورين فيلم منتخب تماشاگران، سيمرغ بلورين بهترين بازيگر نقش اول زن براي «ليلا حاتمي» و ديپلم افتخار بهترين فيلمنامه اول و دوم را از بيست و هفتمين جشنواره فيلم فجر دريافت كند.
«بي‌پولي» در حالي در باشگاه فيلم تهران و فرهنگسراي ارسباران به نمايش و نقد گذاشته شد كه تنها چند روز با اكران عمومي‌اش فاصله داشت. در جلسه نقد و بررسي فيلم كه با حضور عده زيادي از تماشاگران برگزار شد، حميد نعمت‌الله و كارگردان، «مصطفي شايسته» ¨تهيه‌كننده و «اعلايي» ¨عضو شوراي مركزي انجمن منتقدان حضور داشتند.
شايسته در ابتداي جلسه، در مورد چگونگي انتخاب اين فيلمنامه گفت: «آشنايي من و همكاري‌ام با آقاي نعمت‌الله به فيلم «بوتيك» و سال 1380 مربوط مي‌شود. نتايج بسيار خوب و موفقيتي كه فيلم هم در زمينه فرهنگي و هم در زمينه اقتصادي به دست آورد من را به عنوان تهيه‌كننده متقاعد كرد كه پيگير همكاري مجدد با سازنده اين فيلم باشم.
فكر مي‌كنم آقاي نعمت‌الله هم به اين همكاري مجدد بي‌ميل نبودند. وقتي فيلمنامه «بي‌پولي» را به من دادند، با توجه به شناختي كه از ايشان و سينماي خاصشان داشتم، به سرعت پذيرفتم كه تهيه‌كننده آن باشم. بنابراين، همان تيم 3 نفره‌اي كه در ساخت «بوتيك» شريك بروم «بي‌پولي» را شروع كردم.»
اولويت با موقعيت‌هاي پازل‌گونه است. حتي با اينكه داستان وجود دارد و بدون نقص هم بيان مي‌شود ارجحيت با اين موقعيت‌هاست. شخصيت‌هاي فيلم‌هاي حميد نعمت‌الله خاصند.
حميد نعمت‌الله هم درباره فيلمنامه اين فيلم و نگارش آن كه محصول كار 2 نفره او و «هادي مقدم‌دوست» است، گفت: «اين فيلمنامه كاري مشترك بود و پردازش نهايي‌اش هم 2 نفره انجام شد.
درست است كه به عنوان كار دوم و به دنبال توقعي كه «بوتيك» ايجاد كرده بود حساسيت زيادي روي اين كار داشتم، ولي فكر مي‌كنم اگر كار سوم و چهارم هم پيش بيايد، باز همين حساسيت را خواهم داشت و تمام سعي‌ام را خواهد كرد تا كار خوبي باشد.» اعلايي، منتقد، نيز درخصوص اين هم گفت:
«وقتي «بي‌پولي» درجشنواره به نمايش درآمد، من مجري نشست نقد و پرسش و پاسخ آن بودم. هيچ واكنش منفي به اين فيلم در آن جلسه از سوي منتقدان نشان داده نشد، طوري كه انتهاي جلسه، «بهرام رادان» از منتقدان پرسيد: «واقعاً هيچ نقدي روي فيلم نداريد؟» در آن جلسه، هيچ‌كس مسئله جدي‌اي را مطرح نكرد.
من جانبدارانه به فيلم نگاه نمي‌كنم، ولي خيلي كم مي‌توان ايرادي به اين فيلم گرفت. معمولاً بعد از ساخت 5 ـ 6 فيلم مي‌شود مؤلفه‌هاي مشترك كارگردان را در آنها تشخيص داد، ولي آقاي نعمت‌الله در فيلم دومش به مؤلفه‌هاي مشترك رسيده. با اينكه داستان در فيلم‌هاي او اهميت دارد و ديده مي‌شود، يعني آغاز و ميانه و پايان دارد، با نگاهي دقيق‌تر، به نظرم، فيلم‌هاي ايشان كمتر به داستان متكي است.
اولويت با موقعيت‌هاي پازل‌گونه است. حتي با اينكه داستان وجود دارد و بدون نقص هم بيان مي‌شود ارجحيت با اين موقعيت‌هاست. شخصيت‌هاي فيلم‌هاي حميد نعمت‌الله خاصند. در فيلم‌هاي او آسيب‌شناسي رفتاري و مسائل بومي مطرح مي‌شوند.» با توجه به نزديك بودن نوبت اكران فيلم طبيعي بود كه در مورد پيش‌بيني از استقبال مخاطب از تهيه‌كننده فيلم سؤال شود.
مصطفي شايسته در جواب اين سؤال گفت: «با توجه به نمايش اوليه فيلم در جشنواره، بازخوردهاي خوبي كه از سوي مخاطب داشت و فيلم منتخب تماشاگران شناخته شد و نيز سالن‌هاي نمايش فيلم در آن جشنواره، اميدوارم استقبال خوبي از آن شود. دليل ساخت اين فيلم مسائل فرهنگي، ارزش‌هاي موجود در فيلمنامه آن و كارنامه سازنده‌اش بود.
براي من تهيه‌كننده ارتباط برقرار كردن مخاطب با فيلم بسيار مهم است. زماني كه مردم با فيلمي مثل «بي‌پولي» كه دغدغه‌اش وجوه فرهنگي است، ارتباط برقرار مي‌كنند، رشد فرهنگي جامعه را نشان مي‌دهد. با توجه به مجموعه نشانه‌هايي كه از بازخورد مردم مي‌بينم، حدس مي‌زنم فيلم جزو فيلم‌هاي پرفروش امسال باشد.»
سؤال بعدي‌اي كه مطرح شد اين بود كه «بوتيك» كمتر به ديالوگ مبتني بود، ولي در «بي پولي» ديالوگ نقش مهم‌تري دارد و اصولاً فيلم پرديالوگي است. آيا اين موضوع به خاطر افزودن به جذابيت فيلم و كشاندن تماشاگر به سينما بوده است؟ نعمت‌الله در جواب اين سؤال گفت:
«كلمه گيشه با خودش بار منفي مي‌آورد. ولي واقعاً به نظر من، اينكه فيلم پرمخاطب باشد جدا از كيفيت فيلم و بخش خلاقه و هنرمندانه آن نيست. فيلمنامه‌نويس فيلمنامه‌اش را براي مخاطب فرضي مي‌نويسد و مدام حساب مي‌كند كه برايش كشش دارد يا حوصله‌اش را سرمي‌برد. در مورد «بوتيك» هم همينطور بود. همه‌اش به اين فكر مي‌كردم كه براي مخاطب جذابيت داشته باشد.
در «بوتيك» هم البته ديالوگ زياد داشتيم، ولي جنسش فرق مي‌كرد. ديالوگ‌هاي «بي‌پولي» جزو شخصيت پرسوناژهاي آن است.» اعلايي درباره پايان‌بندي خوش فيلم گفت: «در مورد شاكله اصلي هر فيلمي قطعاً اول كارگردان مطرح است و بعد منتقد و مخاطب. اگر بخواهم به پايان‌بندي اين فيلم فكر كنم، نظرم جلب مي‌شود به اين نكته كه پايان، پايان شادي است.
ما عادت كرده‌ايم فيلمي را كه پايان خوش دارد تجاري بدانيم. منتقدان هم علاقه‌مند بودند كه فيلم پايان خوش نداشته باشد. تلخ بودن فيلم «بوتيك» را مخاطب دوست داشت و آماده بود كه در «بي‌پولي» هم فضايي تلخ با آدم‌هاي داغان و مريض ببيند، در حالي كه مي‌توان با طنز هم مسائل جامعه را نشان داد. به نظرم، «بي‌پولي» يك جور طنز «بيلي‌وايدر»ي دارد. پلي است بين طنز و هراس.»
بي‌پولي
نويسندگان: هادي مقدم‌دوست، حميد نعمت‌الله كارگردان: حميد نعمت‌الله بازيگران: بهرام رادان، ليلا حاتمي، حبيب رضايي و امير جعفري مدير فيلمبرداري: عليرضا زرين‌دست طراح صحنه و لباس: كيوان‌مقدم خلاصه داستان: فيلم درباره زوج جواني است كه درگير يك‌دوره بيكاري و بي‌پولي مي‌شوند و سعي مي‌كنند مشكلات روزافزونشان را حل كنند.
منبع : همشهري
تنظيم براي تبيان : مسعود عجمي