تاثیر روزه بر کاهش و افزایش وزن

ماه رمضان و روزه داری با تغییر رژیم معمول روزانه و وعده‌های غذایی، در دریافت میزان انرژی روزانه تغییراتی به وجود می‌آورد. گذشته از تغییر زمان وعده‌ها، مواد غذایی كه در این ماه وارد الگوی مصرف روزانه می‌شوند نیز تغییراتی را در همین روند ایجاد می‌كنند.

این تغییرات برای كسانی كه به هر دلیل از رژیم غذایی خاصی در روزهای عادی پیروی می‌كرده‌اند مهم تلقی می‌شود، برای مثال افرادی كه برای افزایش وزن تلاش می‌كنند و یا آنهایی كه برای كاهش وزن خود به رژیم لاغری روی آورده‌اند، در معرض این تغییرات قرار می‌گیرند و چنانچه نتوانند خود را با این تغییرات وفق داده و برنامه غذایی خود را با این تغییرات متناسب كنند، ممكن است در ادامه رژیم‌های غذایی خود با شكست مواجه شوند.

یكی از مهم ترین فواید روزه‌داری، بهبود وضعیت بدن و تناسب اندام است كه با سوخت بافت چربی و كاهش انرژی دریافتی میسر می‌شود، بنابراین در صورتی كه فرد روزه‌دار توصیه‌های بهداشتی را رعایت كند، به طور طبیعی پس از ماه رمضان، به دلیل كاهش چربی‌های بدن باید تا چند كیلوگرم كاهش وزن پیدا كند.

روزه و كاهش وزن

این روزها سفره‌های سحری وافطار خیلی‌ها با انواع غذاهای چرب و شیرین مانند حلوا، کاچی، خرما، شله‌زرد، شیربرنج چرب و شیرین و بالاخره زولبیا و بامیه رنگین می‌شود. نتیجه اینکه پس از یک ماه روزه‌داری نه تنها وزن کم نمی‌کنیم، بلکه با چند کیلو اضافه وزن دوباره به رژیم غذایی معمول خود برمی‌گردیم و روند چاقی و اضافه وزن را با الگوی غذایی غلط همچنان دنبال می‌کنیم. تهیه انواع و اقسام خوراکی‌ها، شیرینی‌های گوناگون در مهمانی‌های افطار نه تنها موجب از بین بردن آثار معنوی روزه می شود، بلکه با اسراف و پرخوری سرانجام اضافه وزن و چاقی را به همراه دارد.

چاقی با ذخیره بیش از حد انرژی به صورت چربی در بدن تعریف می‌شود. این مشكل در اثر عدم تعادل بین انرژی دریافتی و انرژی مصرفی ایجاد می‌شود. چاقی از عوامل خطر بروز بیماری‌های مزمن مانند فشار خون بالا، افزایش چربی‌های خون، دیابت نوع دو، بیماری‌های قلبی عروقی و بعضی از انواع سرطان‌ها است.

بر اساس تحقیقات انجام شده حدود 60 درصد جمعیت میانسال كشور مبتلا به اضافه وزن و چاقی هستند. با توجه به شیوع بالای اضافه وزن و چاقی در این گروه سنی و نقش چاقی به عنوان عامل خطر در بروز بیماری‌های مزمن و عواقب اقتصادی و اجتماعی آن، لزوم توجه به این معضل بهداشتی بیش از پیش آشكار می‌شود. به ویژه آن که تحقیقات نشان داده است حتی مقادیر متوسط كاهش وزن به میزان 5 تا 10 درصد، در كاهش خطر بروز بیماری‌های مرتبط با چاقی بسیار موثر است.

بیماری‌های مرتبط با چاقی و عوارض ناشی از آنها باعث ایجاد بار مالی بر كشور می‌شود، به طوری كه بر اساس برآوردها هزینه ناشی از چاقی 2 تا 8 درصد كل بودجه مراقبت‌های بهداشتی را در بر‌می‌گیرد. با توجه به این نکات مشخص می‌شود كسانی كه برای كاهش وزن خود تلاش می‌كنند، باید در این ایام نیز مراقب دریافت كالری خود باشند تا تلاش‌های آنها بیهوده نشود.

یك نكته قابل تامل

یكی دیگر از مشكلاتی كه ممكن است به علت ناترازی تغذیه‌ای طی ماه رمضان به وجود آید، افزایش چربی‌های خون بر خلاف انتظار است. بسیاری از افراد طی این ماه دچار بد خوری و یا پُرخوری می‌شوند و در مصرف مواد غذایی افراط می‌كنند، به گونه‌ای كه ممكن است حتی در عین كاهش وزن، میزان چربی خونشان افزایش یابد. علت اصلی این مشكل افراط در مصرف شیرینی‌ها و مواد غذایی چرب ناسالم از جمله زولبیا و بامیه است.

با برنامه ‌ریزی درست برای تغذیه و مصرف صحیح مواد غذایی در این ماه و پرهیز از زیاده روی در خوردن غذا، می‌توان از برکات معنوی این ماه سود بیشتری جست و فواید بهداشتی روزه را به دست آورد.

مصرف بی‌رویه این مواد غذایی می‌تواند متابولیسم (سوخت وساز) بدن را مختل كرده و عوارضی برای بدن ایجاد كند. بنابراین باید از مصرف زیاد غذاهای چرب و سرخ كرده به شدت خودداری كرد، چون بر خلاف آنچه مردم گمان می‌كنند كه طی ماه رمضان به واسطه روزه گرفتن وزن افراد كم می‌شود و همچنین افرادی كه دچار چربی خون بالا هستند، چربی خون آنها كاهش می‌یابد، در بسیاری از موارد مشاهده شده كه پس از ماه رمضان نه تنها كاهش وزن ایجاد نشده، بلكه موجب افزایش وزن و چربی خون هم شده است.

اگر روزه‌داری به شیوه صحیح انجام شده باشد، می‌تواند با كاهش كالری دریافتی، نوع خوب كلسترول یا HDL را در بدن افزایش داده و موجب كاهش كلسترول بد یا LDL شود، در غیر این صورت كلسترول بد خون افزایش می‌یابد.

به علاوه مصرف زیاد مواد غذایی چرب هنگام افطار موجب بی‌اشتهایی در هنگام سحر می‌شود، چون هضم چربی‌ها در بدن نیازمند مدت زمان طولانی‌تر است. خوردن خوراكی‌ها و مواد غذایی تا دیر وقت و به تاخیر انداختن زمان خواب، موجب بی‌اشتهایی و بی‌حوصلگی هنگام سحر می‌شود، بنابراین اگر وعده افطار به صورت مناسب مصرف شود، مشكلی برای وعده سحر ایجاد نخواهد شد.

روزه و افزایش وزن

بر خلاف افراد چاق، افراد لاغری كه برای افزایش وزن تلاش می‌كنند، سوال می‌كنند كه چگونه می‌توانند طی ماه رمضان، به رژیم خود ادامه دهند.

در پاسخ به این گروه موارد زیرتوصیه می‌شود:

شما می‌توانید در طول ماه مبارك رمضان نیز از رژیم افزایش وزن خود پیروی کنید. برای این كار می‌توانید غذاهای با كالری بالا و حجم كم كه بیشتر غذاهای چرب و شیرین هستند را البته با در نظر گرفتن سالم بودن آنها استفاده كنید؛ برای مثال در سوپ‌های خود خامه اضافه کنید. برنج خود را با كره میل كنید. همچنین می‌توانید به خورش‌ها، قدری آرد اضافه كنید تا هم غلیظ‌تر شوند و هم میزان كالری آنها بیشتر شود.

استفاده مناسب از مواد غذایی شیرین مانند خرما، شله زرد ، فرنی، حلوا ، كاچی و شیربرنج با عسل، راه دیگری برای دریافت كالری بالا است.

استفاده از تمام وعده‌های غذایی و میان وعده‌ها در مدت زمان مجاز، به دریافت مقادیر اضافی كالری كمك می‌كند، بنابراین به خصوص وعده سحری را از دست ندهید و آن را جایگزین وعده ناهار كه حذف می‌شود، كنید.

زیبا کاوه‌یی

سلامتیران