جومونگ مهمان امسال اول مهر

حالا نوبت جومونگ و سوساناست. در روزگار بي‌نماد و نشانه کودکان ايراني خبري از چهره‌هاي ملي نيست. آنها به جاي آنکه قهرمانان اساطيري نياکانشان را بشناسند حاضرند دفتري داشته باشند که به اسپايدرمن مزين باشد.عناصر و شخصيتهاي کارتوني سالهاست که ميهمان لباس و وسايل التحرير دانش آموزان هستند.  شخصيت هايي که بسته به شرايط جامعه تغيير مي کنند و جاي خود را به ديگري مي دهند.

 غربت اساطير ايراني و ملي و مذهبي در ساختار فکري کودکان ما از کجا و کي و چگونه رقم خورد؟ از دهه  سي؟ چهل؟ کسي پاسخ اين سئوال را نمي داند.

کودکان دهه 60 

 هنوز هم که هنوز است نسل دوم و سوم انقلاب يادشان هست که در دهه 60 شخصيت هايي کارتوني چون تنارديه، ژان وارژان، بوفي، خانواده دکتر ارنست، بچه هاي مدرسه آلپ، واتو واتو، سمباد، پينوکيو و... بنا به زمان پخش کارتون از تلويزيون روي وسايل التحرير دانش آموزان جا خوش مي کرد. دوقلوهاي افسانه اي، خاله ريزه، کلاه قرمزي و...دفتر و مداد و پاک کن، سرمداد، جامدادي، خط کش، برچسب دفتر، کيف و... کودکان و نوجوانان را احاطه کرده بود.

با اين همه براي کودکان بزرگ شده در دهه 60 مهمتر از اين نماد و نشانه ها رهبران 13 ساله شان در جبهه هاي جنگ تحميلي بود و پدراني که براي حفظ وجب وجب خاک اين ديار در خاکريزهاي جنگ سينه را سپر گلوله دشمن کرده بودند. براي کودکان رشد يافته در آن روزها زيستن در شرايط دشوار جنگي و آژير قرمز و تاريکي و موشکباران و ترس و دلهره بمباران موضوعات مهمتري بود تا نماد و نشانه هاي کارتوني.

نگاهي به وسايل التحرير دهه 70

دهه 70 که رسيد. همه به فکر سازندگي بودند. ساختن دوباره وطن ، نماد و نشانه هاي اقتصادي و صنعتي بيشتر طلب مي کرد تا ساختن فرهنگي که سرگردان ميان گذشته غرب زده اش و روحيات و نشانه هاي مذهبي و ايراني گرفتار آمده بود.

شايد به همين خاطر بود که کودکان پرورش يافته در اين ايام ،  شخصيت ها و نمادهاي ديگري را برگزيدند. شخصيتهايي که کودکان و نوجوانان ماه ها با آنها همذات پنداري کرده اند و آنها را از تلويزيون ديده بودند. البته امکان خريد اين وسايل لوکس براي همه دانش آموزان فراهم نبود و تنها عده اي امکان دسترسي و خريد آن را داشتند.

اکثر مردم طي آن دو دهه وسايل التحرير فرزندانشان را از وزرات بازرگاني که در تعاوني ها و فروشگاههاي زنجيره اي عرضه مي شد، تهيه مي کردند. دفتر و خودکاراي ساده اي که هيچ جذابيتي را نداشت.دفترهاي ساده در انواع 40 برگ، 60 برگ، 100 برگ، 200 برگ که بوي کاغذ تازه شان حس شادي همراه با اضطراب شبهاي طولاني مشق شب نوشتن را به آنها منتقل مي کرد و مدادها و تراشهاي شمشير نشان و گُلي، جامدادي هاي پارچه اي يا آهنربايي، کيفهاي قفلي ساده در رنگهاي قهوه اي يا مشکي و سورمه اي از شاخص وسايل التحرير دانش آموزان آن دوران بودند.

وسايل التحرير دهه 80

در دهه اخير اما وسايل التحرير دانش آموزان شکل جديدي به خود گرفته است. نقش کارتونها، سريالهاي خارجي و بازيهاي رايانه اي بر توليد اين محصولات فرهنگي بي بديل است. به طوري که تمام وسايل التحرير موجود در بازار را شخصيتهاي کارتون هاي غربي و آسياي جنوب شرقي تشکيل مي دهند.

يک سال شرک، سال ديگر اسپايدرمن، امسال هم جومونگ، سوسانو، وال، دسپرورکس و بالت و آپ شخصيت هايي که حتي کارتون برخي از آنها هنوز رسما وارد کشور نشده اند و برخي همچون آپ هنوز روي پرده سينماهاي اروپاست. با گشتي بر بازار تهران مي توانيد انواع و اقسام طرح هاي اين کارتونها و سريالها را بر روي وسايل التحرير دانش آموزان ببينيد. طرحهايي که در رنگها و سبکهاي مختلف و با کيفيت بسيار بالا روي وسايل التحرير دانش آموزان حک شده است.

اردشير انتظاري رئيس مرکز مطالعات آسيا و اقيانوسيه درباره اشاعه اين محصولات در بين دانش آموزان گفت: به نظر من وسايل التحرير به مثابه يک رسانه است که حاوي پيامهايي هستند که در آن مستترند و بايد در مورد آن حساس بود.

وي افزود: به همين دليل سازمان هاي مسئول همچون آموزش و پرورش ، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي و وزارت بازرگاني بايد اين محصولات را مديريت کنند و بر آن کنترل داشته باشند. يا بايد به شکل سلبي با اين محصولات برخورد کنيم و محدوديتهاي قانوني را اعمال کرده و آنها را از بازار جمع کنيم و يا به شکل ايجابي برخورد کرده و شخصيت سازي بومي براي جايگزين کرده داشته باشيم. که مورد دوم موثر تر است.

انتظاري تصريح کرد: اينکه هر از چندگاهي شخصيتي خارج از مرزهاي ما وارد دنياي مجازي مي شود و مورد استقبال قرار گرفته و روي وسايل التحرير حک مي شود نشان مي دهد که ما در نظام هنري خود با ضعف شديدي مواجه هستيم .

به هرحال امروز اسپايدرمن، شرک، جومونگ و بالت و وال و...همچون طوقي برگردن دانش آموزان ما افتاده اند و فرصت چنداني براي زندگي با شخصيتهاي نه چندان جذاب بومي همچون دارا و سارا نمي دهند.

با شروع شهريور ماه کم کم خريد لوازم التحرير در خانواده ها شروع مي شود بهتر است در کنار فرزندانمان بکوشيم سليقه و خواست آن ها را به دست توليد کننده هاي لوازم التحرير نسپاريم و با فرهنگ سازي صحيح در خانواده جومونگ براي کودکانمان تنها يک سريال معمولي باشد نه يک قهرمان افسانه اي.

منبع :جام جم آنلاين - با تغيير

تنظيم براي تبيان :داوودي