نگاهي به ابعاد بحران و كودتا در

جمهوري هندوراس

به گزارش فارس، در پي تصميم "خوزه مانوئل سلايا "، رئيس جمهور هندوراس، براي برگزاري يك همه‌پرسي عمومي، روز جمعه گذشته واحدهاي ارتش اين كشور به دستور رئيس ستاد مشترك ارتش، ضمن توقيف بسته‌هاي حاوي 200 هزار تعرفه‌ راي‌گيري، در بخش‌هاي مهم شهر "تگوسيگالپا "، پايتخت هندوراس، مستقر شدند.

همه‌پرسي مذكور به منظور اخذ نظر مردم هندوراس پيرامون تشكيل يك مجلس موسسان با هدف اصلاح قانون اساسي اين كشور كه راه را براي انتخاب يك نامزد رياست‌جمهوري، براي دو دوره متوالي، فراهم مي‌ساخت، طراحي شده بود.

پيروي اقدام ارتش هندوراس، مانوئل سلايا ابتدا رئيس ستاد مشترك را به دليل نافرماني از توزيع تعرفه‌هاي راي‌گيري كه طبق قانون اساسي كنوني هندوراس به عهده ارتش است، از كاربر كنار كرد، ولي با فشار ديوان عالي قضايي مجبور شد مجددا وي را در اين سمت ابقا نمايد. بدين ترتيب، اقدام ارتش در نافرماني از دستور رئيس‌جمهور، مورد حمايت رئيس پارلمان 128 عضوي هندوراس، ديوان عالي قضايي و وزارت خدمات عمومي هندوراس قرار گرفت.

مانوئل سلايا كه خود و محافظانش را در محاصره نيروهاي ارتش ديد، از هوادارانش درخواست حمايت كرد و متعاقب آن هزاران نفر به خيابان‌ها آمده و حمايت خود را از سلايا اعلام كردند. مخالفان وي نيز به مركز شهر هجوم آورده و حضور موافقان و مخالفان در خيابان‌هاي پايتخت باعث رويارويي بخشي از مردم و بروز يك بحران سياسي در هندوراس گرديد.

رئيس ستاد مشترك ارتش و مقامات پارلماني و سياسي هندوراس، به استقرار نيروهاي نظامي در پايتخت كه به شبه كودتاي نظامي شبيه بود، اكتفا نكرده و تماس هايي بين آنها و دولت آمريكا، سازمان كشورهاي آمريكايي، اتحاديه منطقه‌اي آلبا و كشورهاي آمريكاي مركزي و كارائيب برقرار شد.

با برقراري آرامش موقت و بر اساس توافقات بعدي، قرار شد در اولين ساعات اداري روز يكشنبه مورخ 7 تير 1388، همه‌پرسي براي نظرخواهي از مردم در مورد تشكيل مجلس موسسان و تغيير قانون اساسي انجام شود. ولي در بامداد آن روز و دو ساعت قبل از شروع راي‌گيري، واحدهاي ارتش مجددا وارد پايتخت شده و كاخ رياست‌جمهوري را به محاصره در آوردند. گارد حفاظت رياست‌جمهوري به مدت نيم ساعت با فرماندهان ارتش مذاكره كردند كه نتيجه‌اي نداشت. شبكه‌هاي ارتباطي، حمل و نقل عمومي و برق سراسري كشور قطع و آقاي "مانوئل سلايا " دستگير و به يك پايگاه نظامي در جنوب هندوراس منتقل شد از آنجا هم به كاستاريكا انتقال يافت. همزمان اعضاي هيات دولت و سفراي كوبا، ونزوئلا ونيكاراگوئه دستگير شدند كه سفرا پس از يك بازداشت چهار ساعته آزاد شدند.

با اعلان حكومت نظامي 48 ساعته براي بازگشت آرامش و متعاقب آنچه كودتاي نظامي ناميده شد، پارلمان هندوراس تشكيل جلسه داده و "روبرتو ميچلتي "، رئيس پارلمان، را به عنوان رئيس جمهور موقت انتخاب كرد. وي از كهنه نمايندگان مجلس قانون گذاري و صاحب صنعت حمل و نقل در اين كشور است. ميچلتي در سال 2008 در انتخابات مقدماتي رياست جمهوري براي تعيين نامزد حزب ليبرال شركت كرده بود و از "الوين سانتوس "، معاون "مانوئل سلايا "، رئيس جمهور كنوني و قانوني اين كشور، شكست خورده بود. وي كه جايگاه قانوني خود را از طريق انتخابات نتوانست بدست آورد، اكنون با كمك ارتش بر مسند رياست جمهوري نشست.

وي در يك كنفراس خبري اعلام كرد: اين اقدام نه يك كودتا، بلكه بركناري سلايا منطبق بر اصول قانون اساسي و هماهنگي همه نيروهاي سياسي كشور و به خاطر اشتباه فاحشي بوده كه وي در مورد برگزاري همه‌پرسي مرتكب شده است. ميچلتي تاكيد كرد كه هيچ اقدام غيرقانوني مرتكب نشده و اين اقدام طبق يك فرآيند قانون اساسي صورت گرفته است. رئيس جمهور كودتاگران هندوراس افزود: اگر سلايا نخواهد مورد حمايت چاوز باشد، با آغوش باز از او در بازگشت به كشور استقبال مي‌كنيم. ميچيلتي در عين حال گفت كه تاكنون با هيچ يك از كشورهاي آمريكاي لاتين ارتباط نداشته است. وي همچنين "انريكه اورتس "، سفير سابق اين كشور در سازمان ملل متحد و فرانسه را بعنوان وزير امور خارجه معرفي كرد.

واكنش داخلي به اين كودتا، حضور مردم در خيابان‌ها و اعلام اعتصاب عمومي توسط كميته دفاع از حقوق بشر در هندوراس و سنديكاها و گروه‌هاي صنفي تا زمان بازگشت مانوئل سلايا به قدرت بوده است. در اولين روز اعتراضات و در نتيجه درگيري بين طرفداران رئيس جمهور مخلوع هندوراس و نظاميان كودتاچي، دست كم يك نفر كشته شد و 60 نفر ديگر نيز مجروح شدند.

تحولات اخير هندوراس از دو روز پيش به شدت مورد توجه كشورهاي منطقه، سازمان ملل متحد و سازمان كشورهاي آمريكايي قرار داشت و مجموعه موضع گيري ها قبل از خلع سلايا، بر حل و فصل مسالمت‌آميز موضوع داخلي هندوراس متمركز بود، ولي پس از كودتا، مواضع به محكوميت اين اقدام و درخواست بازگشت سلايا به قدرت تغيير يافت.

رئيس مجمع عمومي سازمان ملل متحد طي نامه اي از مانوئل سلايا، رئيس جمهور مخلوع هندوراس، دعوت كرد در نشست فوق العاده اين مجمع حضور پيدا كند. "ميگل دسكوتو بروكمن " اظهار داشت: من نامه اي براي رئيس جمهور هندوراس ارسال كردم و در آن از وي دعوت كردم هر چه سريع تر در نشست مجمع عمومي سازمان ملل متحد حضور پيدا كند و اتفاقات رخ داده در كشورش را براي ما توضيح دهد.

"فيدل كاسترو "، رهبر انقلاب كوبا، اتفاقات كنوني هندوراس و كودتا عليه رئيس جمهور اين كشور را اشتباهي كشنده براي كودتاچيان خواند. كاسترو گفت: اين كودتا شامل رفتاري كاملا فاشيستي مي شود كه براي مثال منجر به ربايش "پاتريسيا روداس "، وزير امور خارجه هندوراس، شد. رهبر انقلاب كوبا اظهار داشت: اگر اين مسئله به سوي خشونت غير ضروري هدايت شود، هيچ راه نجاتي براي كودتاكنندگان وجود نخواهد داشت.

هوگو چاوز، رئيس جمهور ونزوئلا به شدت اين كودتا را محكوم كرده و اعلام نمود كه از همه امكانات موجود براي بازگرداندن سلايا به قدرت استفاده خواهد كرد. وي تهديد كرد كه رئيس جمهور موقت كودتاچيان را سرنگون خواهد كرد.

وزير امور خارجه كوبا ضمن محكوم كردن اين كودتا، اعلام نمود كه كوبا با كشورهاي منطقه براي يافتن راه حل بازگشت سلايا به قدرت در تماس و مشورت خواهد بود. اعضاي پارلمان كوبا نيز در بيانيه اي، از همكاران آمريكاي لاتيني خود و پارلمان هاي همه دنيا خواستند كودتاي نظامي هندوراس را محكوم كنند.

دبير كل سازمان ملل در بيانيه اي خواستار احقاق حقوق رئيس جمهور قانوني اين كشور شد. بان كي مون، به شدت از اوضاع اخير در هندوراس ابراز نگراني كرد و دستگيري و خلع رئيس جمهور قانوني اين كشور را محكوم كرد.

كشورهاي آمريكاي مركزي پس از نشست فوق العاده خود در "ماناگوآ "، پايتخت نيكاراگوئه، و بررسي اوضاع، سفراي خود را از هندوراس فرا بخوانند. پيش از آن هم، كشورهاي عضو پيمان "جايگزين بوليواري براي آمريكاي لاتين " (آلبا) نيز كه در نشست فوق العاده نيكاراگوئه شركت داشتند، اعلام كردند كه سفراي خود را از هندوراس فرا خواهند خواند.

وزراي خارجه اتحاديه اروپا هم به شكلي يكپارچه و قاطعانه كودتاي نظامي عليه مانوئل سلايا را محكوم كرده و اين اقدام را نقض قانون اساسي اين كشور دانستند.

هيلاري كلينتون، وزير امور خارجه ايالات متحده آمريكا هم دستگيري سلايا را محكوم دانست. باراك اوباما، رئيس جمهور ايالات متحده هم در اين رابطه ادعا كرد: من شديدا متاثر شدم، من از بخش‌هاي سياسي و اجتماعي هندوراس مي‌خواهم رويه‌هاي مردم سالاري، حكومت قانون و منشور حقوق مردم سالاري بين كشورهاي آمريكايي را محترم شمارند.

اما رائول كاسترو، رئيس جمهور كوبا، در نشست كشورهاي عضو گروه "ريو "، اظهار داشت، بايد ماسك را از چهره كساني كه اين اقدامات را محكوم مي كنند و در خفا براي آنها دست مي زنند، برداشت. كاسترو افزود: دولت ايالات متحده آمريكا بايد در عمل نشان دهد از كودتاچيان هندوراس حمايت نمي كند.

ملاحظات:

جمهوري هندوراس كشوري در منطقه آمريكاي مركزي است. طي هزاره اول پيش از ميلاد، هندوراس زيستگاه، نژاد مايا ( Maya ) بود. كريستوف كلمب در سال 1502 ميلادي به هندوراس رسيد. اين كشور به همراه چهار كشور ديگر آمريكاي مركزي در 15 سپتامبر 1821 ميلادي از اسپانيا اعلام استقلال كردند. هندوراس از غرب با گواتمالا، از جنوب غرب با السالوادور و از جنوب شرق با نيكاراگوئه همسايه است. اين كشور همچنين از شمال با درياي كارائيب و از جنوب با اقيانوس آرام همسايه است.

مساحت اين كشور 112،090 كيلومتر مربع و داراي جمعيتي در حدود هفت ميليون و 639 هزار نفر با ميانگين سني 20 سال است. اميد به زندگي براي زنان 71 سال و براي مردان 68 سال است. 97 درصد از مردم هندوراس مسيحي كاتوليك و سه درصد پروتستان هستند و زبان رسمي اين كشور اسپانيايي است.

پايتخت هندوراس، شهر تگوسيگالپا(Tegucigalpa) با 1 ميليون و 248 هزار نفر جمعيت مي باشد.

- سياست در هندوراس

رئيس جمهور در هندوراس هم رئيس دولت است و هم رئيس حكومت. او معاوني دارد كه در كارهاي اجرايي به ياريش مي‌آيد. رئيس جمهور با راي مردم براي دوره‌اي چهار ساله انتخاب مي‌شود. او كابينه را انتخاب مي‌كند. مجلس قانون‌گذاري اين كشور 128 كرسي دارد كه نمايندگانش با راي مردم براي دوره‌اي چهار ساله انتخاب مي‌شوند. انتخابات مجلس يك سال قبل از انتخابات رياست جمهوري برگزار مي‌شود.

- اقتصاد در هندوراس

توليد ناخالص داخلي اين كشور 24.69 ميليارد دلار است. دو ميليون و 812 هزار نفر نيروي كار آن را تشكيل مي‌دهند و بيش از 50 درصد از مردم آن زير خط فقر زندگي مي‌كنند. در سال 2007 نرخ تورم در اين كشور 6.4 درصد بود. محصولات صادراتي اين كشور شامل قهوه، ميگو، موز، طلا، روغن خرما، ميوه، خرچنگ و الوار است كه به كشورهاي آمريكا (70.6 درصد)، گواتمالا (3.5 درصد) و السالوادور (3.4 درصد) صادر مي‌شود.

محصولات وارداتي آن شامل ماشين‌آلات و تجهيزات، مواد اوليه صنعتي، محصولات شيميايي، سوخت و مواد غذايي است كه از كشورهاي آمريكا (53 درصد)، گوانتامالا (7 درصد)، السالوادور (4.5 درصد)، كاستاريكا (4.1 درصد) و مكزيك (4.1 درصد) وارد مي‌شود.