همچو گل حفظش کنيم

درگذشته هاي نه چندان دور افراد مسن بسيار مورد احترام قرار مي‌گرفتند. جوانها از بزرگان و پيرانشان اطاعت مي‌کردند، افراد مسن احساس مي‌کردند که براي جوانها مفيد هستند و اين امر به تداوم زندگي سلامت جسمي و رواني و ايجاد آرامش در آنها کمک مي‌کرد ولي رشد تکنولوژي، ظهور شهرهاي بزرگ، مشکلات معيشتي و ...باعث عدم توجه به والدين و دگرگوني‌ ارزش‌ و کمالات انساني و ارمغان شهرهاي کوچکي با ساختمان‌هاي خاموش به نام سراي سالمندان شد و زمان سرزندگي و رسيدن به آرزوها براي جوانان قديم به آخر و آه و افسوس و افسوس وافسوس. بايد ، که ما و شما که بالغان امروزيم احساس مفيد بودن و تداوم زندگي را با رفتار و کردارمان در کهنسالان که پدر و مادرمان هستند ايجاد نمائيم و مراقبت و نگهداري از سالمندان را به همان روشي که آنها از ما مراقبت کرده‌اند انجام دهيم و به سلامت جسمي و رواني آنها کمک کنيم . چرا که با تمجيد و تکريم  و زندگي در جوار و زير سايه‌ي والدين است که فرزندانمان خواهند آموخت فردا به ما که پدر و مادر آنها هستيم تمجيد و تکريم کنند و والدين پيرخود را يک هديه‌ي الهي و موجب برکت خانه‌ي خود بدانند و فرصت خدمت به سالمندان را از دست ندهند. چيزي که تنها يک بار در زندگي هر کسي و تنها در يک برهه‌ي زماني خاص اتفاق  خواهد مي افتد.

اصولا سالمندي دوران بي اطميناني است. موقعيت عاطفي سالمندان به علت عوامل مختلف ، داراي وضعيت چندان مناسبي نيست. ضعف و انحطاط قوا در آن اثر گذارده و در نتيجه آنان رضاي خاطر خويش را از دست مي دهند و در شرايط دشواري قرار مي گيرند . تغيير وضعيت عاطفي آنان ناشي از عواملي چند است از جمله: مرگ عزيزان خصوصا فقدان همسر يا اعضاي خانواده و دوستان. کاهش روابط اجتماعي به علت بي حوصلگي فرد و يا عدم حوصله ديگران درداشتن روابط با او. کاهش سلامت جسمي وتحليل قواي جسمي که خود عاملي مهم در احساس ياس و سرخوردگي آنها به حساب مي آيد وشادابي ونشاط را از آنان مي گيرد. تغيير محيطي شامل کشيده شدن ازمحيط کار به محيط خانه و از دست دادن پست و مقام وشرايط عادي اشتغال.

يکي از مشکلات ديگر آنان حساسيت وزود رنجي است. بسياري از سالمندان دراين سنين حساس وزود رنج مي شوند. برخي از آنان ممکن است توقعي در رابطه با خود داشته باشند واغلب آنرا به زبان نمي آورند، ولي خواستار آن هستند که اطرافيان آن را بفهمند وانتظار آنان را بر آورده سازند. در سنين سالمندي روابط اجتماعي سالمندان مخصوصا در بعد عاطفي کاملا عوض مي شود. در بيشتر آنان حالتي انزوا گونه پديد مي آيد ، طوري که ديگر دوست ندارند با افراد نزديک رابطه عاطفي داشته باشند. گاهي برخي سالمندان به علت غلبه اختلالات رواني وعاطفي دچار نوعي بازگشت به دوران کودکي شده وحالاتي ازلجبازي و مقاومت توام با اصرار، بي نظمي در رفتار، خود مداري و خودخواهي در آنان پديدار مي گردد. در هر صورت بايد دانست که بسياري از اين حالات به علت تغييرات طبيعي سالمندي در آنان عارض مي شود. وظيفه خانواده واطرافيان فرد سالمند اين است که اولا آگاه باشند که وجود چنين حالاتي موجبات بي اعتنايي نسبت به آنان و يا تحقير را فراهم نسازد ، دوم اينکه آنان عمري را با عزت زندگي کرده و به زندگي اجتماعي فرزندان خود سرو سامان داده اند و از اين بابت استحقاق هرگونه احترام را دارند و سوم اينکه بسياري از اين تغييرات با افزايش سن بوجود مي آيد. لذا سازش ومدارا امري ضروري است وبايستي آنان را در هر حالتي پذيرا بود.

روشهايي که براي حفظ سلامت روحي براي تمام افراد از جمله سالمندان توصيه مي شود و بکار بردن آنها در جهت کاهش تنش هاي روحي ورواني وسازگاري بيشتر فرد موثر است ، عبارتند از:

1-پرداختن به فرايض ديني:

 ثابت شده افرادي که اعتقادات مذهبي دارند، از سلامت روحي- رواني وجسمي بيشتري بهره مند بوده و نسبت به کساني که باورهاي مذهبي کمتري دارند يا اصولا اعتقادات مذهبي ندارند، توانايي بيشتري در مقابله با فشارهاي روحي-رواني از جمله مرگ عزيزان دارند. اين افراد سريعتر مي توانند به وضعيت روحي – رواني وجسمي پيش از وقوع اضطراب و تنش برگشته و حتي کمتر دچار افزايش فشارخون مي شوند. در واقع مراسم مذهبي سازگاري آنها را افزايش مي دهد. اعتقاد به زندگي پس از مرگ بخصوص اعتقاد به اينکه دنياي ديگر مي تواند بهتر اززندگي کنوني باشد، در فرد احساس آرامش ايجاد مي کند. قرآن کريم امنيت وآرامش فرد مومن را چنين توصيف مي کند: "الذين آمنوا وتطمئن قلوبهم بذکر ا...الا بذکرا...تطمئن القلوب" :آنها کساني هستند که ايمان آورده اند ودلهايشان بياد خدا آرام است. آگاه باشيد با ياد خدا دلها آرامش مي يابد (سوره رعد،آيه 28).

2- ورزش: ورزش سبب احساس سلامت و نشاط و بهبود سلامت جسمي و روحي فرد مي شود.

3 - خوردن مواد غذايي سالم ومغذي:  گفته مي شود از طريق تغذيه صحيح مي توان افسردگي را کاهش داد .

4- فعاليتهاي اجتماعي:  سرگرمي وفعاليت موجب تقويت اعتماد به نفس در سالمندان مي شود . فرد سالمند با جايگزين کردن فعاليتهاي جديد متناسب با سن به جاي فعاليتهاي گذشته مي تواند خلاء بازنشستگي را پر نمايد . پرداختن به کارهايي که سالمندان به نوعي در ايام جواني با آن سر و کار داشته و مورد علاقه آنها بوده است، مانند پرورش گل وگياه، نويسندگي، نقاشي، خطاطي ، پرداختن به صنايع دستي وکار هاي هنري، تدريس وحتي نگهداري از نوه ها مي تواند سالمندان را از احساس پوچي و بيهودگي دور کرده، احساس مفيد بودن را در آنها زنده کند . بعلاوه مشارکت در فعاليتهاي انسان دوستانه ،ارتباط با انجمن ها، حضور در گروهها و داشتن دوستان هم سن تاثير چشمگيري در حفظ شادابي و سازگاري افراد دارد. دادن تعطيلي به افکار، رفتن به طبيعت و ديدن نقاط خوش آب وهوا و ديدن مناظر زيبا به سالمندان کمک مي کند از فکرگذشته خارج شده و فقط به زمان حال بينديشند .

5- همدردي: بايد فردي را براي درد دل وتبادل افکار يافته و با وي صحبت کنند.

در مورد هر جابجايي بهتر است که فرد سالمند در جريان تصميم گيري هاي مربوط به خودش قرار گيرد . اگر نقل مکان افراد سالمند به مرکز نگهداري سالمندان از روي ميل و رضايت وي صورت گرفته باشد، اثرات سوئي درسلامت آنان نداشته ، ولي اگراين تغيير مکان با جبر انجام شده باشد، مطمئنا اثرات منفي به همراه خواهد داشت .

گردآوري: فهيمه کهتري

منبع: دانشگاه علوم پزشکي ايران- پزشکي امروز

نسل امروز، نسل ديروز

امروز او ...فرداي تو

ويژه نامه روز جهاني سالمند

بهداشت سالمندان

گزارشي از سراي سالمندان

پير شدن مسئله اي براي جوانان

سالمند کيست؟