بیا یه کم فکر کنیم!
بيا يه کم فکر کنيم!
سلسله مباحث پيرامون عقل و دين و ارتباط اين دو طي چندين مقاله مستقل به شرح ذيل در بخش مقالات فلسفي تقديم شما شد و الحمدلله با استقبال شما روبرو گرديد:
اکنون آخرين بخش از اين مجموعه تقديم مي گردد. در اهميت و اعتبار عقل و تفکر همين بس که در قرآن کريم بارها در آيات گوناگون به انديشيدن در مسائل مختلف و آيات الهي توصيه شده است.
در يك جا مي فرمايد:
« و أنزلنا إليك الذّكر لتبيّن للنّاس ما نزّل اليهم و لعلّهم يتفکّرون » (سوره نحل، آيه 44)
معناي، آيه شريفه اين است: « ما قرآن را به سوي تو نازل كرديم تا بيان كني براي مردم آن چه به آنان نازل شده، باشد كه آنان تفكر كنند.»
در جايي ديگر مي فرمايد:
«...و تلك الامثال نضربها للنّاس لعلّهم يتفکّرون » (سوره حشر، آيه 21)
خداي بزرگ مي فرمايد: « اين مثل ها را براي انسان ها بيان مي كنيم، باشد كه آنان اهل فكرت باشند و در آنها تفكر نمايند.»
قرآن كريم در زمينه تعقل مي فرمايد:
« انّا أنزلناه قرآناً عربيّاً لّعلّکم تعقلون » (سوره يوسف، آيه 2)
يعني: « اين قرآن كريم را ما به صورت كتاب عربي فرستاديم، باشد كه شما (با تعليمات آن) عقل و هوش بيابيد و معارف آن را تعقل كنيد.»
در آيه اي ديگر در عظمت و شرافت قرآن مي فرمايد:
« لقد أنزلنا اليكم كتاباً فيه ذكركم أفلا تعقلون » (سوره انبياء، آيه 10)
همانا ما به سويتان كتابي كه مايه شرافت و عزت شما است، فرستاديم. آيا نبايد در اين كتاب بزرگ تعقل كرده و حقايق آن را فهم كنيد.
در آيه نوراني ديگري، سير تكاملي جسم انساني را تشريح مي كند و آن گاه مي فرمايد، در اين ها تعقل كنيد.
« هو الذي خلقكم مّن تراب ثمّ من نّطفة ثمّ من علقة ثمّ يخرجكم طفلاً ثمّ لتبلغوا أشدّكم ثمّ لتكونوا شيوخاً و منكم مّن يتوفّي من قبل و لتبلغوا اجلاً مّسمّي و لعلّکم تعقلون »
(سوره غافر، آيه 67)
مي فرمايد: « اوست خدايي كه شما را از خاك _ ناچيز _ بيافريد و سپس از قطره آب نطفه و آنگاه از خون بسته علقه، پس شما را از رحم مادر به صورت طفلي بيرون آورد تا آن كه به سن رشد و كمال برسيد و باز پيري سالخورده شويد و برخي از شما از سن پيري وفات كنيد و همه به اجل معين خود _ اين چنين كرديم تا _ مگر قدرت خدا را تعقل كنيد.»
خداي كريم، زنده و ميرانده شدن زمين را نيز سزاوار تعقل مي داند و مي فرمايد:
« اعلموا انّ الله يحي الارض بعد موتها قد بيّنّا لكم الآيات لعلّکم تعقلون » (سوره حديد، آيه 17)
بدانيد كه زمين را خدا پس از مرگ زنده مي گرداند. ما آيات و ادله قدرت خود را براي شما بيان كرديم تا مگر فكر و عقل به كار ببنديد.
همچنين در بسياري از موارد نيز کساني را که اهل انديشه و تفکر نيستند، به شدّت مورد توبيخ قرار مي دهد و مي فرمايد: افلا يتدبّرون؛ آيا پس تدبير نمي کنيد؟!!، افلا يتفکّرون؛ آيا پس تفکّر نمي کنيد؟!!، افلا يعقلون؛ آيا پس تعقّل نمي کنيد؟!! و عباراتي از اين دست. پس مي توان چنين نتيجه گرفت که:
رادفر
کارشناس فلسفه اسلامي