اثرات دود خودروها بر سلامت

سوزش چشم، تنگی نفس ، خس‌خس سینه، خستگی، سردرد، سرفه و حالت تهوع، از علایم و نشانه‏های آلودگی هواست.

ازن، دی‌اکسیدکربن، اکسیدهای گوگرد و نیتروژن، سرب، ذرات معلق و ترکیبات سمی مانند بنزن و فرمالدئید موادی هستند که در اثر سوخت خودرو ایجاد شده و هوا را آلوده می‏کنند. بررسی‌ها نشان داده است که تماس با مقادیر بالای ازن، گوگرد و اکسید نیتروژن با بیماری‏های ریوی و مرگ زودرس ارتباط دارد.

ذرات معلق موجود در هوا وارد جریان خون می‏شوند و عملکرد عروق را کاهش می‏دهند. این ذرات ممکن است با آلزایمر هم ارتباط داشته باشد. آلودگی هوا بر سیستم عروقی و گردش خون هم اثر می‏گذارد به طوری که در انگلستان از هر 50 حمله قلبی یکی با آلودگی هوا ارتباط دارد.

ترکیبات موجود در دود خودروها:

ازن

ازن به‌طور مستقیم در اثر سوخت خودرو وارد هوا نمی‏شود، اما وقتی گازهای هیدروکربنه در حضور نور خورشید با دی‌اکسید نیتروژن ترکیب می‏شوند، ازن ساخته می‏شود.

این ترکیب ممکن است در سیستم تنفسی و مسیرهای هوایی تغییرات خطرناکی ایجاد کند و سبب سرفه، درد و خس‌خس سینه و کاهش توانایی ریه شود. حتی افراد سالم هم به این ماده حساسند (این نوع ازن با ازن لایه بالایی جو که پرتوهای مضر خورشید را جذب می‏کند، متفاوت است).

دی‌اکسید گوگرد

این ماده در اثر احتراق سوخت‌های حاوی گوگرد ایجاد می‏شود. استنشاق دی اکسید گوگرد راه‏های هوایی را ملتهب می‏کند و در کودکان و افراد مبتلا به آسم ایجاد مشکل می‏کند.

‏اکسیدهای نیتروژن

اکسیدهای نیتروژن در اثر سوخت بنزین ایجاد می‏شوند. این ترکیبات در تولید ازن نقش دارند. اثرات مضر ترکیبات نیتروژنی بر سیستم تنفسی، مشابه اثرات ازن و دی اکسید گوگرد است.

پژوهشگران هشدار داده‌اند که سالمندان و کودکان بیش از دیگران از آلودگی هوا آسیب می‏بینند. پژوهشگران هلندی با بررسی 632 کودک 7 تا 11 ساله دریافتند ناراحتی‏های تنفسی در کودکان با افزایش آلودگی هوا تشدید می‏شود.

سرب

مسمومیت با سرب توانایی ذهنی را کاهش می‏‏دهد و به سیستم عصبی و سایر اندام‌ها آسیب می‏رساند. حتی بلع یا استنشاق مقادیر کم سرب ممکن است خطرناک باشد، چون این ترکیب با مقادیر کم هم در بدن تجمع پیدا می‏کند.

ترکیبات سرب در گازوییل کمتر از بنزین است، به همین خاطر استفاده از سیستم و نقل عمومی ‏در کاهش میزان سرب هوا موثر است.

دی‏اکسیدکربن

37 درصد از دی اکسید کربنی که در هر سال تولید می‏شود، در نتیجه فعالیت‏های بشر است.

بررسی‏ها نشان داده ‏است حدود 30 درصد دی‏اکسیدکربن در نتیجه حمل و نقل جاده‏ای ایجاد می‏شود. دی‏اکسیدکربن از ترکیباتی است که در گرم شدن زمین نقش دارد.

شاید باور نکنید، اما یک خودرو در هر سال دو برابر وزنش دی‏اکسیدکربن تولید می‏کند.

ذرات معلق

ذرات معلق شامل ذرات ریز میکروسکوپی و قطرات بسیار کوچک مایعات هستند که به خاطر اندازه کوچک‏شان در بینی و قسمت فوقانی دستگاه تنفس ته‌نشین نمی‏شوند و در سیستم دفاعی بدن به دام نمی‏افتند. تماس با این ذرات معلق می‏تواند سبب خس‌خس و تنگی نفس و علایم مشابه در افراد مبتلا به آسم یا افرادی که سیستم تنفسی حساس دارند، شود.

آلاینده‌های سمی‏هوا

برخی مواد آلاینده ناشی از سوخت خودرو مانند بنزن و فرمالدئید سمی‏اند و اثر سرطان‏زایی‏شان شناخته شده است.

این ترکیبات حتی در مقادیر کم خطرناک هستند و ممکن است موجب تغییرات ژنتیکی، نقایص مادرزادی و سایر بیماری‌های خطرناک شوند.

این ترکیبات می‏توانند به طور مستقیم بلعیده شوند یا به وسیله ذرات کوچک گرد و غبار به ریه‏ها وارد شوند.

چطور خطر را کاهش دهیم؟

حال سوال این است که چطور می‏توان مخاطرات بهداشتی آلاینده‌های خودرو را کاهش داد؟

استفاده کمتر از خودروی شخصی، استفاده از وسایل نقلیه عمومی، همچنین‏ استفاده از دوچرخه و یا پیاده‌روی در صورت امکان، از مواردی است که در کاهش آلودگی هوا موثر است. فراموش نکنید که تردد کمتر خودرو در سطح شهر یعنی آلودگی کمتر هوا.

راه دیگر کاهش آلودگی هوا، تعمیر به‌موقع خودرو است. این کار علاوه بر کاهش آلاینده‌ها، طول عمر مفید موتور خودرو را هم بیشتر می‏کند.

فرزانه فولادبند

هفته نامه سلامت