ارزش غذایی جوانه ها

امروزه نقش و اهمیت جوانه ها به نحوی مطرح است كه كارشناسان علوم تغذیه بر مصرف آن تأكید كرده و آن را در سبد غذایی روزانه خانواده ها معرفی می كنند. در واقع جوانه ها موادغذایی هستند كه با روند طبیعی رشد و تولیدشان، در گروه سبزی ها، آن هم با ارزش غذایی بالا از نظر ویتامین ها و املاح محسوب می شوند. در كشور ما از هزاران سال پیش، در دوران باستان جوانه ها و اهمیت استفاده آنها برای مردم شناخته شده بود. این موضوع به قدری اهمیت داشته كه مردم ما استفاده از جوانه گندم را به عنوان یك آیین سنتی همواره در آغاز فصل بهار به شكل سمنو در سفره هفت سین لازم می دانستند. در نقطه دیگری از جهان نظیر چین كه از جمعیت فراوانی برخوردار است با آنكه تأمین همه نیازهای ضروری غذا، امری دشوار است، مصرف جوانه ماش به قدری فراگیر شده كه مردم چین را با عنوان مردم جوانه ماش معرفی می كنند. این موضوع از اهمیت و نقش جوانه ها حكایت می كند.

در روند جوانه زدن چه اتفاقی می افتد؟

تغییرات شیمیایی كه در دانه ها در حین جوانه زدن رخ می دهد باعث می شود املاح و ویتامین های آن افزایش یابد.

به طور كلی در فرایند جوانه زدن ویتامین ها، املاح  و پروتئین به مقدار زیادی افزایش می یابد ولی كالری و كربوهیدرات كاهش می یابد. برای درك بهتر این موضوع جوانه ماش را مورد آزمایش قرار داده اند و نتیجه بدست آمده را كه مقایسه ای  بین دانه و جوانه ماش است، به شرح زیر بیان كرده اند.

در حالت جوانه زده

15 درصد كاهش	انرژی(كالری)
15 درصد كاهش	كربوهیدرات
30 درصد افزایش	پروتئین قابل دسترس
34 درصد افزایش	كلسیم
80 درصد افزایش	پتاسیم
690 درصد افزایش	سدیم
40 درصد افزایش	آهن
56 درصد افزایش	فسفر
285 درصد افزایش	ویتامینA
515 درصد افزایش	ریبوفلاوین یا ویتامینB2
256 درصد افزایش	نیاسین یا ویتامینB3
به مقدار زیاد افزایش	ویتامینC

 

افزایش پروتئین در حین جوانه زدن در اثر شكسته شدن مولكول های كربوهیدرات و تركیب آن ها با نیتروژن موجود در هوا می باشد كه این تركیب، اسیدهای آمینه را تشكیل می دهد. در اثر این فعل و انفعال مقدار كربوهیدرات كاهش می یابد و به طور كلی می توان گفت كه این تغییرات شیمیایی باعث ایجاد پروتئین قابل جذب و هضم در بدن می شود. عنصر سدیم در هضم غذا در معده و روده نقش حیاتی داشته و باعث دفع دی اكسید كربن از بدن می شود. دانه خشك سبزی ها، غلات و حبوبات فاقد ویتامینC هستند ولی در هنگام جوانه زدن مقدار زیادی ویتامینC تولید می كنند كه در متابولیسم پروتئین های بدن نقش بسیار مهمی ایفا می كند. افزایش ویتامینC در جوانه ها ناشی از جذب عناصر موجود در هوا در هنگام جوانه زدن است.

از دیگر فواید جوانه ها آماده سازی غذا برای هضم و جذب است كه این عمل به وسیله آنزیم های موجود در جوانه ها صورت می گیرد.

در شروع روند جوانه زدن، نشاسته موجود در دانه شكسته شده و به قندهای ساده ی گلوكز و ساكارز تبدیل می شود كه این عمل به وسیله آنزیم آمیلاز صورت می گیرد. پروتئین ها هم به اسیدهای آمینه های و آمیدها تغییر شكل می دهند. روغن ها و چربی ها به كمك آنزیم لیپاز موجود در جوانه ها، به اسیدهای چرب تبدیل می شوند.

جوانه ها به مقدار زیادی دارای فیبر و آب هستند كه باعث دفع كامل مدفوع شده، همچنین مانع از سرطان روده می شوند.

با توجه به مطالب فوق می توان گفت جوانه ها سرشار از ویتامین ها، املاح و آنزیم ها هستند و مصرف آنها یكی از بهترین روش ها برای حفظ سلامت بدن است.

اهمیت غذایی جوانه ها در برنامه غذایی روزانه

در عصر حاضر رژیم غذایی مردم فاقد ویتامین و املاح معدنی به مقدار لازم برای سلامتی بدن بوده و درصد عمده آن را چربی ها و غذاهایی با كمیت بالا و كیفیت پایین تشكیل می دهد. جیره غذایی توصیه شده توسط شورای تحقیقات تغذیه نشان می دهد كه نیازهای غذایی افراد به جنس آنها بستگی دارد. در سنین مختلف، مردان بین 10 تا 30 درصد بیشتر از زنان به پروتئین و ویتامین هایB6،A،B12 و اسید فولیك و املاح كلسیم، فسفر، روی و ید نیاز دارند. اما در خصوص زنان باردار و خانم های شیرده، بالاترین نیازهای غذایی، در نظر گرفته شده و حتی در مواردی از مقدار مصرف مردان نیز به مراتب بیشتر است.

بنابراین با وجود تغذیه نامناسب و رایج در كشور، امكان تأمین نیازهای بدن میسر نبوده و روش های ارائه شده برای بهبود تغذیه جامعه چندان سودمند نیست، لذا اهمیت استفاده از جوانه ها كه هم در دسترس، ارزان و سالم بوده و هم می توانند قسمت عمده ای از نیازهای بدن به ویتامین های مختلف ، املاح معدنی و آنزیم ها را تأمین كنند، مشخص می شود.

شرط داشتن عمر طولانی و بدون بیماری ، رساندن موادغذایی به مقدار لازم و متعادل و مناسب به بدن است. همواره شنیده ایم كه پیشگیری بهتر از درمان است؛ ولی باید گفت 70 درصد بیماری ها در اثر تغذیه نادرست است. پس چرا این مسئله مهم كمتر مورد توجه قرار گرفته است. شاید به علت عدم آگاهی مردم در شناخت موادغذایی مفید بوده است.

از بیماری هایی كه تلفات زیادی را به همراه دارد، سكته های قلبی و مغزی می باشد كه همگان آن را مربوط به افزایش كلسترول خون می دانند ؛ اما كلسترول زمانی می تواند خطرساز باشد كه با عواملی از قبیل استرس، سیگار، زندگی ناسالم و ماشینی و عدم تحرك توأم شود و به صورت اكسید شده در جدار رگ ها رسوب كند؛ ولی چنانچه ویتامین هایE وC لازم كه خاصیت آنتی اكسیدانی دارند، برای بدن فراهم شوند، میزان كلسترول اكسید شده كمتر خواهد شد. در سنین بالا به علت تحرك كمتر، نیاز بدن به انرژی كاسته شده، ولی درمقابل نیاز به ویتامین ها ، املاح و پروتئین افزایش می یابد.

با مصرف جوانه های مختلف می توانید مقدار قابل توجهی از ویتامین هایB را به بدن برسانید. توجه به این موضوع كه تامین ویتامین هایC وE، بتاكاروتن و سلنیوم می تواند از اكسیداسیون چربی ها در بدن جلوگیری كند و نیز تأمین منیزیم می تواند فشار خون را كنترل نماید، به نقش مهم جوانه ها و گنجاندن آنها در برنامه غذایی روزانه بیشتر پی می بریم.

انشاءا... در آینده مطلبی برای شما، در رابطه با چگونگی كاشت جوانه در منزل، در سایت به نمایش خواهیم گذاشت.