روز جهانی نجوم چیست و چه روزی است؟
روز جهاني نجوم چيست و چه روزي است؟
در روز نجوم منجمان آماتور (و گاهي حرفه اي) تلاش مي کنند عموم مردم را با زيبائيهاي آسمان آشنا کنند، برخي از مردم تصور مي کنند "علم" چيز پيچيده اي بوده، متعلق به دانشمندان است و از ارتباط آن با زندگي روزمره و زيبائيهاي آن در محيط اطرافشان اطلاعي ندارند. در روز نجوم مي توان تا حدي فاصله ميان محققان، دانشمندان و مردم را کمتر کرد.
در برخي از کشورها، يک يا چند روز درهاي آزمايشگاهها و رصدخانه ها به روي مردم عادي باز است تا همه مردم بتوانند با فعايت هاي علمي از نزديک آشنا شوند، اما بيشتر رصدخانه ها براي دوربودن از آلودگي نوري و آلودگي هوا و کم کردن اثر جو، در خارج از شهر و در ارتفاعات بالا قرار دارند و حتي اگر برخي روزها رصدخانه ها پذيراي مردم عادي باشند، مراجعه مردم به رصدخانه ها مشکل است.
حدود 30 سال پيش داگ برگر پيشنهاد داد به جاي اينکه مردم را به خارج از شهرها و مناطق دوردست بکشانيم، بهتر است در روز مشخصي از سال، تلسکوپها را به داخل شهرها و به ميان مردم بياوريم.اين گونه بود که روز نجوم متولد شد.
امروز بيش از 50 کشور روز و هفته نجوم را برگزار مي کنند.
اتحاديه نجوم تلاش مي کند در برگزاري روز نجوم در سراسر جهان هماهنگي ايجاد کند. اين مرکز يکي از روزهاي آخر هفته بين 15 مي تا 15 اوريل را که ماه در حالت تربيع اول است، به عنوان روز جهاني نجوم و هفته پيش از آن را به عنوان هفته نجوم اعلام مي کند.
هنگامي که ماه در وضعيت تربيع است، هنگام ظهر طلوع مي کند و حدود 6 بعدازظهر به بيشترين ارتفاع (فاصله از افق) مي رسد و نيمه شب غروب مي کند، بنابراين از ظهر به بعد مي توان با دوربينها و تلسکوپهاي آماتوري، پستي بلندي هاي ماه را به مردم نشان داد.
در ايران از سال 1380 روز نجوم برگزار مي شود و شاخه آماتوري انجمن نجوم ايران هماهنگي برگزاري روز نجوم در ايران را به عهده دارد.
در کشورهايي كه تقويم رسمي آنها ميلادي است روز نجوم روز شنبه يا يکشنبه (روز آخر هفته که تعطيل است) برگزار مي شود. طبق دستور العمل اتحاديه نجوم، هر کشوري با شرايط خاص خود روز نجوم در هفته نجوم را در کشور خود تعيين مي کند.
با توجه به تقويم رسمي ايران، انجمن نجوم ايران روز جمعه قبل يا بعد از روزي را که اتحاديه نجوم انتخاب مي کند، به عنوان روز نجوم در ايران اعلام مي کند تا مردم بيشتري به ويژه خانواده ها بتوانند از برنامه هاي اين روز استفاده کنند.
چگونه مراسم روز نجوم را برگزار کنيم؟
در برگزاري مراسم روز نجوم بايد توجه داشته باشيم که روز نجوم متعلق به عموم مردم به ويژه خانواده ها است، لذا بايد از دادن اطلاعات پيچده و سنگين به مردم خودداري کنيم و برنامه هايي را در سطح درک عمومي ترتيب دهيم.
در ابتدا يک گروه يا کميته برگزاري روز نجوم تعيين کنيد و براي بهتر انجام شدن کار، فعاليت ها را تقسيم کنيد. يک نفر مسؤول تعيين مکان مناسب و دريافت و پي گيري مجوزها، يک نفر مسؤول پيگيري اجراي ايده ها و يک نفر مسؤول جلب حامي و ... .
کارهايي که بايد انجام شود:
1- مکان يابي براي يافتن محل مناسب برگزاري مراسم روز نجوم:
بهترين مکان جايي است که مردم در روز جمعه تردد زيادي دارند. در ايران پارکها بهترين منطقه هستند؛ در شهرهاي ساحلي و شهرهايي که رودخانه از بين شهر عبور مي کند مانند شهر اصفهان، ساحل دريا و رودخانه هم مکان هاي مناسبي هستند.
در شهرهايي که جاذبه هاي گردشگري و مکانهاي باستاني دارند مانند قلعه فلک الافلاک در خرم آباد، اين مناطق هم در روزهاي تعطيل محل رفت و آمد مردم شهر و گردشگران هستند.
مراکزي مانند مراکز خريد، فرهنگسراها و ميدان هاي اصلي شهر، به شرطي که فضايي براي نصب پوستر و برپايي غرفه داشته باشند هم مکانهاي مناسبي به شمار مي روند.
همچنين اگر شهر شما آسمان نما يا رصدخانه اي دارد مي توانيد با اطلاع رساني مناسب مردم را براي بازديد از اين مراکز دعوت کنيد.
خوب است با مسؤولان مراکز از قبل هماهنگ کنيد که برنامه ها در روز نجوم رايگان باشد.
2- دريافت مجوز وهماهنگي با ارگانهاي مربوط:
اگر مي خواهيد از محوطه پارک يا فرهنگسرا و ... استفاده کنيد، از قبل با مسؤولان آن محل موضوع را مطرح کنيد و از محل اجراي برنامه ها مطمئن شويد. هرچه زودتر اين کار را انجام دهيد، زودتر مي توانيد کار اطلاع رساني را آغاز كنيد.
با توجه به موقعيت مکان اجراي برنامه ها لازم است از مسؤولان شهرداري، راهنمايي–رانندگي يا فرمانداري شهر مجوز دريافت کنيد.
بهتر است از قبل با نيروي انتظامي محل نيز هماهنگي هاي لازم انجام شود تا مشکلي پيش نيايد.
در صورتي که براي گرفتن مجوز به معرفي نامه احتياج داريد، با انجمن نجوم ايران (تلفن و نمابر 02188989550 ) تماس بگيريد يا به نشاني اينترنتي iranastroday@gmail.com نامه الکترونيکي ارسال کنيد.
3- يافتن حامي:
اجراي برخي برنامه ها ممکن است بار مالي زيادي داشته باشد. بهتر است براي دريافت کمکهاي نقدي و غيرنقدي از ارگانهاي دولتي يا شرکت هاي خصوصي کمک بگيرييد. براي تهيه پوستر، بنرهاي تبليغاتي، چاپ و تکثير بروشور و محصولات فرهنگي، تهيه وسيله حمل و نقل، امانت چادر و ميز و صندلي براي اجراي غرفه ها و ... شرکت ها و ارگانهاي مختلفي مي توانند با شما همکاري کنند.
حتي مي توانيد از شرکتهايي مانند توليد کنندگان صنايع غذايي، محصولات بهداشتي و ... در ازاي امکان تبليغ محصولاتشان، کمک نقدي و غيرنقدي دريافت کنيد.
4- يافتن ايده ها و اجراي آنها:
برنامه ها مي تواند شامل سخنراني هاي ساده، نمايش اسلايد و غرفه هاي معرفي نجوم باشد. اگر در نظر داريد نمايش اسلايد و سخنراني داشته باشيد بايد هرچه سريعتر مکان مناسبي مانند سالن همايش يا سينما براي سمينار پيدا کنيد.
ممکن است تهيه برخي غرفه ها مانند ساخت ماکت، هزينه زيادي نداشته باشد، اما ساخت آن زمان زيادي ببرد. به همين دليل خوب است از دانشجويان و دانش آموزان و خانواده هاي علاقه مند براي ساخت ماکت ها و تهيه پوسترها کمک بگيريد.
تعطيلات عيد نوروز فرصت مناسبي براي پياده کردن ايده هايي است که براي ساخت آنها زمان زيادي نياز داريد.
5- اطلاع رساني:
از 10 روز تا يک هفته قبل از هفته و روز نجوم، بايد مردم را از زمان و محل برگزاري برنامه ها آگاه کنيد
براي اينکار مي توانيد از رسانه ها و نشريات محلي و صدا و سيماي شهرستان کمک بگيريد. نصب پلاکارد و پوستر در سطح شهر هم بسيار مفيد است.
مي توانيد از شرکت ها و ارگان هايي که بخش تبليغات و پارچه نويسي دارند کمک بگيريد يا بر روي پارچه ها و صفحات بزرگ تصاوير نجومي را نقاشي کنيد و همراه با توضيحاتي درباره روز نجوم با هماهنگي شهرداري و شوراي شهر، در محل هاي پرتردد شهر نصب کنيد.
فرودگاهها، پايانه هاي مسافربري داخل شهري و بين شهري و ايستگاههاي قطار و مترو بهترين مکان براي نصب پوسترهاي روز نجوم و پلاکاردهاي اطلاع رساني هستند.
براي هماهنگي نصب پوسترها در اين مکان ها، با روابط عمومي اين محل ها تماس بگيريد.
ريز برنامه هاي خود را همراه با زمان بندي و محل اجراي برنامه ها براي ما ارسال کنيد تا در سايت قرار دهيم و از طريق برخي رسانه ها اعلام کنيم.
نويسنده : فاطمه عظيم لو
روز جهاني نجوم امسال در ايران
روز جهاني نجوم در ايران امسال در بيستم ارديبهشت ماه 1387 در سراسر ايران برگزار ميشود. انتظار ميرود با رشد كمي و كيفي نجوم در ايران برنامه هاي گسترده اي در سراسر ايران به مناسبت اين روز برگزار شود.
چند محور پيشنهادي براي روز نجوم 1387
شما مي توانيد بر اساس شناختي که از مخاطبان خود داريد برخي محورهاي اصلي را در برنامه خود قرار دهيد امسال هيچ تم بين المللي از سوي ليگ نجوم اعلام نشده است و شاخه آماتوري انجمن نجوم نيز ضمن تاکيدي که بر تم نجوم و صلح دارد اما تم خاصي را براي امسال در نظر نگرفته است موارد زير برخي از پيشنهادها براي محور هاي برگزاري سال جاري است:
- سال 2009 – 1387، از سوي سازمان ملل متحد سال جهاني نجوم نامگذاري شده است. شما روز نجوم امسال را مي توانيد به پيشواز سال جهاني نجوم برگزار کنيد
- طرح رصد خانه ملي ايران در اين روزها در حال پيشرفت است. انجام موفقيت آميز اين طرح ايران را پس از 800 سال صاحب رصدخانه اي پيشرفته مي کند. مي توانيد براي جلب حمايت عمومي از اين طرح برنامه هاي خود را سامان دهيد و از مردم در باره اهميت اين طرح صحبت کنيد و يا حتي طومارهايي در حمايت از انجام اين طرح تهيه کنيد و آنها را به پژوهشکده رصدخانه ملي ايران ارسال کنيد.
- در آخرين روز سال گذشته، سر آرتور سي کلارک ،نويسنده بزرگ علمي تخيلي، طراح سيستمهاي ماهواره اي زمين ثابت و آينده نگر برجسته در سن 90 سالگي در گذشت لذا يکي از برنامه هاي شما مي تواند به موضوع آينده نگري در زمينه نجوم و نقش نجوم درآينده انسان تبديل شود.
- اين سالها مهمترين تهديدي که سياره ما را تهديد مي کند بيش از جنگ و حملات تروريستي ، گرم شدن زمين است. با افزايش توليد گازهاي گلخانه اي زمين در آستانه تغيير اقليم قرار گرفته است که مي تواند حيات ما را در اين سياره نابود کند و تنها سياره داراي حيات هوشمند منظومه شمسي را تهديد کند. مي توانيد امسال گرم شدن زمين – به عنوان يکي از سيارات منظومه شمسي – و ضرورت حفظ آن را در دستور کارتان قرار دهيد و با شعارهايي نظير زمين سبز، آسمان زيبا يا مانند آن به مردم درباره حفظ محيط زيست و روشهاي مبارزه با گرم شدن آن توضيح دهيد.
- آلودگي نوري يكي از مشكلات منجمان است.با نگاه عميق تر به اين مشكل اجتماعي در ميابيم اين آلودگي در زندگي انسانها و كليه جانداران اثرات منفي زيادي دارد.ميتوانيد ضمن آگاهي عمومي به مخاطبانتان روشهاي درست نورپردازي در زندگي فردي را آموزش دهيد.
منبع :
شاخه آماتوري انجمن نجوم ايران - كميته برگزاري مراسم هفته و روز نجوم