پدر، مواظب رفتارت باش !
نقش پدر در تربيت فرزند (10)

روش هاي عملي در تربيت

الف ) از روش هاي تربيتي قرآن اين است كه الگوها را معرفي مي كند:

«لقد كان لكم في رسول الله اسوة حسنه لمن كان يرجوالله و اليوم الاخر و ذكرالله كثيراً» (احزاب/21)

اولين الگو در تربيت فرزند، پدر و مادر هستند. اگر والدين معتقد به اجراي احكام الهي باشند بهترين تأثير را خواهد داشت.

امام علي(عليه السلام) در سفارشي به امام حسن(عليه السلام) مي فرمايند:

و بدان اي پسرم! بهترين چيزي را كه سزاست تو از وصيت من فراگيري، پرهيزگاري و ترس از خدا و اكتفا نكردن به آنچه خدا برتو واجب گردانيده و فرا گرفتن آنچه پدران و خويشان نيكوكردار گذشته ات برآن بوده اند مي باشد(همچون ابوطالب، جعفرطيار، حمزه) زيرا اينان انديشه بيناي خود را ترك نكردند. (در خود نگريسته، سعادت و خوشبختي را يافتند)

از سفارش حضرت علي (عليه السلام) به امام حسن (عليه السلام) اين مطالب فهميده مي شود:

- پرهيزگاري و ترس از خدا

- اكتفا نكردن به آنچه خدا واجب گردانيده بلكه اعمال مستحب نيز صورت گيرد.

- مروري بر تاريخ وسيره افراد نيكوكار گذشته.

-درون نگري و اينكه خداوند براي انسان سعادت و خوشبختي را مي خواهد.

ب ) قصه گويي:

والدين از طريق قصه گويي مي توانند روش هاي تربيتي را اجرا كنند. قرآن در مواردي به سرگذشت پيشينيان مي پردازد كه موجب عبرت و پندآموزي مي باشد. «فاعتبروا يا اولي الابصار» (يوسف/111)

در حقيقت قرآن، داستان سرايي را وسيله ي زدودن غفلت ها مي داند.«نحن نقص عليك احسن القصص» (يوسف/3)

ج )كرامت نفس:

عقيده روان شناسان اين است كه با احترام و محبت به كودك، بسياري از مشكلات كودك حل خواهد شد. نبايد كودك را در مقابل ديگران كوچك شمرد يا تنبيه كرد و براي انجام خطاها ملامت نمود.

د ) انتخاب درست دوست:

از ديگر روش هاي عملي تربيت انتخاب دوست و تعيين حدود و رفاقت و راهنمايي كردن كودك مي باشد.

ه ) معذرت كودك را بپذيرند:

والدين به هنگام پشيماني فرزند از خطا، عذرش را بپذيرند و بي سبب او را تنبيه نكنند، بلكه با تشويق و صبر آنها را به صلاح دعوت كنند.

روش هاي بالا، روش هايي بودند كه والدين بايد مراعات مي كردند، اما يك اصل كلي وجود دارد و آن اين است كه والدين ابتدا بايد خويشتن را تربيت كنند. اگر والدين خودشان داراي صفات نكوهيده باشند، نمي توانند در فرزندشان، صفات پسنديده را به وجود آورند.

قرآن در اين باره مي فرمايد:

«اتأمرون الناس بالبروتنسون انفسكم و انتم تتلون الكتاب افلا تعقلون» (بقره/44).آيا شما مردم را به نيكي امر مي كنيد، درحالي كه خويشتن را فراموش كرده ايد.

فرزندان ما هر گونه كه باشند خوش رفتار يا بدرفتار، راستگو يا دروغگو، حسود يا خيرخواه همه اين صفات را از پدر و مادر خود كسب كرده اند.

الگوهاي جاويدان تربيتي

برنامه هاي عملي هميشه مؤثرترين برنامه هاست، چون عمل حكايت از ايمان عميق انسان به گفتارش مي كند و سخني كه از دل برآيد، لاجرم بر دل نشيند.

وجود الگوها و سرمشقهاي بزرگ وسيله مؤثري در تربيت مي باشد به همين دليل، پيامبر و پيشوايان معصوم مهمترين شاخه هدايت را با عمل نشان مي دادند. قرآن كريم الگوها و سرمشقهايي در همه زمينه ها براي مؤمنان معرفي كرده است. ازجمله در سوره ممتحنه آيات4-6 و در سوره احزاب، شخص پيامبر به عنوان اسوه معرفي شده است.

خاتمه:

در انتهاي اين سلسله مقالات ، چند توصيه و راهكار را براي پدران ذكر مي كنيم. اگر پذيراي اين نكات باشند، در تربيت فرزند موفق مي شوند.

اين توصيه ها عبارتند از:

- پدر در عين قدرت نمايي و اقتدار بايد به گونه اي عمل كند كه كودك از او تصور عدالت توأم با مهر داشته باشد.

- امتياز و برتري خود را نسبت به فرزند، در سايه قدرتمند بودن نداند، بلكه در سايه ابتكار و دانايي بداند.

- بايد روابطش را براساس احترام و پذيرش و موقعيت او قرار دهد.

- مراقب رفتارش باشد.

- بايد پدر كاري كند كه فرزند هميشه مشتاق ديدارش باشد، نه اينكه از او بگريزد.

- پدر بايد به فنون و روشهاي تربيت آگاه باشد و براي تربيت فرزند وقت بگذارد.

گردآورنده : فاطمه بيگم موسويان

استاد راهنما:سركار خانم رحمت آبادي

فهرست منابع