روح تشنه كودك

نقش پدر در تربیت فرزند (9)

برای مطالعه ی مقاله ی قبل اینجا کلیک کنید.

پدر، تشویق و تأیید كودك

در تربیت كودك باید به اصول تربیتی، مربیان و اولیای آگاه بوده و به آن توجه كنند. آن اصول تربیتی عبارتند از:

صمیمی بودن با كودك

جدی بودن در اجرای ضوابط

كنترل طفل در همه امور برای صیانت و رشد او

كودك برای شناخت وضع موجود و رفتارش نیاز به تأیید دارد. اگر رفتار كودك كه مناسب بوده، مورد تشویق قرار گیرد، طفل خود به خود تشویق می شود كه عملش را تكرار كند.

كودك نیاز به تأیید دارد، هم برای تثبیت رفتار و هم برای اینكه نسبت به خود اعتماد و اطمینان پیدا كند. این تائید پدر و مادر باید جنبه هایی چون زیبایی، عقل، هوش،  فهم و درك او را در برگیرد. تأیید پدر می تواند به صورتهای مختلفی باشد . از جمله: تحسین، تشویق، اظهار لبخند، در بغل گرفتن و بوسیدن و...

اگر تأیید كودك به روش صحیحی باشد باعث می شود تربیت و سازندگی مطلوبی در كودك بوجود آید. كودك لذت تشویق را احساس می كند و وجود آن (تأیید و تشویق) فرزند را شاداب می كند. پس والدین باید هنگامی كه طفل، كار خوبی انجام می دهد او را مورد تشویق قرار دهند.

الف) قرآن و مسأله بازی كودك

از آنجا كه طفل انرژی های فراوانی دارد، باید این انرژیها آزاد شود و كودك چاره ای جز بازی كردن ندارد. بسیاری از والدین توقع دارند كه فرزندشان در یك گوشه بنشیند و با خود بازی كند، اما این توقع صحیحی نمی باشد زیرا موجب می شود كه كودك به انزوا و گوشه گیری مبتلا شود.

كودك ضمن بازی با دوستانش، استعدادهایش كشف می شود زیرا بعضی از دوستانش از او باهوش تر هستند. بزرگسالان یعنی پدر و مادر باید خود را تا سرحد بچگی پایین آورده و با او بازی كنند و با بازی كردن خود با فرزند، رضایت او را حاصل كنند. بازی كردن والدین با فرزندان، باعث می شود كه آنها، آرام آرام تجارب خود را به فرزندان منتقل كرده و دست آنها را گرفته و از نردبان ترقی و كمال بالا ببرند.

قرآن كریم درباره بازی كودكان می فرماید:

با دقت در این آیه متوجه می شویم كه:

بزگسالان نباید مانع گردش و بازی خردسالان شوند بلكه باید از حال آنها غفلت نكرد و همواره حافظ و نگهبان آنها باشند. مقصود از بازی های هدف دار و خالی از فساد و زاینده آثار خستگی و ملال است و چنین بازیهایی برای كودكان بسیار مفید است.

ب ) بررسی سیره پیشوایان در مورد بازی كودك:

بعد از قرآن، منبع موثق فرهنگ اسلامی، روایات است. در روایات به بازی كودكان بها داده شده است و رهبران دینی در راه اهمیت دادن به بازی كودكان پیشقدم بوده و بزرگسالان را موظف كرده كه نه تنها مانع و سد راه بازی كودكان نباشند بلكه خود نیز همبازی آنها شوند. زیرا هر اندازه كودك از بازیهای سالم بهره مند شود از لحاظ جسمی و روحی از رشد بهتر و مفیدتری برخوردار خواهد شد. ائمه (علیه السلام) بازی را وسیله ای برای پرورش شخصیت می دانستند.

ج )وسایل بازی

دنیای امروز نسبت به كودكان بها داده و برای آنها وسایل سرگرمی فراهم نموده است. دستور بزرگان در مورد كودكان تا هفت سالگی این است كه بگذارید بازی كنند و مانعی در سر راه آنها ایجاد نكنید.

حال سؤال این است كه چگونه بگذاریم بازی كنند؟ به چه چیز سرگرم شوند؟ چرا بعضی از كودكان بهانه گیر می شوند؟ آیا كودك را باید با نقل و شیرینی یا توسری ساكت كرد؟ یا با هیچ كدام؟

باید روح تشنه كودك را با همبازی و اسباب بازی اشباع كرد. كودكان انسان های رشید و بالغ  فردا هستند و هر كدام در آینده مسئولیتهایی را عهده دار می شوند. در كودكستان ها و پاركها همه نوع وسایل بازی وجود دارد ولی در منازل تنوع اسباب بازیها كمتر است. از طرفی بهترین روش بازی همان روش پیامبر (صلی الله علیه و آله) بود كه خود همبازی كودكان می شدند و از این رهگذر ایده های تربیتی خود را اعمال و پیاده می نمودند.

حال علت اینكه پیامبر همبازی حسنین (علیه السلام) می شدند به خاطر این بود كه نگذارند كودكان ناباب با آنها بازی و معاشرت كنند. اسباب بازی كودكان باید متناسب با رشد عقلی آنها باشد، مثلاً كودكان بین 6-3 سال به اسباب بازی هایی كه بشود آنها را ساخت و دوباره خراب كرد مانند الگوهای خانه سازی علاقه بیشتری دارند.

د ) فواید بازی با كودك:

كودك از شش ماهگی متوجه افراد و اشیائی می شود كه در اطرافش می باشد. بازی كودك از سه ماهگی پررنگ تر شده و تا پایان جوانی و حتی سالهای بعد ممكن است ادامه داشته باشد.

بازی كودكان بین 7-3 سال به منزله شغل آنهاست و آنها را نباید از بازی كردن محروم كنیم.

فوائد بازی كودك:

این فوائد عبارتند از:

1- از لحاظ جسمانی موجب هماهنگی عضلات و اعضای بدن می شود.

2- تمایلات طفل را متعادل می كند و از پرخاشگری های او جلو گیری می كند.

3- عاملی است برای تفكر و خلاقیت.

4- بسیاری ازاصول ارزشمند اخلاقی را به هنگام بازی می آموزد.

ه ) نقش پدر در بازی با كودك:

پدران به نحو مشخصی بیشتر از مادران در بازی های بدنی نظیر بالا انداختن یا بالا بردن شركت می كنند اما مادران در بازی های تماشایی شركت می كنند. بازی محبوبی كه مادران انجام می دهند این است كه اسباب بازی ها را به او نشان داده و سپس به منظور تحریك آن را تكان می دهند.

بازی هایی كه پدران و مادران انجام می دهند تأثیر به سزایی بر رشد اجتماعی و شناختی آینده كودك دارد. بعضی از بازی ها تأثیرات كوتاه مدت دارند و هدف از این بازی ها آن است كه توجه كودك را جلب كنند و تعامل اجتماعی میان والدین و كودك را حفظ نمایند. تماشا و لمس كردن اسباب بازی ها، بالا رفتن و بالا پریدن از این نوع بازی ها هستند یعنی تأثیرات كوتاه مدت دارند. بعضی از بازی ها هم تأثیرات بلند مدت دارند مثلاً بازی های چنگ زدنی و پس گرفتنی. این بازی ها می تواند به یادگیری نوزاد كمك كند، تا وسایل بیشتر و محیط های وسیع تری را كاوش و تجربه نماید.

بازی های چهره به چهره می تواند به كودك مهارت های نوبتی را بیاموزد و درس های اولیه كنترل محیط اجتماعی را به او یاد دهد.

بچه ها از بازی با پدر و مادر چه چیزهایی یاد می گیرند؟

توانایی خواندن پیام های عاطفی، همبازی و ارسال پیام های عاطفی واضح برای تداوم موفقیت آمیز بازی ضروری است.

عواطف دیگران را رعایت می كند.

مهارت های عاطفی خود را اصلاح می كند.

حضرت علی (علیه السلام) می فرمایند:

 «من كان له ولد صبا» 

(هر كس كودكی دارد باید با او بازی كند.)

پدر با كودك بازی می كند، با او انس برقرار می سازد، شوخی می كند، اورا شاداب و با نشاط می سازد. كودك در ضمن بازی كردن، درون خود را كشف كرده و ناراحتی هایش از بین می رود.

در سلسله مقالات بعدی ، به بررسی مباحث مربوط به " روش های عملی در تربیت " خواهیم پرداخت .

منبع : برگرفته ازبرخی متون تحقیقاتی مدرسه علمیه نرجس – با تغییر و تلخیص

آنچه گفته شد:

فطرتی که خدایی است

بهترین بخشش ، ادب و تربیت

مظهر عمل باشید ، نه حرف