كاريز ، ميراث بزرگ تمدن ايرانيان

در طول تاريخ و قرون گذشته از اقوام مختلف آثار زيادى برجاى مانده است كه از آن جمله مى توان به اهرام ثلاثه و مجسمه ابوالهول در مصر، مجسمه بودا در افغانستان، عمارت تاج محل در هند و آثار دوران هخامنشيان و ساسانيان در تخت جمشيد و طاق بستان اشاره كرد.

در اين ميان آثارى نظير سد مخزنى فريمان، بند گلستان مشهد، اثر تاريخى سد عباس آباد بهشهر و قنات قصبه شهر گناباد نشان از سخت كوشى جامعه و تمدن ايرانى دارد كه با تلاش فراوان و ابتكار، كارهاى بزرگ و خارق العاده براى رونق اقتصادى و رفع نيازهاى منطقه خود در دوران گذشته بوده است.

قنات كاريز در جزيره كيش هم با قدمت 2 هزار و 500 ساله كه امروزه با تلاش كارگران به شهر زيرزمينى تبديل شده به عنوان يكى از شگفت انگيزترين شاهكارهاى بشر در نوع خود بى نظير است.كاريز يا همان شهر زيرزمينى واقع در سواحل شمالى كيش در وسعت 16 هزار متر مربع در محل اتصال 3 رشته قنات قديمى قرار دارد كه طول اين 3 رشته قنات به 15 كيلومتر مى رسد.

در گذشته هاى دور بويژه در قرون پنجم و ششم هجرى كه جزيره كيش مركز تجارت خليج فارس و درياى عمان بوده با 274 حلقه چاه از اين قنات ها آب مى كشيدند و ساكنان جزيره و ساحل نشينان جنوب خليج فارس با نوشيدن آن سيراب مى شدند.در چند سال گذشته در عمق 17 مترى زمين زيرلايه اى 7 مترى از سنگواره هاى مرجانى و لايه اى 10 مترى از خاك مرجانى بدون استفاده از وسايل مدرن و تنها با تيشه و كلنگ و با دست حفر و دهليزها و تالارهاى متعدد در آن تعبيه شده است.

براساس آزمايش كارشناسانه متوليان امر روى فسيل هايى كه از سقف مرجانى تونل اين قنات به دست آمده نشان مى دهد اين سقف بين 110 تا 570 ميليون سال قدمت دارد.سقف مرجانى كاريز به شكل طبيعى خود حفظ شده و اگر با دقت به اين فسيل ها نگاه كنيد لاك پشتى را مى بينيد كه از آن زمان خود را براى امروز ما جاودانه كرده است.

منصور حاجى حسينى، سرمايه گذار طرح احياى كاريز كيش مى گويد: علاقه مندان و هنرمندان در اين طرح براى ثبت آثار هنرى خود در آبراه هاى كاريز كيش دعوت شده اند.او معتقد است: قرار گرفتن كاريز در دل جزيره مرجانى و امكان بازديد از صدف ها و مرجان هايى كه در اعماق اقيانوس ها قرار دارند مى تواند اين بخش جزيره كيش را به يكى از ابنيه هاى منحصر به فرد دنيا تبديل كند.

وى در سال 1377 پس از بازديد از جزيره كيش، مجذوب اين جزيره شد و سپس براى سرمايه گذارى در اين زمينه طرح هاى خود را ارائه داد. او پس از مذاكره با سازمان منطقه آزاد كيش براى بازسازى كاريز اعلام آمادگى كرد و از سال 1378 كار را آغاز نمود. مجموعه اى كه در تالارهاى كاريز اجرا مى شود شامل موزه، آمفى تئاتر، بازارچه صنايع دستى، رستوران، كافى شاپ و چايخانه سنتى است.

سرمايه گذار اين طرح قصد دارد در طرح توسعه كاريز در سطح زمين و روى شهر زيرزمينى مجموعه تفريحى بزرگى شامل سينما، ساختمان هاى ادارى، پاركينگ، پاويون و 2 قلعه شبيه قلعه هاى باستانى با بخش هايى مانند رستوران، فروشگاه، سايت بازى كودكان و سوئيت هاى اقامتى بسازد.به گفته وى، انجام اين طرح در 3 فاز تعريف شده است كه در حال حاضر فاز اول، ساخت فضاهاى تفريحى و فرهنگى در آن در حال انجام است.

در مجموعه طبيعى، تاريخى، فرهنگى و تفريحى شهر زيرزمينى كيش (كاريز) كه مهمترين بخش آن تونل شاهنامه در حال ساخت است گردشگران مى توانند سوار بر قايق هاى كوچك بر آب جارى قنات به حركت درآمده و در هر پيچ تونل با يكى از صحنه هاى شاهنامه و هفت خوان رستم آشنا شوند.

به گفته كارشناسان، جريان داشتن آب در كانال هاى شهر كاريز به ميزان بارندگى در كيش بستگى دارد و هواى اين شهر در زيرزمين بسيار خنك است.از طرف ديگر مسئولان سازمان ميراث فرهنگى، صنايع دستى و گردشگرى در گذشته پيشنهادهايى ارائه دادند تا مسير قنات كاريز به شهر باستانى جزيره كيش ادامه پيدا كند.

حاج حسينى مى افزايد: كار مطالعاتى اتصال شهر كاريز به شهر باستانى جزيره به طول 700 متر به پايان رسيده و در آينده ادامه توسعه اين قنات زيرزمينى به جزيره انجام خواهد شد.

منبع:

ايرنا