شب یلدا (طولانی ترین شب سال) و پیشوازهای یلدایی

یلدا به زمان بین غروب آفتاب از ۳۰ آذر (آخرین روز پاییز) تا طلوع آفتاب در اول ماه دی (نخستین روز زمستان) گفته می‌شود. واژه «چلّه» نیز برگرفته از چهل و مخفف «چهله» و صرفاً نشان‌ دهنده گذشت یک دوره زمانی معین (و نه الزاماً چهل روزه) است. اجداد ما بر اثر تجربه و گذشت زمان توانستند کارها و فعالیت‌ های خود را با گردش خورشید و تغییر فصول و بلندی و کوتاهی روز و شب و جهت و حرکت و قرار ستارگان تنظیم کنند. چله بزرگ از یکمین روز دی ماه (خرم روز) تا دهم بهمن که جشن «سده» است به طول می‌ انجامد و آن را چله بزرگ می‌نامند به آن دلیل که شدت سرما بیشتر است، آن گاه چله کوچک فرا می رسد که دهم از بهمن تا بیستم اسفند به طول می‌ انجامد و سرما کم کم کاسته می‌شود.