گریه‌های ناتمام

با مدرسه رفتن تا حدودی مسیر زندگی کودکان تغییر پیدا می‌کند و آنها علاوه بر اینکه باید ساعاتی از روز را از والدین جدا شوند، در بازی کردن هم دچار محدودیت می‌شوند؛ کاهش وابستگی کودکان از والدین مسئله‌ای است که ما در مقالات قبل به آنها پرداخته‌ایم و فارغ از آن، در این مدت اندک تا شروع مدارس دانستن نکات کاهش اضطراب جدایی از والدین چندان کارایی ندارد اما نکته اساسی نحوه برخورد والدین با کودکان کلاس اولی است. در این مطلب دکتر نفیسه ریحانی روانشناس کودک در گفت و گو با تبیان به روش‌های برخورد با کودکان کلاس اولی و راهکارهای رفع اضطراب کوتاه‌مدت کودکان از مدرسه رفتن می‌پردازد:

قرار گرفتن هر فردی در موقعیت جدید می‌تواند برای آن فرد ایجاد اضطراب کند؛ طبیعی است که کودکان کلاس اولی به‌ خصوص کودکانی که تجربه رفتن به‌ پیش دبستانی را نداشتند در روز اول مدرسه احساس اضطراب و ترس از جدا شدن والدین داشته باشند. این ترس می‌تواند تا حدود یک هفته طبیعی باشد اما اگر اضطراب کودکان بیش از یک هفته طول بکشد تبدیل به اختلال اضطرابی می‌شود. در آن صورت لازم است والدین برای حل مشکل کودکشان از راهکارهای تخصصی استفاده کرده و بی‌تفاوت نباشند. در ادامه راهکارهایی برای رفع اضطراب کوتاه‌مدت کودکان از رفتن به مدرسه آمده است:

- قبل از وارد شدن کودک به مدرسه، او را به‌صورت کامل با محیط مدرسه از جمله درب مدرسه، کلاس‌ها، دفتر مدیر و معلم‌ها، محل قرارگیری سرویس رفت و برگشت، سرویس بهداشتی و آب‌خوری و... آشنا کنید.

- حتماً روز اول مدرسه خودتان کودک را به مدرسه ببرید و سر ساعت معینی به دنبالش بروید.

- ترس کودکتان از مدرسه رفتن را به‌ هیچ‌ عنوان با دیگران مقایسه نکنید و از این بابت او را سرزنش نکنید که ببین همکلاسی‌هایت از مدرسه نمی‌ترسند! زیرا این مسئله باعث حساسیت بیشتر کودک می‌شود.

- از تجربه‌های شیرین روز اول مدرسه خودتان یا دیگر فرزندانتان برای کودکتان تعریف کنید.

- روز اول مدرسه خداحافظی از کودک را کوتاه کرده و خودتان را کنترل کنید؛ مدام برنگیرید کودکتان را نگاه کنید و همراه با او اشک بریزید زیرا این‌ها باعث می‌شود که فرزندتان احساس کند که واقعاً قرار است اتفاق بدی بیفتد. سعی کنید روز اول مدرسه را خیلی عادی جلوه دهید و حتی اگر بچه گریه کرد او را به کادر مدرسه بسپارید.

-مهارت لباس پوشیدن، بستن بند کفش و آماده کردن کیف را از قبل با کودکتان تمرین کنید تا کودک بتواند به‌تنهایی از عهده این کارها بربیایید.

-حتما یک دفترچه تلفن از شماره مادر، پدر، محل کار والدین و...برای کودک آماده کنید که این اطمینان را به فرزند بدهید که در مواقع ضروری به‌سرعت می‌تواند با والدین ارتباط داشته باشد.

-روز اول فرزندتان را با ظاهری آراسته آماده کنید زیرا این مسئله باعث ایجاد اعتمادبه‌نفس کودک می‌شود و احتمال اینکه بتواند روابط مؤثری برقرار کند، بیشتر است.

- در قالب بازی، نقش همکلاسی فرزندتان را اجرا کنید و با این روش، اصول برقراری ارتباط را به کودک یاد دهید که چگونه سر حرف را با همکلاسی‌اش باز کند، چگونه به دوستانش پیشنهاد دوستی دهد و چگونه در جمع وارد بازی‌ها شود، اگر دوستانش پرخاشگری کردند چه برخوردی داشته باشد.

- اغلب کودکان، به قوانین و مقررات مدرسه واقف نیستند و تهدید و ترساندن آنها می‌تواند مشکل‌آفرین باشد، پس هیچ‌وقت به فرزندتان نگویید: «اگه غذا نخوری به معلمت میگم!» زیرا این موارد باعث دل‌زدگی کودک از مدرسه و همچنین کاهش اعتمادبه‌نفس او می‌شود.

-کودک را برای انجام تکالیف و رفتن به مدرسه تشویق کنید. حواستان باشد که دادن وعده هدیه‌های گران‌قیمت بعد از طولانی‌مدت تشویق مناسبی نیست مثل‌اینکه به کودک وعده دهید آخر سال تحصیلی برایش دوچرخه می‌خرید؛ این نمی‌تواند تقویت‌کننده رفتارهای مثبت کودک باشد بلکه با دادن هدیه‌های کوچک به‌صورت هفتگی یا ماهانه زمینه تشویق و ایجاد علاقه به مدرسه رفتن را در کودک تقویت نمایید.

-تغییراتی را در محیط اتاق کودک ایجاد کنید. وسایل بازی را کمتر کرده و به‌جای آن میزتحریر و کتابخانه تهیه کنید؛ درواقع محیط را به گونه تغییر دهید که در اتاقش بیشتر از آنکه بخواهد بازی کند، انگیزه انجام تکالیف و مطالعه را داشته باشد.

دور کردن افکار اضطرابی از کودک

گاهی کودکان برای مدرسه رفتن دچار اختلال اضطرابی می‌شوند و مدام این سؤالات را از خود می‌پرسند که اگر با مدرسه رفتن گم بشوم چی؟ اگر دوست پیدا نکنم چی؟ اگر به خاطر درس‌ومشق نتوانم بازی کنم چی؟ این‌گونه افکار در کودکان شایع نیست و معمولاً کودکانی گرفتار این افکار می‌شوند که زمینه اضطرابی دارند؛ اما به‌طورکلی کاری که والدین می‌توانند انجام دهند این است که:

- مثال‌هایی از گذشته برای کودکشان عنوان کنند مثل‌اینکه از کودک بپرسند: «آیا شده تابه‌حال جایی باشی و مامان و بابا نیان دنبالت؟! یا اینکه شده رفته باشی پارک و گم‌شده باشی؟!» درواقع با پرسیدن این‌گونه سؤالات به کودک یادآوری کنند که این اتفاقات قبلاً نیفتاده و در آینده هم امکان اینکه این اتفاق بیفتد پایین است.

- والدین می‌توانند افکار جایگزین را به کودک آموزش دهند مثل‌اینکه: «اگر تعطیل شدی و دیدی مامان هنوز نیامده دنبالت، میتونی به این فکر کنی که ترافیک بوده.»

- معلم را از افکار منفی فرزندتان آگاه کنید و از معلم بخواهید که به کودکتان اطمینان خاطر بدهد که اگر مشکلی پیش بیایید مدرسه حتماً در جریان قرار می‌گیرد .

- قبل از اینکه کودک منزل را ترک کند، خط فکری برایش مشخص کنید مثل‌اینکه ظهر که آمدم دنبالت میاییم خانه، فلان غذایی که موردعلاقه‌ات است می‌پزم، باهم می‌خوریم، بعد استراحت می‌کنیم، عصر به پارک می‌رویم و...؛ از او بخواهید که به‌جای فکر کردن به افکار منفی به کارهای لذت بخشی که بعد از مدرسه قرار است انجام دهد فکر کند.

این مسائل می‌تواند تا یک ماه درروند مدرسه رفتن برای بچه‌ها طبیعی باشد اما اگر دیدید که بروز این رفتارها برای کودک ادامه‌دار شده است، حتماً باید به روانشناس کودک مراجعه شود.

---