یادی از آخرین عملیات مهم 6 ماهه‌ اول جنگ

 در ابتدا برای این عملیات نامی در نظر گرفته نشده بود، ولی مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ سپاه به پاس بزرگداشت شهدا، این عملیات را «شهید فرجیان‌زاده» نامیده است. شهید اکبر فرجیان‌زاده، مسئولیت عملیات سپاه ایلام بود که در ۱۴ آبان ماه ۱۳۵۹ در ارتفاعات «کانی سخت» و بر اثر انفجار موشک خمپاره به فیض شهادت نائل آمد.

در این عملیات، یک گروهان از نیروهای چریکی سپاه تهران و دو گروهان از نیروهای سپاه ایلام، کرمانشاه و شیراز و بسیج خرم‌آباد و مشهد شرکت دارند. آنان می‌باید از دو محور با یورش به مواضع متجاوزان، ارتفاعات «زیل» و «تنگه‌ی کنجانچم» را آزاد کنند. فرماندهی این عملیات به عهده‌ی سپاه ایلام بود. بر اساس شناسایی‌های انجام‌شده، دشمن به نیرویی به استعداد یک گردان پیاده در خط و دو گردان احتیاط از تیپ ۴ لشکر ۲ پیاده در اختیار داشت.

طبق طرح مانور قرار بود رزمندگان در محور اول، از سمت نخلستان به موازات «تنگه‌ی کنجانچم» به‌صورت تک جبهه‌ای به مواضع عراقی‌ها حمله کنند و در محور نیز از شرق کوه گچ و ارتفاعات زیل به دلیل وضعیت مناسب ارتفاعات تک احاطه‌ای یک طرفه‌ای را انجام دهند. گروهان تک کننده از ۱۲ تیم ۶ نفری چریک تشکیل شده بود که عمدتاً از سپاه پاسداران تهران بودند و این اولین عملیات منظم آنان بود. یک گروهان پشتیبان بود و یک گروهان دیگر نیز خدمات پشتیبانی رزم را به عهده داشت.

بخشی از تدارکات با هوانیروز و اغلب با «دواب» انجام می‌شد که هر بار انتقال امکانات با دواب، چهار ساعت زمان می‌برد. ۴۸ ساعت قبل از عملیات، امکانات لازم را به منطقه آوردند و عملیات در ساعت ۶:۱۰ روز ۱۳۵۹/۱۱/۲۶ با رمز «الله اکبر، خمینی رهبر» آغاز شد. نیروهای محور اول پس از چهار ساعت راهپیمایی و پاک‌سازی میدان مین، تک خود را آغاز کردند. آنان ضمن کشتن یا زخمی کردن حدود ۵۰ نفر از متجاوزان، برای ساعتی مواضع دشمن را تصرف کردند، اما پس از شروع پاتک نیروهای دشمن، به عقب بازگشتند.

نیروهای خودی ۲۰ روز قبل از عملیات به‌طور پنهانی موضعی را در چند کیلومتری دشمن، در شرق ارتفاعات زیل اشغال کرده بودند و ۴۸ ساعت قبل از عملیات، امکانات خود را از جاده‌ای که در همان منطقه احداث شده بود، تا پشت خط تماس منتقل کردند. فاصله‌ی خط خودی با دشمن از چهار کیلومتر تجاوز نمی‌کرد، اما به سبب صعب‌العبور بودن، رسیدن به آن نیاز به چهار ساعت زمان داشت.

نیروهایی که در این محور عمل کردند، در نزدیکی خط دشمن به دو محور فرعی تقسیم شدند: یک محور به پشت خط اول هجوم برده و محور دیگر پشت خط دوم را هدف تهاجم قرار دادند. نیروهای محور اول هنگام نفوذ به پشت دشمن روی مین رفتند و فرمانده آن‌ها و دو فرمانده تیم به شهادت رسیدند. عملیات در محور دوم با موفقیت انجام شد و تا ساعت ۹ صبح با سقوط خط‌های اول و دوم دشمن در ارتفاعات زیل، ۳۰ نفر از متجاوزان کشته و ۱۰ نفر نیز مجروح شدند. دشمن با اتکا به خط سوم و نیروهای باقی‌مانده‌ی خط‌های اول و دوم نیز با استفاده از نیروهای احتیاط، پاتک خود را در ساعت ۱۰ صبح آغاز کردند.

دشمن با «هلی‌برد»، نیروهای خود را در یال شمالی ارتفاعات زیل تقویت کرد و با بال‌گردهای توپ‌دار نیز از پشت سر، رزمندگان را هدف قرار داد، اما این اقدام به جایی نرسید. مقاومت قوای خودی از ساعت ۱۶ با آتش منحنی مؤثر پشتیبانی شد و تلفات عمده‌ای به دشمن وارد کرد که این تلفات بالغ بر ۱۵۰ نفر بود. درگیری تا مغرب ادامه داشت و در ساعت ۱۹ به تدریج منطقه آرام گرفت. در صبح ۱۳۵۹/۱۱/۲۷ فشار دشمن باز با شدت آغاز شد. نیروهای خودی نیز بدون آن‌که تقویت شده باشند، به پاتک متجاوزان پاسخ دادند. این وضعیت تا عصر ادامه داشت، لیکن رزمندگان که ۴۸ ساعت مقاومت کرده بودند و توانشان تحلیل رفته بود، به ناچار عقب‌نشینی کردند.

در این عملیات دو گردان پیاده دشمن حدود ۹۰ درصد آسیب کلی دید و ۲۵۰ نفر از متجاوزان کشته شدند. همچنین چند دستگاه خودور و دو قبضه توپ ۲۳ میلی‌متری آن‌ها نیز منهدم شد.

---

منبع: ایسنا