فورد رییس جمهوری که در تاريخ آمريكا بدون انتخابات رییس جمهور شد

جرالد فورد رييس جمهور اسبق آمريكا و تنها فردي كه در تاريخ آمريكا بدون انتخابات به اين سمت رسيد، در سن 93 سالگي درگذشت.

به نقل از روزنامه لس آنجلس تايمز، بتي فورد همسر جرالد فورد طي بيانيه‌ي كوتاهي كه از سوي دفتر وي منتشر شد گفت: گفتن اين خبر خيلي دشوار است ولي بايد بگويم كه جرالد فورد كه يك همسر، پدر و پدربزرگ مهربان بود، در سن 93 سالگي درگذشت.

در اين بيانيه به محل فوت يا علت مرگ فورد اشاره نشده است. جرالد فورد در ژانويه 2006 دچار بيماري ذات‌الريه شد و به دليل عارضه قلبي دوبار تحت مداوا قرار گرفت. وي پس از رونالد ريگان ديگر رييس جمهور متوفي آمريكا كه او هم در سن 93 سالگي درگذشت، دومين رييس جمهور آمريكا است كه تا اين سن عمر كرده است.

جرالد رادولف فورد، چهارمين معاون رييس جمهور (1974-1973) و سي و هشتمين رييس جمهور آمريكا طي سالهاي 1974 تا 1977 در تاريخ 14 ژوييه سال 1913 در شهر اوماها واقع در ايالت نبراسكا به دنيا آمد. وي نخستين رييس جمهور غير منتخب آمريكا به شمار مي‌آيد كه از طريق آرا مستقيم مردم به عنوان معاون رييس جمهور و رياست جمهوري برگزيده نشد بلكه ريچارد نيكسون (سي و هفتمين رييس جمهور آمريكا و سلف فورد) در پي استعفاي معاونش يعني اسپيرو آگنيو، جرالد فورد را كانديداي معاونت رياست جمهوري معرفي كرد و هر دو مجلس قانونگذاري آمريكا نيز درخواست نيكسون را بر اساس اصلاحيه 25 قانون اساسي آمريكا مورد پذيرش قرار دادند.

سرانجام زماني كه شخص نيكسون به دنبال افشاي رسوايي واترگيت در بعد از ظهر نهم اوت سال 1974 استعفا كرد، جرالد فورد به عنوان رييس جمهور آمريكا منصوب شد. فورد به همراه معاونش نلسون راكفلر تنها سياستمداران آمريكا به شمار مي‌آيند كه نه از راه انتخابات بلكه از طريق انتصاب به مقام معاونت رياست جمهوري نائل آمدند. فورد بعد از رونالد ريگان (چهلمين رييس جمهور آمريكا) كه در پنجم ژوئن 2004 و در سن 93 سالگي درگذشت، كهنسال‌ترين رييس جمهور در قيد حيات آمريكا محسوب مي‌شد. وي هم چنين پس از ريگان دومين رييس جمهور تاريخ آمريكاست كه بيش از ساير همتاهاي خود عمر كرده است.

ريگان دقيقا 93 سال و 120 روز در قيد حيات بود. .... كودكي و جواني جرالد فورد حاصل ازدواج لزلي لينچ كينگ و دوروتي آير گاردنر با نام لزس لينچ كينگ جي آر در ايالت نبراسكاي آمريكا ديده به جهان گشود. پدر و مادر فورد دو ماه پس از تولد فرزندشان از يكديگر جدا شدند و او پس از ازدواج مجدد مادرش به جرالد رادولف فورد تغيير نام يافت. فورد در منطقه‌ي گرندپيدز ايالت ميشيگان بزرگ شد و براي تيم فوتبال دانشگاه ميشيگان در پست هافبك مياني بازيهاي درخشاني كرد. هنرنمايي‌هاي وي براي تيم وولورينز به حدي بود كه در سال 1934 به عنوان ارزشمند‌ترين بازيكن فوتبال تيمش انتخاب شد. فورد در عين پرداختن به تحصيل به عضويت انجمن دانشجويي دكتا كاپا اپيلسون درآمد و با ظرف شويي به امرار معاش پرداخت. پس از آنكه در بهار سال 1034 با اخذ مدرك ديپلم فارغ‌التحصيل شد، پيشنهادهاي تيم‌هاي ديترويت لاينز و گرين پي پكرز از ليگ ملي آمريكا را رد كرد.

زماني كه در دانشكده‌ي حقوق دانشگاه ييل مشغول به ادامه تحصيل شد، به گروهي به رهبري داگلاس استوارت پيوست كه در نظر داشتند با امضاي درخواست نامه‌اي دولت وقت را مجاب كنند تا قانون بي‌طرفي سال 1939 به مرحله اجرا گذارد.فورد كه از راه مربيگري فوتبال و بوكس به طور پاره وقت توانسته بود خرج تحصيل خود را فراهم آورد در سال 1941 از دانشگاه حقوق فارغ‌التحصيل شد.

وي از دوران كودكي به سازمان پيشاهنگان جوان آمريكا (BSA) ملحق شد و با كسب افتخارات متعدد به بالاترين درجه‌ي ممكن در اين سازمان يعني عقاب پيشاهنگي (Eagle Scout) دست پيدا كرد. اعضاي سازمان پيشاهنگان آمريكا كه در نهايت وارد ارتش اين كشور مي‌شوند به موازات كسب افتخارات و مدال‌ها ترفيع درجه پيدا مي‌كنند. فورد عضويت خود در اين سازمان را يكي از غرورآميز‌ترين افتخارات خود حتي پس از ورود به كاخ سفيد مي‌داند. وي در اين باره گفته است: من نخستين رييس جمهور آمريكا هستم كه مدال عقاب پيشاهنگي بر سينه او نصب شده است. ---- جنگ جهاني دوم فورد در آوريل 1942 به قواي ذخيره نيروي دريايي آمريكا پيوست و به عنوان ناوبان دو مشغول به انجام خدمت شد. وي پس از فعاليت در برنامه‌هاي تشخيص موقعيت در دانشكده هوايي كاروليناي شمالي به مربيگري بدنسازي پرداخت. در بهار سال 1943 خدمت خود را در ناو هواپيمابر USS Monterery آغاز كرد. او در ابتدا مدير ورزشي داخلي لشگر توپخانه‌ي ناو هواپيما بر بود و چندي بعد به عنوان معاون دريانوردي به انجام وظيفه پرداخت و در عمليات‌هاي بزرگي در جنوب اقيانوس آرام شركت داشت. فورد نه بر اثر شليك گلوله دشمن بلكه به خاطر وقوع توفاني سهمگين در درياي فيليپين در دسامبر سال 1944 تا يك قدمي مرگش پيش رفت، در حاليكه امواج خشمگين ناوبر هواپيما بر آمريكا را در محاصره‌ي خود در آورده بودند چيزي نمانده بود كه فورد از درون ناوبر به دريا پرت شده و غرق شود. ناو جنگي كه در نتيجه آتش سوزي به شدت آسيب ديده بود ناگزير از كار افتاد و از سرويس تجهيزات ارتش خارج شد. فورد مابقي روزها در جريان جنگ جهاني دوم را خارج از ناوگان دريايي ارتش سپري كرد و در فوريه‌ي 1946 در مقام ناو سروان از ارتش ترخيص يافت.

رهبر اقليت حزب جمهوري خواه جرالد فورد از سال 1949 تا 1973 به مدت 24 سال عضو مجلس نمايندگان آمريكا بود و در همين سالها به رهبري اقليت حزب جمهوريخواه نايل آمد. وي فرد بسيار محبوبي نزد راي دهندگان ايالت ميشيگان بود و همواره با اختلاف 60 درصد نسبت به ساير رقبا به مجلس راه پيدا مي‌كرد. او توانسته بود با مردم منطقه گرند رپيدز ارتباط بسيار گرم و نزديكي برقرار كند. فورد طي اولين مبارزات انتخاباتي‌اش با كشاورزان ديدار كرد و به آنها وعده داد تا چنانچه به او راي دهند دوشادوش آنها در مزارع و كشت زارها كار كند و حتي گاوهايشان را بدوشد. نا گفته نماند كه فورد به وعده‌ي خود عمل كرد. وي در دوره تصدي خود به عنوان رهبر اقليت‌ جمهوري خواهان در كميسيوني كه وظيفه تحقيق و تفحص در خصوص علل ترور جان اف كندي، رييس جمهور آمريكا در سال 1961 تا 1963 را بر عهده داشت انجام وظيفه كرد. كميسيون مذكور سرانجام طي گزارش پاياني خود اعلام كرد كه لي هاروي اوسوالد به تنهايي در سوء قصد به جان كندي شركت كرد. فورد در خلال سالهاي 1965 تا 1973 در مقام رهبر اقليت مجلس نمايندگان آمريكا به لطف رهبري منصفانه و شخصيت ملايم و عوام پسندانه‌اش توجه و حمايت بسياري از اعضاي مجلس نمايندگان را به خود جلب كرد.

وي در انتقاد از سياست‌هاي جانسون در قبال جنگ ويتنام طي سخنراني آتشين تحت عنوان "چرا در جنگ ويتنام كوتاه آمده‌ايم"، رييس جمهور كشورش را به دخالت در امور جنگي و مانع تراشي بر سر كار نيروهاي ارتش متهم ساخت. فورد در كنار چهره‌هاي محبوبي چون سناتور اورت دركسن، از ايالت در كنفرانس‌هاي خبري متعددي در تلويزيون ملي آمريكا حضور يافت. دركسن و فورد طرح‌هاي خود راجع به جنگ ويتنام را به اطلاع رييس جمهور رساند. جرالد فورد تلاشها براي استيضاح ويليام او داگلاس، قاضي ديوان عالي آمريكا را هدايت كرد و در سخنراني مهم داگلاس را به حمايت از فعاليت‌هاي خلاف اخلاق در احكام خود متهم كرد. 

معاون رييس جمهور در پي استعفاي اسپيرو آگنيو، معاون ريچارد نيكسون در دهم اكتبر 1973 نيكسون جرالد فورد را به عنوان كانديداي جانشيني معاونش معرفي كرد. هر دو مجلس قانونگذاري‌ آمريكا با اكثريت قاطع آرا فورد را در مقام معاونت رياست جمهوري منصوب كردند. سناي آمريكا با 92 راي موافق در مقابل سه راي مخالف و مجلس نمايندگان نيز با 387 راي موافق در مقابل 35 راي مخالف كانديداي نيكسون را مورد تاييد قرار دادند.

فورد از ديرباز يكي از صريح‌ترين حاميان ريجارد نيكسون بود. وي با سفرهاي مختلف و ايراد سخنراني در پشتيباني از نيكسون به دفاع از سياست‌هاي او پرداخت. فورد در جريان سفرهاي خود به دستاوردهاي بيشمار رييس جمهور اشاره كرد و رسوايي واترگيت را تبليغات رسانه‌ها و موضوعي كم اهميت خواند.

رياست جمهوري جرالد فورد به عنوان سي و هشتمين رييس جمهور آمريكا در حضور وارن برگر رييس ديوان عالي وقت مراسم تحليف خود را به جاي آورد. هنگامي كه نيكسون در ادامه تشديد بحران ناشي از رسوايي واترگيت در نهم اوت 1974 استعفا كرد فورد زمام امور را عهده‌دار شد و اين جمله را بر زبان آورد "كابوس طولاني ملي ما به پايان رسيد". به موازات اين انتصاب نلسون راكفلر، فرماندار سابق نيويورك از جانب وي به عنوان معاون رييس جمهور انتخاب شد.

سياست خارجي فورد در دوره رياست جمهوري خود با بحراني مربوط به حادثه ماياگوئز مواجه شد. در مه 1975 اندكي پس از به قدرت رسيدن خمرهاي سرخ در كامبوج نيروهاي اين كشور يك كشتي تجاري آمريكا با نام ماياگوئز را در آب‌هاي آزاد توقيف كردند. فورد با هدف نجات خدمه اين كشتي جمعي از تفنگداران نيروي دريايي آمريكا را به منطقه فرستاد؛ اما ظاهرا نيروهاي مذكور به اشتباه در جزيره ديگري وارد و با مقاومت غير منتظره‌اي روبرو نشدند در جريان عمليات آزادسازي ملوانان كشتي ماياكوئز 50 عضو ارتش زخمي و 41 تن كشته شدند. از سربازان خمرهاي سرخ نيز 60 تن كشته شدند و برخي از پرسنل نيروي هوايي از پاي در آمدند. رياست جمهوري فورد با آخرين مرحله از خروج نظاميان آمريكايي از ويتنام در جريان عمليات "باد پي در پي" همراه بود. در تاريخ 29 و 30 آوريل 1975 سفارت آمريكا در سايگون (پايتخت ويتنام جنوبي كه در همان سال توسط ويت كنگ‌ها سقوط كرد) به علت تشديد بحران و ناآرامي تخليه شد. 

سوء قصد در پنجم سپتامبر سال 1975 زماني كه فورد در شهر ساكرامنتو واقع در ايالت كاليفرنيا با دوستداران و هواداران خود ديدار مي‌كرد يكي از پيروان چارلز مانسون تپانچه‌ي كاليبر 25 را به شكم او نشانه رفت، در جريان اين سو قصد گلوله‌اي شليك نشد و به هيچ فردي آسيب نرسيد.

سالهاي دور از كاخ سفيد فورد سياستمداري نسبتا فعال پس از پايان دوران رياست جمهوري‌اش به شمار مي‌آيد. وي هم چنان در مراسم و رويدادهاي تاريخي و همايش‌هاي مهم از جمله مراسم آغاز به كار روساي جمهور يادبود شخصيت‌هاي برجسته عرصه سياست آمريكا شركت كرد. وي در سن 91 سالگي بعلت كسالت در مراسم تحليف جورج بوش رييس جمهور فعلي اين كشور حاضر نشد. جيمي كارتر، رييس جمهور اسبق آمريكا دوست صميمي فورد در نوامبر 2005 در مصاحبه‌اي با لري كينگ اظهار داشت كه دوستش ديگر شبها از خانه خارج نمي‌شود و قادر به ايراد سخنراني نيست. اما در كل حالش خوب است. فورد در دسامبر 2005 بنا به گفته‌ي پزشكانش بعلت سرماخوردگي معمولي براي مدت بسيار كوتاهي در بيمارستان بستري و يكسري آزمايشات بر روي وي انجام شد. در 16 ژانويه 2006 نيز به علت ابتلا به ذات‌الريه بستري شد.

پی نوشت:
1- خبرگزاری ایسنا
2- موسسه مطالعات و پژوهش های سیاسی

---