تو يا شما؟ مسأله اين است!

پارسال همین موقع بود، روز ولادت حضرت زینب سلام الله پدر سالخورده ام را به یکی از بیمارستان های شهر بردم. منشي پذيرش  اورژانس با رفتاري توهين آميز و بدون كمترين احترام و ادبی رو به پدرم كرده و گفته : "دفترچه تو بده، برو اونجا بشين"! او نه تنها از رفتار ناشايست آن خانم پرستار گلايه داشت بلكه مي گفت بدتر از آن دكتر جواني بود كه پدرم براي او حكم پدربزرگ را داشت اما از آن خانم پرستار بدتر و زشت تر رفتار كرد.
اول فکر کردم شاید ما رفتار خوبی نداریم که این گونه برخورد می کنند و اشکال از سمت ما است اما وقتی روی برخورد آنها با دیگران دقیق تر شدم دیدم که خیر، گویا این گونه رفتار کردن با مراجعه کننده اپیدمی اکثر مسئولان و کارمندان است و برخورد با مراجعه کنندگان همین گونه رفتار می کنند.
به فكر فرو رفتم و مرتباً از خودم پرسيدم چرا ما اين قدر نسبت به حفظ كرامت انساني هم نوعانمان بي توجه هستيم یا بهتر است بگویم بی توجه شده ایم؟
اگر بخواهیم موضوع را از نگاه ملی و ایرانی بودن و فرهنگی نگاه کنیم؛ آيا انواع تعارف هاي احترام آميز و آداب و اصول مهرورزانه خصوصيت فرهنگ ايراني و ملي ما نيست؟ آيا سالها به اين ويژگي تمدن كهن خود تفاخر نكرده ايم و در مقابل رفتار و گفتار بي ادبانه غربي به همين تمايز خويش نباليده ايم؟


و اگر از وجهه دینی و باورهاي ديني نگاه کنیم می بینیم که پیرو دینی هستیم که ادب و احترام در آن بسیار تأکید و در اخلاقیات بزرگان آن به وضوح نمایان است.
دینی که بزرگ مرد آن حضرت علی (علیه السلام) در جنگ با کفار وقتی عمروود را بر زمین زد، زره او را از تنش در نیاورد و وقتی از او سوال کردند که چرا این کار را نکردی ایشان در پاسخ گفتند: عمروود در میان قوم خود دارای جایگاه و شخصیت بوده و من به احترام این هرگز شخصیت او را نمی شکنم.
همچنین وقتی اسرا را به شهر مدینه آوردند حضرت علی (علیه السلام) سوال کردند که این اسرا جزء درباریان قومشان بوده اند یا خیر؟ اطرافیان جواب دادند بله. حضرت دستور دادند تا آنان را احترام کنند و در جایی مناسب تر از آنان نگه داری کنند.
در خصوص ادب گفتار و انتخاب نوع کلمات و الفاظ، در آيۀ شريفۀ 19 سورۀ مبارکۀ لقمان خداوند نمونۀ ادب ­آموزي ­هاي آن حکيم بزرگ به فرزندش، را چنين بيان مي­ کند: "وَاقْصِدْ فِي مَشْيِكَ وَاغْضُضْ مِنْ صَوْتِكَ إِنَّ أَنْكَرَ الأصْوَاتِ لَصَوْتُ الْحَمِيرِ" (و در راه رفتن خود ميانه­رو باش، و از صداي خود بکاه، که بدترين بانگ ­ها بانگ خران است)
در روایتی نیز شخصي حضور رسول خدا (صلی الله و علیه وآله) رسيد و عرض کرد: «اي رسول خدا مرا سفارش کن» حضرت فرمودند: «برادر مسلمانت را با روي گشاده ملاقات کن!» [1]  
چرا در رفتارهاي ساده و عادي روزمره از سوارشدن در تاكسي و اتوبوس تا خريد كالايي كوچك از يك مغازه مراقب دل هاي مردم و شأن و حرمت شهروندان نيستيم؟
آيا مي دانيم كه چگونه داريم به سرعت و شتاب همه سرمايه اي كه پيشينيان ما طي صدها، بلكه هزاران سال ذره ذره گردآورده اند يكباره بر باد مي دهيم؟
در روایتی پیامبر خدا(صلی الله و علیه وآله) می‎فرماید: هرکس برادر مؤمنش را احترام کند خداوند را احترام کرده و چه گمان دارید درباره کسی که خدا را احترام کرده خداوند با او چه کاری خواهد کرد. [2]

شايد به نظر برسد كه به كار بردن يك كلمه "تو" به جاي "شما"، استفاده از صيغه جمع فعل به جاي صيغه مفرد، بلند شدن در مقابل كسي كه بر ما وارد مي شود، يا دست بر سينه گذاشتن مقابل يك بزرگتر و تكريم و تجليل مهمان و نمونه هايي از اين دست چندان اهميت نداشته باشد، اما باور كنيد اين مسايل جزئي دقيقا مانند پيچ و مهره هاي يك خودرو هستند كه اگر درست بسته و محكم نشوند ممكن است به راحتي باعث انحراف و سقوط آن خودرو گردند و عامل روي دادن حادثه اي خونين باشند. 
با بزرگترها مؤدبانه سخن گفتن و با ديگران به احترام و مهرباني رفتار كردن همان آجر ساده و كوچكي است كه شايد محكم بودنش چندان به چشم نيايد، اما اگر سست شد و از جاي خود درآمد ممكن است باعث ريزش بنايي شكوهمند شود.
آري، دقيقا "تو" يا "شما"؟ مسأله اين است!

پی نوشت:
1- مجلسي. محمدباقر، بحارالانوار، ج74، ص171.
2- همان منبع، ج 71، ص 319.

---

منابع:
يادداشت حجت الاسلام زائری؛ روزنامه خراسان
سایت سازمان تبلیغات؛ نوشته مهدی نادی