قرآن شناسی حضرت علی علیه السلام
اولين گام هر نوع ارتباط با قرآن شناخت آن است
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :
تاریخ :
يکشنبه 1396/07/30
ارتباط با قرآن نيز دقيقاً پيرو همين قاعده يعني شناخت آن است. " قرآن شناسي " عنوان مجموعه بحث هايي است كه مي خواهد معرفي هاي مختلف از قرآن را عرضه كند ، چرا كه هرگونه معرفي از قرآن ، تأثيري مستقيم بر نحوه ارتباط با آن خواهد گذاشت.
مثلاً اگر كسي قرآن را به عنوان كتابي بشناسد كه براي خواندن و ثواب بردن نازل شده است ، انتظارش از قرآن رسيدن به ثواب است ، از اين رو مي كوشد كه بيشتر و بيشتر قرآن بخواند. در مقابل اگر كسي قرآن را كتابي مي داند كه حاوي سخن زنده خداست و براي اين نازل شده است تا خداوند با دل و روان قاري قرآن سخن بگويد و فرهنگ اين زبان آسماني را در وجود او به تدريج گسترش دهد ، قطعاً به دليل بالارفتن سطح انتظارات او از قرآن ، به گونه اي ديگر با آن ارتباط برقرار مي كند.
صفحه قرآن شناسي و قرآن شناسان درصدد است تا شناخت هاي متفاوت از قرآن را معرفي كند و ديدگاه مخاطبان را در شناخت قرآن به چالش بكشد.
قرآن شناسي حضرت علي (ع) شناخت قرآن با نهج البلاغه :
يكي از بهترين منابع شناخت قرآن سخنان و گفته هاي حضرت علي (ع) درباره قرآن شناسي است. اين سخنان به ما مي آموزد كه ايشان چه تعريفي از قرآن داشته اند و در نظر ايشان قرآن چه جايگاهي داشته است. براي رعايت اختصار تنها به جملات نهج البلاغه مولا مراجعه كرده ايم و توصيف هاي ايشان را از قرآن به نگارش درآورده ايم.نكته مهم در سخنان حضرت علي (ع) اين است كه ايشان از منظري بسيار جالب توجه به قرآن مي نگرد و قرآن را به گونه اي مي شناسد و معرفي مي كند كه انسان باور مي كند كه آنچه حضرت علي (ع) توصيف مي كند ، "سخن خدا"ست.
قرآن شناسي حضرت علي (ع) :
قرآن را بياموزيد كه بهترين سخن [براي آموختن و به خاطر سپردن] است و در [سخنان] آن بينديشيد چرا كه بهار دلهاست [و انديشيدن در آن باعث طراوت و تازگي دل مي شود] و با نور آن [تاريكي ها [خود را درمان كنيد ، زيرا درمان بيماريهاي درون است و آن را چنانكه شايسته است بخوانيد زيرا سودمندترين داستانهاست.
[قرآن] كتاب خداست كه با آن بينش پيدا مي كنيد ، گويا و شنوا مي شويد ، كتابي كه هر جمله آن با كمك جمله هاي ديگر [با انسان] سخن مي گويد و هر بخش ، گواه [عظمت و حقيقت] بخش ديگر است. قرآن در مسير حركت به سوي خدا ، هيچ انحرافي ايجاد نمي كند و همراه و همنشين خود را از [راه رسيدن به خدا] منحرف نمي كند. (2)
بدانيد كه قرآن نصيحت گري است كه نصيحت خود را به خيانت نمي آلايد و راهنمايي است كه هرگز كسي را گمراه نمي كند و سخنگويي است كه هرگز دروغ نمي گويد. امكان ندارد كسي با قرآن همنشين شود مگر اينكه اين همنشيني باعث شود كه بهترين راه هدايت را بجويد و از كوري و كوربينياش كم مي شود. اين حقيقت را بدانيد كه بعد از [آشنايي با] قرآن [قرآن به گونه اي افراد را بي نياز مي كند كه] ديگر هيچ نوع از نيازمندي باقي نمي ماند و كسي قبل از [آشنايي با [قرآن ممكن نيست كه مزه بي نيازي را بچشد.
پس بياييد و درمان دردهايتان را از قرآن بخواهيد و با ياري قرآن برمشكلات سخت خويش پيروز شويد ، زيرا درمان بزرگترين دردهاي شما ـ از جمله كفر ، نفاق ، بي راهه روي و گمراهي ـ همه در قرآن است. به وسيله قرآن هر آنچه مي خواهيد ، از خدا بخواهيد و با دوستي قرآن [ است كه مي توانيد] به سوي خدا روكنيد. اما مبادا كه آن را وسيله گدايي از خلق خدا قرار دهيد. [ زيرا قرآن وسيله اي براي توجه و رسيدن به خداست] و بندگان با هيچ وسيله اي نمي توانند مانند استفاده از قرآن به سوي خداوند حركت كنند.
بدانيد كه قرآن شفاعتگري است كه شفاعت او قطعاً پذيرفته مي شود و سخنگويي است كه سخن او [ در درگاه الهي [پذيرفته است ، بنابراين هر كس كه قرآن در روز قيامت از او شفاعت كند ، پذيرفته مي شود، همانگونه كه اگر از كسي شكوه كند [ بي چون و چرا] پذيرفته است.
در روز قيامت كسي فرياد مي زند كه " امروز جز آنها كه به كشت و زرع قرآن مشغول بودند ، تمامي كشاورزان درگير كشت و عاقبت كار خويش اند" پس [اي مردم] بياييد و از كشاورزان قرآن و پيروانش باشيد و در مسير حركت به سوي پروردگارتان آن را به عنوان راهنما انتخاب كنيد و قرآن را نصيحت گر خود بدانيد و در مقام مقايسه و انتخاب ميان نظر خود و نظر قرآن به نظرها و افكار خود بدگمان باشيد [نه قرآن] (3)
خداوند كتابي نازل كرده است پر از نور ؛ نوري كه روشنايي آن هيچگاه برطرف نمي شود و چراغ هاي آن ابداً به خاموشي نمي گرايد ، اقيانوسي كه كسي به ژرفاي آن دست نمي يابد ، راهي كه [آن چنان روشن و سرراست است كه [رهروان آن گم نمي شوند ، درخششي كه تابش آن از بين نمي رود ، سند و دليلي كه دلالت آن هميشگي است ، توضيح و تشريحي [براي امور مورد نياز شما] كه پايه هاي او هيچ گاه ويران نمي شود ، درماني كه از عوارض آن جاي نگراني نيست ، عزتي است كه ياوران قرآن را عزيز و شكست ناپذير مي كند ، حقي كه ابداً ياران خود [در وقت كوشش در راه رسيدن به حق [تنها نمي گذارد. آري ، معدن ايمان است و مايه فراواني آن ، چشمه هاي علم است و درياهاي دانش ، باغ هاي عدالت است و آبگيرهاي آن ، زيربناي اسلام است و ساختار آن ، دريايي است كه هر چه از آبش بردارند تمام نمي شود ، چشمه ساري است كه هر چه آبش مصرف شود ، نمي خشكد ، آبشخوري كه هر چه قدر كه تعداد آبنوشان زياد باشد از آب آن كم نمي شود. منزلگاهي است كه مسافران آن را گم نمي كنند ، علائم راهي است كه با ديدن آن مسافران بي راهه نمي روند ، جايجاي راهش به نرده ها و حفاظ هايي مجهز است تا رهروان را از انحراف از جاده حفظ كند ، خداوند آن را براي تشنگي دانشمندان ، گوارا و براي قلب انسان هاي جوياي دانش ، بهار پرطراوت و براي حركت صالحان راهي روشن قرار داده است. قرآن دارويي است [كه با استفاده از آن] هيچ دردي بر جاي نمي ماند ، نوري است كه هيچ تاريكي در آن راه ندارد ، ريسماني است كه به جاي بسيار امني بسته شده است ، قلعه اي كه تسخيرناپذير است ، براي كسي كه دنباله رو اوست مايه عزت است ، براي كسي كه به خانه آن وارد شود موجب امنيت است.
هر كه آن را راهنماي خود قرار دهد هدايتش مي كند ، هر كه آن را انتخاب كند ، براي او عذري موجه است [كه چيز ديگري انتخاب نكند] براي كسي كه بخواهد با منطق قرآن سخن بگويد ، دليل و برهان است و براي كسي كه با تكيه به قرآن [با هر چه خلاف قرآن است ]مشاجره مي كند ، شاهد [ي محكم] است و براي كسي كه به آن استناد كند ، موجب پيروزي است. هر كه قرآن را در سينه خود جاي دهد قرآن نيز او را در سينه خود جاي مي دهد ، كسي كه بخواهد قرآن را به كار بندد و از آن استفاده كند ، قرآن براي او مركبي راهوار است [خود زمينه به كار بستن آن را فراهم مي كند] و براي هر كه در پناهش درآيد سپر است. قرآن براي اهل دانش ، علم است ، براي روايتگران ، سخن و براي قاضيان و داوران حكم است. (4)
اين كتاب خداست كه در ميان شماست ، سخنگويي كه لكنت زبان ندارد ، خانه اي كه پايه ها و ستون هاي آن خراب نمی شود و عزتي كه يارانش هيچگاه شكست نمي خورند. (5)
خداوند سبحان به هيچيك از امت هاي پيشين ، كتابي چون قرآن عطا نكرده است ، چرا كه بيگمان قرآن ريسمان محكم و وسيله مطمئن ارتباطي خداست. بهار دلها و چشمه هاي دانش در قرآن است و دل جز با قرآن [ از زنگارها] صيقل نمي يابد. (6)
به كتاب خدا بازگرديد كه ريسماني است محكم و نوري است ويژه و روشنگر ، درماني است سودمند ، چشمه اي است سيراب كننده و كساني را كه به قرآن دست يابند از هر خطايي يا مصون مي دارد و براي هر كس كه به قرآن دست پيدا كند و با آن ارتباط برقرار كند ، مايه نجات است. كتابي كه هرگز در آن انحرافي به وقوع نخواهد پيوست كه نياز به اصلاح كردن آن باشد ، تغيير جهت نمي دهد كه موجب انحراف شود تكرار و شنيدن پياپي كهنه اش نخواهد كرد ، هر كه با الهام از قرآن سخن بگويد سخن راست و درست مي زند و هر كه بر مبناي قرآن كار كند پيشتاز است. (7)
ظاهر [جمله ها و عبارت هاي] قرآن بسيار زيبا و باطن آن بسيار عميق است. شگفتي هاي آن پايان نمي پذيرد و ناشناخته هاي آن تمام نمي شود و جز با نور قرآن تاريكي ها را نمي توان زدود. (8)
از قرآن بخواهيد كه با شما سخن بگويد ... بدانيد كه دانش آينده و سخن از گذشته و درمان دردهايتان و راز نظم و نظام يافتن شما همه و همه در قرآن است. (9)
پی نوشت ها:
1ـ نهج البلاغه ، خطبه 109
2ـ همان ، خطبه 133
3ـ همان ، خطبه 175
4ـ همان ، خطبه 189
5ـ همان ، خطبه 133
6ـ همان ، خطبه 175
7ـ همان ، خطبه 155
8ـ همان ، خطبه 18
9- همان ، خطبه 157
منبع : مرکز جهانی اطلاع رسانی آل البیت علیهم السلام/ نهج البلاغه ، ترجمه عبدالمحمد آيتي ، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامي ؛ بنياد نهج البلاغه ، 1377
مطالب مرتبط مجموعه :
آخرین مطالب سایت