ویژگی مسیر پیام رسانی

انتقال پیام با اتصال مولکول پیام رسان به پذیرنده خود آغاز می شود.

مرکز یادگیری سایت تبیان-  مرجان 

در مطلب قبل دانستید که پیام رسانی ناچ-دلتا نوعی پیام رسانی وابسته به تماس است، تا اینجا با پیام رسانی سلولی و تعدادی از مسیرهای پیام رسانی آشنا شده اید، حال با توجه به آموخته های قبلی می توانیم نتیجه گیری هایی کلی و عمومی درباره آنها را بیان کنیم.

پیام رسانی شامل واکنش بین یک مولکول محلول )بیگانه ( و یک مولکول غشایی ) پذیرنده(  و یا واکنش میان مولکول های غشایی دو نوع سلول مختلف می باشد. میان کنش بین پذیرنده و لیگاند منجر به سازش متابولیکی در سلول ها می شود. شمار قابل توجهی از مسیرهای انتقال پیام وجود دارد که تمام آنها مراحل مشابهی دارند.

* هر مسیر ترارسانی پیام شامل چندین پروتئین پیام رسانی می باشد. زمانی تصور می شد که اثر اپی نفرین روی پروتئین کیناز A مستقیما و با اتصال اپی نفرین به آنزیم و فعال کردن آن صورت می گیرد، به تدریج پروتئین های واسطه بیشتری شناخته شدند. اکنون می دانیم از اپی نفرین تا پروتئین کیناز A چندین پروتئین و یک پیک دوم فعالیت می کنند.

* در مسیرهای پیام رسانی تشدید رخ می دهد. در هر مسیر پیام رسانی، پروتئین های تشدید کننده وجود دارند که پس از فعال شدن می توانند تعداد زیادی پروتئین فرودست را فعال کنند. تولید پیک های دوم نمونه ای از یک قدم تشدید کننده است. 

* پروتئین های مسیرهای پیام رسانی ساختاری پیمانه ای با تعداد زیادی جایگاه اتصال دارند. هر پروتئین چندین دومین عملکردی و ساختاری دارد که هر کدام ممکن است در بسیاری از پروتئین های پیام رسانی دیگر نیز وجود داشته باشد. پروتئین های پیام رسانی از طریق این دومین ها با یکدیگر برهمکنش می دهند و در ترارسانی پیام شرکت می کنند. به این ترتیب، هر یک از این پروتئین ها به صورت یک تابع منطقی برای تحلیل اطلاعات عمل می کند: چندین پیام فرادست گوناگون با شدت های مختلف دریافت می کند(نقطه هم گرایی) و انواعی از پیام های فرودست را تولید می کند (نقطه واگرایی) و در این میان، رابطه کمی بین پیام های فرادست و فرودست برقرار می کند که قابل تنظیم است.

* پروتئین کینازها و G پروتئین ها نقش هایی محوری در مسیرهای پیام رسانی دارند. معمولا پروتئین کینازها با فسفریلاسیون (در ریشه های سرین/ترئونین یا تیروزین یا هر دو) پروتئین کینازهای دیگر را فعال می کنند. در موارد نادری نیز فسفریلاسیون کینازها باعث غیر فعال شدن آنها می شود. پروتئین فسفاتازها عکس عمل پروتئین کینازها عمل می کنند و فعالیت سوبستراهای خود را با دفسفریلاسیون تنظیم می کنند.

G پروتئین ها نیز از پرکاربردترین پروتئین های سوئیچ در پیام رسانی هستند. G پروتئین های تریمری و مونومری معمولا در نقاط کلیدی مسیرهای تنظیمی قرار دارند و روشن و خاموش بودنشان تعیین کننده می باشد.

* بسیاری از مسیرهای پیام رسانی در سطح غشا روی می دهند. برهمکنش برخی پروتئین های پیام رسانی با سطح غشا می تواند به سه طریق عمده فعالیت آنها را افزایش دهد: 

برخی با این برهمکنش، از حالتی با فعالیت کمتر به حالتی فعال تر تبدیل می شوند، ولی عمدتا با این برهمکنش ها دسترسی پروتئین به پروتئین های دیگر (فرادست یا فرودست) بهبود می یابد. در سطح غشا، پروتئین لیگاندش را در دو بعد جستجو می کند که از جستجوی سه بعدی در فضای سیتوپلاسم بازدهی بسیار بیشتری دارد. به این ترتیب فعالیت ظاهری پروتئین افزایش می یابد. علاوه بر این، برخی گیرنده ها و پروتئین های یک مسیر در مناطقی از غشا موسوم به رفت های لیپیدی، نزدیک به هم گرد آمده اند. 

این مناطق که معمولا غنی از کلسترول و انواع گلیکولیپیدها و اسفینگو لیپیدها هستند و سیالیت به نسبت کمتری دارند، در واقع همچون داربست هایی غشایی عمل می کنند و بازده پیام رسانی را افزایش می دهند.

* همه مسیرهای پیام رسانی پایان خود را به دنبال خواهند آورد. در مسیر پیام رسانی بازخورد منفی و بی حس شدن رخ می دهد. مسیرهای ترارسانی پیام از این نظر سازگار هستند و حساسیت خود را تنظیم می کنند.

* مسیرهای پیام رسانی تنوع زیادی دارند. هرچند بسیاری از ویژگی های عمومی مشترک بین انواع مسیرهای پیام رسانی وجود دارد، هر مسیر ویژگی های مختص خود را دارد که گاهی کاملا منحصر به فرد می باشد و می تواند استثنایی برای قواعد و ویژگی های عمومی باشد.

منبع: https://www.google.com

تنظیم کننده: محبوبه همت