اشتباه عجیب دانشگاه تهران در اعلام خبر درگذشت پروفسور ایرانی و بنیان‌گذار منطق فازی

بخش خبری سایت دانشگاه تهران روز شنبه، ۲۱ مرداد خبری با عنوان «پدر منطق فازی و دانش‌آموخته دانشگاه تهران درگذشت» منتشر کرد و بسیاری از علاقه‌مندان به علم و دانش را غم‌زده و شوکه کرد. دانشگاه تهران اکنون در اطلاعیه‌ای اعلام کرده خبر منتشر شده درباره درگذشت پروفسور لطفعلی عسگرزاده که بسیار سریع در خبرگزاری‌های مختلف منتشر شد اشتباه بوده و بابت این مسئله عذرخواهی می‌کند.

روابط عمومی دانشگاه تهران در اطلاعیه خود گفته است: بخش خبری وب سایت دانشگاه تهران خبری با عنوان «پدر منطق فازی و دانش‌آموخته دانشگاه تهران درگذشت» منتشر کرد که بر اساس اطلاعات واصله از منابعی آشنا با پروفسور لطفی‌زاده اطلاع‌رسانی شده بود. امروز باخبر شدیم که این استاد ارجمند خوشبختانه در قید حیات هستند. بخش خبری وب‌گاه دانشگاه تهران خبر مذکور را از وب سایت دانشگاه برداشته، برای این استاد گران‌قدر و دانش‌آموخته خود آرزوی تندرستی و طول عمر با عزت می‌کند. همچنین، از خوانندگان عزیز و خانواده محترم پروفسور لطفی‌زاده بابت انتشار این خبر عذرخواهی می‌نماید.

این خبر به سرعت در خبرگزاری‌های مختلف کشور منتشر شد و حتی برخی خبرگزاری‌ها بدون تحقیق درباره صحت این خبر به انتشار گفت‌وگو و گزارش درباره خدمات این پروفسور ایرانی به جهان علم و دانش کردند. مشخص نیست که دانشگاه تهران بر اساس چه منبعی خبر درگذشت بنیان‌گذار منطق فازی را منتشر و سپس پس از مدتی با مشخص بودن خبر اشتباه درباره مرگ یک دانشمند آن را حذف کرده است. 

پرفسور لطف‌علی عسکرزاده  مشهور به لطفی زاده یا لطفی ع. زاده ریاضیدان، عالم کامپیوتر، مهندس برق و استاد بازنشسته علوم کامپیوتر در دانشگاه کالیفرنیا، برکلی است که از دانش‌آموختگان دانشگاه تهران به حساب می‌آید.

لطفی‌زاده از پدری ایرانی (اردبیلی) و مادری روس در ماکو یکی از شهرهای شمالی آذربایجان غربی متولد شد و تحصیلات اولیه خود را در ماکو و تهران انجام داد. او بیش از همه به خاطر طرح کردن ریاضیات فازی مشتمل بر مفاهیم مرتبط فازی همچون مجموعه‌های فازی، منطق فازی، الگوریتم‌های فازی، کنترل فازی و احتمالات فازی شناخته شده‌است. نوآوری‌های پروفسور لطفی‌زاده، امکان‌پذیری یک پارادایم تازه در هوش مصنوعی را تبیین، و رئوس کلی آن را ترسیم کرده‌است.

منطق فازی  (fuzzy logic) اولین بار در پی تنظیم نظریهٔ مجموعه‌های فازی به وسیلهٔ پروفسور لطفی زاده در صحنهٔ محاسبات نو  شناخته  شد. واژهٔ fuzzy به معنای غیردقیق، ناواضح و مبهم (شناور) است.

پرفسور لطفی زاده کیست؟

او در سال 1921 میلادی (1299 خورشیدی) در باكو مركز آذربایجان شوروی متولد شد. لطفی‌زاده یك شهروند ایرانی بود؛ پدرش یك تاجر و نیز خبرنگار روزنامه ایرانیان و از اهالی اردبیل و مادرش فانیا کوریمان پزشک کودکان یهودی روس بود. لطفی تحصیلات ابتدائی خود را در همین شهر و به زبان روسی آغاز نمود. والدین لطفی در پی قحطی و نایابی که پیامد سیاست‌های اشتراکی سازی استالین بود، ناچار به ترک باکو و مهاجرت به ایران شدند.

وی در تهران در دبیرستان البرز و در دانشکده فنی دانشگاه تهران ادامه تحصیل داد استاد لطفی‌زاده از 10 تا 23 سالگی در ایران زندگی كرد. در سال 1942 با درجه کارشناسی مهندسی برق از دانشكده فنی دانشگاه تهران فارغ‌التحصیل شد. او در سال 1944 وارد امریكا شد و به دانشگاه MIT رفت و در سال 1946 درجه کارشناسی‌ارشد را در مهندسی برق دریافت كرد. در سال 1951 درجه دكترای خود را در رشته مهندسی برق دریافت نمود و به استادان دانشگاه كلمبیا ملحق شد. سپس به دانشگاه بركلی رفته و در سال 1963 ریاست دپارتمان مهندسی برق دانشگاه بركلی را كه بالاترین عنوان در رشته مهندسی برق است، كسب نمود. لطفی‌زاده انسانی است كه همیشه موارد مخالف را مورد بررسی قرار داده و به بحث درباره آن می‌پردازد. این خصوصیت، قابلیت پیروزی بر مشكلات را به لطفی‌زاده اعطا نموده است.

آغاز نظریه فازی

در سال 1956 لطفی‌زاده بررسی منطق چند ارزشی و ارائه مقالات تخصصی در مورد این منطق را آغاز کرد.

پروفسور لطفی‌زاده از طریق موسسه پرینستون با استفن كلین آشنا شد. استفن كلین كسی است كه از طرف موسسه پرینستون، منطق چند ارزشی را در ایالات متحده رهبری می‌كرد. كلین متفكر جوان ایرانی را زیر بال و پر خود گرفت. آنها هیچ مقاله‌ای با یكدیگر ننوشتند، اما تحت تأثیر یكدیگر قرار داشتند.

لطفی‌زاده اصول منطق و ریاضی منطق چند ارزشی را فرا گرفت و به كلین اساس مهندسی برق و نظریه اطلاعات را آموخت. وی پس از آشنایی با پرینستون، شیفته منطق چند ارزشی شد.

دهه 1960 دهه چالش كشیدن و انكار نظریه فازی بود و هیچ یك از مراكز تحقیقاتی، نظریه فازی را به عنوان یك زمینه تحقیق جدی نگرفتند.

نظریه فازی به وسیله پروفسور لطفی‌زاده در سال 1965 در مقاله‌ای به نام مجموعه‌های فازی معرفی شد. ایشان قبل از كار بر روی نظریه فازی، یك استاد برجسته در نظریه كنترل بود. او مفهوم «حالت» را كه اساس نظریه كنترل مدرن را شكل می‌دهد، توسعه داد.

عسگرزاده در سال 1962 چیزی را بدین مضمون برای سیستم‌های بیولوژیك نوشت: ما اساساً به نوع جدید ریاضیات نیازمندیم؛ ریاضیات مقادیر مبهم یا فازی كه توسط توزیع‌های احتمالات قابل توصیف نیستند.

وی فعالیت خویش در نظریه فازی را در مقاله‌ای با عنوان «مجموعه‌های فازی» تجسم بخشید.

مباحث بسیاری در مورد مجموعه‌های فازی به وجود آمد و ریاضیدانان معتقد بودند نظریه احتمالات برای حل مسائلی كه نظریه فازی ادعای حل بهتر آن را دارد، كفایت می‌كند.

استاد لطفی‌زاده پس از معرفی مجموعی فازی در سال 1965، مفاهیم الگوریتم فازی را در سال 1968، تصمیم‌گیری فازی را در سال 1970 و ترتیب فازی را در سال 1971 ارائه نمود. ایشان در سال 1973 اساس كار كنترل فازی را بنا كرد.

در سال 1962 لطفی‌زاده تغییرات مهم و اصلی را در مقاله «از نظریه مدار به نظریه سیستم» در مجله IRE كه یكه از بهترین مجله‌های مهندسی آن روز بود، منتشر ساخت. در اینجا برای اولین بار عبارت فازی را برای چند ارزشی پیشنهاد داد.

اما در دهه 1970، به كاربردهای عملی نظریه فازی توجه شد و دیدگاه‌های شك‌برانگیز درباره ماهیت وجودی نظریه فازی مرتفع شد.

لطفی‌زاده پس از ارائه منطق فازی، در تمام دهه 1970 و دهه 1980 به منتقدان خود در مورد این منطق پاسخ مه‌داد. متانت، حوصله و صبوری استاد در برخورد با انتقادات و منتقدان منطق فازی از خود بروز مه‌داد، در رشد و نمو منطق فازه بسیار مؤثر بوده است، به طوری که رشد كاربردهای كنترل فازی و منطق فازی در سیستم‌های كنترل را مدیون تلاش و كوشش پروفسور لطفی‌زاده می‌دانند.

سایر افتخارات

پروفسور لطفی زاده دارای بیست و پنج دکترای افتخاری از دانشگاه‌های معتبر دنیاست، بیش از دویست مقاله علمی را به تنهایی در کارنامه علمی خود دارد و در هیأت تحریریه پنجاه مجله علمی دنیا مقام مشاور را داراست. وی یکی از پژوهشگرانی است که دارای بیشترین یادکرد (Highly-Cited) در مقالات علمی دنیا می‌باشد. زاده تا اکتبر ۲۰۱۱، ۹۵۰ هزار یادکرد در گوگل اسکالر داشته است.

بازنشستگی

پروفسور لطفی زاده به طور رسمی از سال ۱۹۹۱ بازنشسته شده‌است، وی مقیم سانفرانسیسکو است و در آنجا به پروفسور «زاده» مشهور است. البته او پس از بازنشستگی همچنان فعالیت های علمی خود را در دانشگاه کالیفرنیا ادامه می دهد و به صورت مستمر در کنفرانس ها، سمینارها در شهرهای مختلف جهان شرکت کرده و سخنرانی می کند. در حال حاضر پرفسور لطفی زاده به عنوان استاد ممتاز مهندسی برق، مدیریت مرکز نرم افزار کامپیوتری دانشگاه برکلی را عهده دار است. پروفسور لطفی زاده به هنگام فراغت به سرگرمی محبوبش عکاسی می‌پردازد. او عاشق عکاسی است و تاکنون شخصیت‌های معروفی همچون رؤسای جمهور آمریکا، ترومن و نیکسون، رو به دوربین وی لبخند زده‌اند. سرگرمی دیگر پروفسور لطفی زاده، موسیقی است. او در اتاق نشیمن خود بیست و هشت بلندگوی حساس تعبیه نموده تا به موسیقی کلاسیک با کیفیت بالا گوش کند.

---

منابع: خبرآنلاین، مسیر ایرانی