بنای فاخر تنگ کافری از دوران ساسانی در ایلام

به تازگی کاوش‌های ثمر‌بخشی در تنگ کافری استان ایلام انجام گرفته و منجر به شناسایی یک بنای فاخر دوران ساسانی با طاق‌های قوسی‌شکل، طاقچه‌ها، پایه‌ستون‌های برجای‌مانده با تزیینات گچ‌بری، آجرهای تزیینی، سفال‌ها و قطعات شیشه‌های رنگین شد.

وجود کوهستان های کبیرکوه، دینارکوه و مانشت طبیعتی منحصر به فرد را در ایلام شکل داده است که بارز ترین آن در شکل گیری تنگ های متعدد و زیبا در اطراف این کوه دیده می شود. تنگ هایی که علاوه بر جاذبه ذاتی طبیعی خود، در برخی از آن ها یادگارهایی از تاریخ و پیشینیان ما به چشم می خورد.

تنگ کافری در 3 کیلومتری شمال شهرستان ولی عصر در جاده ایلام به دره شهر واقع شده است.  رودخانه وبه در این تنگه جریان دارد که پس از عبور از آن در شمال تنگه به رودخانه سیمره می ریزد.

آثاری از معماری صخره ای دوران پیش از تاریخ در این تنگه به چشم میخورد که نشان از قدمت و اهمیت آن دارد. جنگل های وسیع بلوط و گونه های جانوری مانند سنجاب ایرانی جذابیت های دیگریست که در این منطقه قابل مشاهده است.

طول تنگه در حدود 2 کیلومتر و ارتفاع آن از سطح دریا در حدود 700 متر است. در 1 کیلومتری مدخل ورودی تنگه برکه آب زمزم قرار گرفته است. همچنین زیارتگاه جابر در این منطقه از دیگر نقاط گردشگری منطقه محسوب می شود.

به تازگی کاوشهای ثمربخشی در این تنگه صورت گرفته که نشان می دهد برخی بناها در این دره،در دوران ساسانی ساخته شده است.

لیلی نیاکان سرپرست هیأت کاوش در تنگ کافری با اعلام این خبر گفت: "نتایج کاوش‌های فصل گذشته در محدوده جغرافیایی تنگ کافری در استان ایلام و در گورستان چمپایی نشان داد که تاریخ استقراری در تنگ کافری به هزاره سوم پیش‌ازمیلاد می‌رسد."

او افزود: "تاریخ‌گذاری این محوطه، با توجه به نوع گورها و آثار به‌دست‌آمده، گورستانی را در بازه زمانی مفرغ میانی تا اوایل عصر آهن ظاهر ساخت که نظیر آن در این حوزه فرهنگی تاکنون گزارش نشده است."

این باستان‌شناس اظهار کرد: "بنابراین، در این فصل به‌دنبال محل استقرار ساکنان مدفون‌شده در این گورستان بودیم که با توجه به پایین آمدن تراز آب دریاچه، بررسی در چاله‌های کاوش‌های غیرمجاز صورت گرفت و کارگاه‌هایی ایجاد شد."

به‌گفته نیاکان، بررسی‌ها نشان‌دهنده این است که می‌توان مطالعات گسترده‌ای در روند شناخت استقراری این محوطه و نوع ساختارهای معماری و اقتصاد معیشتی این دوره انجام داد و افزود: "با توجه به ساختارهای معماری با پلانی منظم، بافت سنگ‌چین با ملاط گِل، کف‌های استقراری و سفالینه‌های به‌دست‌آمده در این فصل از کاوش، تاریخ‌گذاری این محوطه به دوران مفرغ قدیم می‌رسد."

 محوطه عصر ساسانی تنگ کافری

نیاکان گفت: "در ادامه بررسی تنگ کافری و در ۵۰۰متری محوطه کاوش عصر مفرغ، با پایین آمدن تراز آب دریاچه سد سیمره و شسته شدن خاک‌ها، بقایایی از بخش‌های ساختارهای معماری یک بنای بزرگ کشف شد."

او افزود: "ازاین‌رو، عملیات کاوش‌های نجات‌بخشی آغاز و به شناسایی یک بنای فاخر دوران ساسانی منجر شد."

او در ادامه به نوع ساختارهای معماری به‌دست‌آمده نظیر طاق‌های قوسی‌شکل، طاقچه‌ها، پایه‌ستون‌های برجای‌مانده و تزیینات وابسته به آن شامل گچ‌بری‌ها و نمونه‌هایی از آجرهای تزیینی و نمونه سفال‌ها و قطعات شیشه‌های رنگین اشاره کرد و اظهار کرد: "این‌ها نشان می‌دهد که در این محدوده جغرافیایی هنوز آثار ارزشمندی وجود دارد که بتوان به‌کمک آن‌ها برگ‌هایی از هویت تاریخی ساکنان این حوزه فرهنگی را روشن کرد."

نیاکان اضافه کرد: "ازاین‌رو، تلاش هیأت باستان‌شناسی در این فصل از کاوش بر جنوب شرقی تنگ کافری متمرکز شده است."

به‌گفته این باستان‌شناس، محوطه ارزشمند تنگ کافری به‌شدت در معرض خطرات طبیعی و انسانی است.

کاوش‌های باستان‌شناختی در محوطه تنگ کافری استان ایلام با مجوز ریاست پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری درحال انجام است.

منابع: هنرآنلاین/ کویرها و بیایان های ایران