جایگاه موسیقی محلی و سنتی در میان نوجوانان - جلسه پنجم

اهداف جلسه:
آشنایی با سبک موسیقی کانتری
آشنایی با سبک هیپ هاپ، رپ
آشنایی با  موسیقی الکترونیک
آشنایی با سبک راک، راک اند رول
آشنایی با موسیقی نیو ایج و پاپ
آشنایی با رپ فارسی

وسایل مورد نیاز:
کامپیوتر مجهز به اینترنت
٢ چند قطعه موسیقی در سبک های کانتری، هیپ هاپ، رپ، الکترونیک، سبک راک، راک اند رول، نیو ایج و پاپ

مقدمه

در این مرحله از پروژه با تعریف موسیقی، موسیقی سنتی و ویژگی های آن، تاریخ موسیقی ایران و موسیقی محلی و موسیقی تلفیقی آشنا شدیم. در درس گذشته با بخشی از انواع سبک های موسیقی آشنا شدیم در ادامه قصد داریم باقی سبک های موسیقی را بشناسیم.

در دوره ی کنونی که زندگی انسان هر روز در حال تحول است و روزانه عوامل زیادی زندگی او را تحت تاثیر قرار می دهد، همگان می کوشند تا با آخرین تحولات پیش بروند. گاهی این تغییرات برای یک جامعه مفید است و باعث رشد و تعالی آن می شوند اما گاهی مردم آنقدر در این تحولات غرق می شوند که از اصل خود دور می مانند و آن را فراموش می کنند و علت آن این است که اصولا برای جایگزین هر چیز جدیدی باید برای آن جا باز کرد و چیزهای قدیمی را دور ریخت. در این جلسه به سبک های موسیقی جدید می پردازیم.

5 -1 موسیقی کانتری

5 -2 سبک هیپ هاپ، رپ

این موسیقی را می توان به عنوان زیر سبکی از موسیقی سنتی B&R نیز در نظر گرفت. جریان اولیه این موسیقی از اوایل دهه هفتاد و در شهرهای ایالات متحده آغاز شد. نخستین آثار Rap در اواخر دهه هفتاد و اوایل دهه هستاد پا به عرصه گذاشتند. این ترانه ها امروزه به نام Old      School Hip Hop شناخته می شوند. موسیقی Rap چه در نواحی شرقی و چه نواحی غربی پیشرفت بسیاری داشت و به سرعت تبدیل به یکی از محبوب ترین سبک های موسیقی گردید. مرکز اصلی این موسیقی در شرق شهر نیویورک و در غرب شهر لس آنجلس است. در سال های آغازین این موسیقی، نواحی شرقی تاثیر بیشتری در این سبک داشتند اما به تدریج و در اوایل دهه نود این جریان به سوی غرب منتقل شد. به سرعت و با گسترش این سبک زیر شاخه های بسیار زیادی از آن منشعب شدند که برخی بر مبنای فرم و برخی دیگر نیز بر اساس تقسیم بندی های جغرافیایی و نژادی بودند.

موسیقی Alternative Hip Hop از جمله سبک هایی بود که در اواخر دهه نود به محبوبیت بسیار بالایی دست یافت و زمینه را برای پیدایش سبک Jazz Rap نبز فراهم کرد. این موسیقی به سرعت هر چه تمام از مرزهای آمریکا خارج شد و پایگاه های قدرتمندی در کشورهایی چون بریتانیا، فرانسه، آلمان، ترکیه، مکزیک و . . . یافت. این موسیقی با سبک های گوناگونی چون Heavy Metal و Electronica نیز ترکیب شده است که هر کدام زیر شاخه های بسیاری ایجاد کرده اند Hardcore  نیز یکی دیگر از شاخه های این موسیقی است که با اقبال بسیاری مواجه گشته است.

رپ، سبکی از موسیقی است که در آن خواننده عبارات و کلمات م وزون را ب ه ص ورت ریتمیک و قافیه دار به همراه موسیقی ساده ای ب یان م ی کند. در ای ن ن وع م وسیقی از پی ش پا افتاده ترین، سهل ترین و خیابانی ترین کلمات استفاده می شود، بدون آن که از حیث ادبی به توان این نوع استفاده را نقد کرد. در نوشتن متن ترانه های رپ، هیچ الزامی برای رعایت قوانین ادب ی وجود ندارد.

 موسیقی رپ به موضوعاتی از جمله اختلاف طبقاتی، ریاکاری، دعواهای خیابانی ، فقر، بیماری های اجتماعی، خشونت در میان سپاهان، فشار پلیس، سانسور، سرکوب زندانیان، مادران نوجوانان و کشتن روح سیاهان توسط قدرتمندان و فرهنگ غ الب ج هانی می پردازد و ترانه های آن اگرچه قافیه هایی ضعیف دارند و در نگاه بسیاری شعر ناب به حساب نمی آیند، امّا با همین سادگی و بی پیرایگی خود می کوشد رویه دیگری از زندگی اجتماعی را به ما یادآوری کنند ک ه آی نه ای از زندگی مردم کوچه و خیابان است . به عبارت دیگر می توان گفت رپ، فضای سفارشی شد موسیقی را که پر از قوانین سخت و آهنین است، خرد می کند تا بتواند ب ا ع امی ترین افراد جامعه ارتباط برقرار کند.

فرهنگ رپ، فرهنگی است که خصوصا به جوانان سیاه و اقشار پایین جامعه غربی تعلق دارد، از آمریکا سرچشمه گرفته و سپس سراسر جهان را تحت تأثیر خود قرار داده است. رپ، ف رهنگ ک وچه و خیابان است که ب ا اس تفاده از ابزار آلات بسیار محدود و ابتدائی، توجه افراد جامعه را به خود جلب می کند. نقاشی های بسیار هنرمندانه و مبتکرانه بر دیوارهای شهر، شعار نویسی با خط مخصوص، رقص های پرتحرک در گوشه خیابان و ترانه خوانی با س بکی خ اص، همگی اجزایی از این فرهنگ به شمار می آیند. در این نوع موسیقی عبارات تقریباً به صورت صحبت عادی ولی با ریتمی سریع ادا می شوند و ضربی قوی آن را همراهی می کند . انقطاع ها و برگشت ها در نحو نواختن ضرب، شور و ت حرک خ اصی بر ش نونده وارد می کنند. موسیقی رپ نه ملایمت و لطافت موسیقی کلاسیک را دارد و نه زرق و برق موسیقی پاپ یا راک را داراست. در این سبک م وسیقی، کلام به نوعی بین نثر، شعر و گفت وگو شناور است و با ای ن که از پای ه های ش عر سنتی الهام گرفته، اما به بیان داستان زندگی خیابانی می پردازد.

منشأ شکل گیری این نوع موسیقی به م حله های ف قیر نشین برانکس نیویورک و تا حدودی هارلم باز می گردد. این محلات فقیر نشین م حل ت لاقی ت وده های مهاجر جزایر کارائیب با جامعه سیاهانی بود که در شرایط سخت و فلاکت بار اقتصادی زندگی م ی کردند. البته اگر بیشتر به عقب بازگردیم، ریشه این سبک موسیقی را می توان در غرب آف ریقا و تک خوانی ها، ترانه ها و ن قالی های ق بایل و اقوام ساکن در کشورهایی چون نیجریه و گامبیا پیدا نمود .

5- 3 موسیقی الکترونیک

موسیقی الکترونیک گونه ای از موسیقی است که در مراحل تهیّهٔ آن از سازهای موسیقی الکترونیک و فناوری موسیقی الکترونیک استفاده می شود. به طور کلّی فرق عمدهٔ آن با انواع دیگر موسیقی در نوع صدای ساخته شده به وسیلهٔ ابزار الکترونیکی است. نمونه هایی از دستگاه های تولید صدای الکترومکانیکی شامل تل هارمونیوم، ارگ هموند و گیتار الکتریک می باشد. همچنین برای تهیّهٔ صدای کاملاً خالص الکترونیک می توان از دستگاه های ترمین، سینث سایزر و رایانه بهره جست. موسیقی الکترونیک عموماً بصورت بی کلام می باشد .

5 -4 سبک راک، راک اند رول

موسیقی Rock گستره بسیار بزرگی را سامل می شود و می توان این سبک را پر طرفدارترین سبکی که در دهه پنحاه میلادی پدید آمده است اطلاق کرد. نخستین گونه های Rock & Roll در اواخر دهه چهل پدید آمدند. از نخستین کسانی که این سبک موسیقی را به همگان معرفی کردند می توان از Chuck, Elvis Presley, Berry, Bill Haley و Buddy Holly نام برد. ریشه های اصلی این موسیقی از سویی به سبک هایی چون Country و Rockablly و از سوی دیگر به سبک های Gospel و B&R باز می گردد. این سبک به سرعت توانست به محبوبیت بالایی در آمریکا و اروپا دست پیدا یابد و به زودی زیر شاخه های بسیاری از آن منشعب گشت. در دهه شصت زمانی که این موسیقی به بریتانیا راه یافت، هنرمندانی چون Beatles, Rolling و Stones تاثیر بسیار زیادی بر این موسیقی گذاردند و آنرا از حالت ساده پیش خارج کردند. با گذشت چند سال به تدریج سبک های Heavy Metal و Punk نیز از این موسیقی پدیدار گشتند. از دیگر زیر شاخه های مهم موسیقی راک می توان به Progressive Rock اشاره کرد که با الهام از موسیقی کلاسیک تاثیر بسزایی بر آینده موسیقی راک گذاشت.

گروه هایی مانند: Yardbirds و Who از نخستین گروه هایی بودند که به تدریج آثار راک را با خشونت بالایی اجرا کردند و باعث پیدایش شاخه مختلف Hard Rock گشتند. سبک های Grunge و Alternativ نیز از دیگر زیر شاخه هایی بودند که با موفقیت بسیاری رو به رو شدند.

5-5 موسیقی نیو ایج

موسیقی نیو اِیج یا عصر جدید یا عصر نو یکی از سبک های شناخته شدهٔ موسیقی است که هدفش الهام بخشی هنری، ایجاد آرامش روحی و مثبت اندیشی می باشد. شنوندگان این سبک موسیقی معمولاً از آن برای یوگا، مراقبه، مطالعه، مهار استرس، و یا ایجاد فضای آرامش بخش استفاده می کنند. این نوع موسیقی مرتبط با جنبش عصر جدید و همچنین محیط زیست گرایی دانسته می شود. هارمونی ها در موسیقی نیو ایج از نت های تکرارشونده بم - که عموماً از واریاسیون های مختلف یک الگو بدست می آیند - ساخته می شوند. در بسیاری از نمونه های این نوع موسیقی صداهای ضبط شده از طبیعت (همچون صدای پرندگان، آب، باران و غیره) در ابتدای قطعه، و یا در طول قطعه، بکار گرفته شده است.

در حوزهٔ موسیقی نیو ایج نمونه های گوناگونی - هم از موسیقی الکترونیک و هم از موسیقی آکوستیک - بوجود آمده است. در موسیقی الکترونیک از نت های ممتد سینث پد و در موسیقی آکوستیک سازهایی از قبیل پیانو، فلوت، گیتار آکوستیک و برخی سازهای شرقی بکار گرفته می شوند. اگرچه استفاده از صدای انسان در این سبک موسیقی در آغاز معمول نبود، اما با تکامل این موسیقی استفاده از خواننده، بخصوص برای اجرای آواهایی از بومیان آمریکا، سانسکریت، و تبتی رایج تر شد.

5- 6 سبک پاپ

تعریف برای موسیقی پاپ بسیار است، ولی آن چه که بهترین تعریف می تواند باشد، "موسیقی بر گرفته از بطن جامعه و دل مردم" است. ویژگی شاخص موسیقی پاپ، درون مایه پر از نشاط و شادی و جنبه آرامش بخش آن است. زیرا می دانیم که همه مردم در یک سطح نیستند اما وقتی قرار است قطعه ای با عنوان پاپ ساخته شود و برای آنکه بتوان آنرا پاپ نامید، باید نوعی باشد که ضمن شادی آور بودن آن و یا حتی اگر غمگین باشد، باید بر گرفته از بطن اجتماع و دل مردم باشد تا وقتی که متن قطعه آن به صورت موسیقی به گوش مردم می رسد به آنها احساس شادی و یا اگر غمگین هستند مایه تسکین و امیدواری و دل داری آنها باشد.

در تعریفی دیگر بر گرفته از تعریف ابتدایی این سبک، می توان گفت که پاپ سبکی است مشتمل بر چندین سبک از موسیقی، زیرا در آهنگ های پاپ به وفور شاهد این موضوع هستیم که سازها و فواصل دیگر سبک ها در آن گنجانده شده است بدیهی است باید دقت نمود که سازهای همراه مکمل کار باشند، نه اینکه باعث هیجان های روحی کاذب با تحریک دروغین و غیر حقیقی تبدیل شود و نتیجه ای جز ضرر و زیان را در داشته باشد.

5- 7 رپ فارسی

رپ فارسی به شکلی از موسیقی رپ گفته می شود که به زبان فارسی و عمدتاً در ایران خوانده می شود. این سبک موسیقی اگر چه عمدتاً متاثر از سبک رپ غربی است، اما تمام ویژگی های آن را ندارد و برخی خصوصیات آن در رپ غربی وجود ندارد. رپ فارسی در اوخر دهه ۱۳۷۰ خورشیدی در ایران شکل گرفته و خواننده های زیادی به طور رسمی و غیر رسمی (اصطلاحاً زیر زمینی) در این سبک فعال هستند.

تکلیف1:  درباره "رپ فارسی" تحقیق کنید و علت بوجود آمدن این سبک، میزان علاقمندی نوجوانان و جوانان به آن و شباهت این سبک به سبک های جدید را بیابید. مطالب جمع آوری شده را طبقه بندی نموده و به صورت گزارش مختصر برای ما ارسال نمایید.
تکلیف2:  چند قطعه موسیقی با سبک های کانتری، هیپ هاپ و رپ، الکترونیک، راک، راک اند رول،نیو ایج، پاپ و رپ فارسی تهیه نمایید و در روزهای مختلف گوش دهید. چه تفاوت ها و شباهت هایی در این نوع موسیقی ها دریافت می کنید؟ کدام یک از این سبک ها بیشتر نظرتان را جلب کرد؟ نظرات خود را به صورت گزارش برای ما ارسال نمایید.
محل بازدید/ اردو/ خرید:  ________
منابع مطالعه:  برای کسب اطلاع بیشتر در زمینه انواع سبک های موسیقی، بخش پایانی از کتاب کالبدگشایی ژانرهای موسیقی، نوشته پوریا مفتون، انتشارات: آبگین رایان را مطالعه نمایید.