جایگاه موسیقی محلی و سنتی در میان نوجوانان - جلسه هشتم

اهداف جلسه:
آشنایی با میزان گوش دادن به انواع موسیقی ها
آشنایی با علت گرایش کم نوجوانان به موسیقی محلی
آشنایی با علت گرایش کم نوجوانان به موسیقی سنتی
وسایل مورد نیاز:
کامپیوتر مجهز به اینترنت

مقدمه

تا این مرحله از پروژه، ما با مبحث موسیقی، موسیقی سنتی و ویژگی های آن، تاریخ موسیقی ایران، موسیقی محلی و موسیقی تلفیقی هچنین انواع سبک های موسیقی و فرهنگ موسیقی در کشورمان آشنا شدیم. در بخش پایانی این پژوهش به موضوع اصلی این پژوهش که جایگاه موسیقی سنتی و محلی در میان جوانان است، می پردازیم.

این پژوهش به بررسی این موضوع می پردازد که چرا موسیقی محلی و سنتی در میان جوانان طرفداران کمتری دارند؟ آیا جوانان درباره موسیقی کشور و استادان برجسته اش اطلاعات کافی ندارند؟ یا آیا علت این موضوع این است که جوانان با وجود شناخت از موسیقی سنتی  و محلی آن را جذاب نمی دانند؟ و یا شاید دلیل اصلی این موضوع از این دو حالت خارج است و با انجام این تحقیق می توان به پاسخ آن دست یافت.

8 -1 شنوندگان انواع موسیقی ها

یافته ها نشان می دهد 78.2 درصد شهروندان 15 تا 45 سال تهرانی، شنونده انواع موسیقی هستند. 63.8 درصد شنوندگان موسیقی، به «موسیقی پاپ ایرانی»، 52.6 درصد به «موسیقی های لس آنجلسی»، 40.8 درصد به «موسیقی سنتی ایرانی»، 28.6 درصد به «موسیقی های مذهبی»، 26.3 درصد به «موسیقی محلی»، 19.4 درصد به «موسیقی غربی»، 19.3 درصد به «موسیقی های رپ»، 16.9 درصد به «موسیقی پاپ ایرانی بی کلام»، 14.5 درصد به «موسیقی سنتی ایرانی بی کلام»، 13.3 درصد به «موسیقی های پاپ زیرزمینی»، 11.5 درصد به «موسیقی غیررسمی راک»، 10.4 درصد به «موسیقی کلاسیک خارجی» و 4.6 درصد به «موسیقی سنتی کشورهای خارجی» در حد زیاد گوش می دهند.

شریعتی مزینانی در تحقیقی با عنوان "بررسی تمایل نوجوانان و جوانان ساکن در شهر مشهد نسبت به انواع موسیقی و فیلم" به سنجش شدت تمایل به موسیقی بر اساس ساعات روزانه گوش دادن به موسیقی، خرید نوار یا CD موسیقی، شرکت در کلاس های موسیقی، کنسرت ها و عضویت در کانون موسیقی و بالاخره مطالعه مطالب مربوط به موسیقی پرداخت. یافته ها بیانگر آن است که: 4/40 درصد پاسخگویان کمتر از 30 دقیقه، 22.5 درصد بین 30 تا 60 دقیقه و 37 درصد بیش از 60 دقیقه در روز به موسیقی گوش می دهند.

7/50 درصد پاسخگویان هیچ یا یک عدد، 23.1 درصد بین 2 تا 4 عدد و 26.2 درصد بیش از 4 عدد در ماه نوار یا CD موسیقی خریداری می کنند.

5/21 درصد پاسخگویان حداقل در یکی از حیطه های مربوط به موسیقی (شرکت در کنسرت ها، کلاس موسیقی، کانون موسیقی) فعال اند در حالی که 78.5 درصد در هیچ یک از زمینه های مذکور فعالیت ندارند.

حدود نیمی از پاسخگویان نسبت به انتخاب شغل در حیطه موسیقی اظهار تمایل کرده اند. همچنین در زمینه تمایل به شرکت در کلاس های موسیقی، کلاس آموزش سازهای ایرانی بیشترین و کلاس آموزش سازهای خارجی کمترین تمایل را در پاسخگویان برمی انگیزد.

از نظر نوع موسیقی مورد تمایل، موسیقی پاپ ایرانی خارج از کشور. در خصوص ریتم موسیقی، 43.1 درصد پاسخگویان ریتم ملایم و 10.9 درصد ریتم تند را ترجیح می دهند. 35.6 درصد بسته به موقعیت ریتم خاصی را ترجیح می دهند و 8.7 درصد نیز ترجیح خاصی در این زمینه ندارند.

در زمینه معیار انتخاب موسیقی، ریتم یا ضرباهنگ اثر، خواننده، مضمون اثر و بالاخره ایرانی و یا خارجی بودن اثر به ترتیب در رتبه های اول تا چهارم اهمیت قرار دارند.

در زمینه دلایل تمایل به موسیقی، ٝدستیابی به آرامش از طریق گوش دادن به موسیقی ٜ مهم ترین دلیل در این زمینه بوده و ٝتجربه هیجان و شادی ٜ و ٝرفع خستگی از کار و درس ٜ در رده های بعدی قرار گرفتند. تحلیل یافته ها در زمینه تمایل به موسیقی نشان داد که پسران بیش از دختران و نوجوانان به موسیقی تمایل دارند. همچنین بر اساس متغیرهای پایگاه اجتماعی یافته ها بیانگر آن است که ساکنان مناطق بالای شهر بیش از سایر مناطق، افراد دارای تحصیلات بالاتر و نیز افراد دارای والدین برخوردار از سطح تحصیلات بالاتر تمایل بیشتری به موسیقی دارند.»

اما در حقیقت آنچه باعث می شود نوجوانان و جوانان ایرانی کمتر به سمت موسیقی سنتی و محلی روی آورند چیست؟

8 -2 گرایش کم به موسیقی محلی

حسین ولی نژاد، اظهار دارد، موسیقی به ویژه موسیقی های محلی از سوی مسئولان توجه آنچنانی نمی شود که این امر باعث کمرنگ شدن آن در جامعه از یک سو و از سوی دیگر وارد آمدن لطماتی به این نوع موسیقی شده است. موسیقی محلی جزئی از میراث معنوی به شمار می رود و باید با برگزاری برنامه های مختلف از جمله جشنواره های موسیقی از فراموش شدن این میراث جلوگیری کرد.

در زمان حاضر به دلیل حمایت نکردن از این نوع موسیقی ادامه دهنده ای برای آن در جامعه وجود ندارد و با گذشت زمان در حال فراموشی است. ولی نژاد همچنین می افزاید: رسانه ملی نسبت به موسیقی محلی توجهی ندارد و اقدام به پخش آن از شبکه های رادیویی و تلویزیونی نمی کند. بی توجهی به این نوع موسیقی در جامعه از سوی مسئولان موجب گرایش جوانان به سوی موسیقی های بیگانه می شود.

 متأسفانه نسل جوان آگاهی چندانی از میراث کشور خود ندارد به همین دلیل به سوی موسیقی های غربی و بی هویت کشیده می شوند، در صورتی که با توسعه موسیقی محلی می توان ریشه بسیاری از مشکلات و همچنین فقر فرهنگی را برطرف کرد. این هنرمند با بیان اینکه ناآگاهی از ریشه های بومی و فرهنگی منجر به بی هویتی نسل و پوسیدگی درونی می شود می افزاید: با گسترش موسیقی محلی از طریق رسانه های جمعی و اجرای زنده آن می توان ذهن جوانان را نسبت به موسیقی اصیل معطوف کرد.

ولی نژاد تلاش برای زنده کردن آوا های بومی و موسیقی محلی را یک ضرورت فرهنگی می داند و می افزاید زنده کردن موسیقی محلی و سنتی به عنوان یکی از نمادهای فرهنگی تاریخ کهن این دیار وظیفه تمامی مسئولان و فعالان فرهنگی کشور است.

8 -3 گرایش کم به موسیقی سنتی

مجید کیانی در مقاله «جایگاه معنوی موسیقی در وضعیت کنونی ایران» خود در سال 82 می نویسد:
برای شناخت جایگاه معنوی موسیقی ایران ابتدا نیازمند مراجعه به متون قدیمی موسیقی هستیم بعد نیاز به شناخت انواع موسیقی از لحاظ جفرافیایی، تاریخی، فلسفی، علمی، آموزشی و کاربردی آن داریم و سپس از طریق تقسیم فلسفی آن درد و وجه موسیقی عامه پسند و موسیقی جدی بتوانیم وضعیت کنونی موسیقی ایرانی را از جهت تولید و اجرا مورد بررسی قرار دهیم. وی موسیقی را از لحاظ فلسفی به دو بخش موسیقی هنری و موسیقی عامه پسند تقسیم می کند.

وی در بخش دیگری از مقاله خود می نویسد: درصد بالایی که نزدیک به حدود 95% کل آثار تولید شده در هر نوع موسیقی شامل مردم پسند می باشد اعم از موسیقی دستگاهی (سنتی) موسیقی نواحی (محلی) موسیقی عامیانه (قومی) موسیقی مذهبی، موسیقی ترکیبی و موسیقی کلاسیک که از بین آنها در زمینه موسیقی دستگاهی_ردیف (سنتی) عامه پسند حدود 30% موسیقی ترکیبی ملی عامه پسند حدود 20% موسیقی پاپ عامه پسند حدود 30% موسیقی نواحی_مقامی عامه پسند و موسیقی آیینی مذهبی مردم پسند حدود 15% تولید و اجرا می شوند.

در زمینه موسیقی جدی (عالمانه) حدود 5% باقی می ماند که حدود 5/1 % آن شامل موسیقی دستگاهی_ردیف و حدود 5/1% شامل موسیقی کلاسیک و حدود 1% شامل موسیقی ترکیبی_ملی و حدود 1% هم شامل موسیقی آیینی_مذهبی و نواحی_مقامی می باشد،البته باید توجه داشت که نسبت اعداد فوق تقریبی و تخمینی می باشد که اعداد بالا مانند 95% نشانگر کثرت درصد و اعداد پایین مانند 1% نشانگر کاهش آن است.

وی با توجه به این آمار می نویسد: اگر خواسته باشیم مسأله را از لحاظ ارزشی مورد بررسی قرار دهیم که حق هم همین است آن وقت چیزی جز تأسف در پیش نخواهیم داشت زیرا موسیقی که نتواند در جایگاه علمی و عالمانه و یا متعالی و فاخر خود قرار گیرد مسلماً مسائل جدی همچون فرهنگسازی و حفظ هویت آن و سلامت جامعه را در بر نخواهد داشت و نتیجه ای جز بدبینی و افسردگی و نا امیدی بر بار نخواهد آورد.زیرا تناسب و تعادل منطقی و عادلانه بین موسیقی جدی و عامه پسند برقرار نشده است.

او از این تحقیق نتیجه می گیرد که:
1_موسیقی از لحاظ تفکر و نشاط در متون قدیمی ارتباط به عوالم روحانی و معنوی دارد و کاربرد آن برای تعالی و نشاط معنوی انسان است و به دور از هرگونه لهو و تفنن می باشد.
2_آثار موسیقی عامه پسند از حد متعادل بسیار فرا رفته هرچند که از لحاظ فقهی عوارض جنبی را در بر ندارد و در حوزه ی تفریحات سالم قرار می گیرد ولی از آنجا که عاری از هنر متعالی و فرهنگساز و اصالت می باشد.اشاعه بی رویه ی آن برای جامعه ما مناسب نمی باشد.
او برای حل این مشکل تشکیل شورایی از موسیقی دانان دلسوز برای ارائه دادن پیشنهاد های اساسی جهت فرهنگ سازی، و تشکیل شوراهایی در مورد انواع موسیقی رایج در ایران را پیشنهاد می دهد.

تکلیف1:  درباره "علت گرایش کم نوجوانان به موسیقی محلی" تحقیق و جستجو کنید و علل و عوامل آن را بررسی نمایید. فعالیت خود را به صورت گزارش برای ما ارسال نمایید.
محل بازدید/ اردو/ خرید:  ________
منابع مطالعه:  برای کسب اطلاع بیشتر در زمینه موسیقی سنتی ایران کتاب شناخت موسیقی ایران نوشته: علی نوروزیان را مطالعه نمایید.