جایگاه موسیقی محلی و سنتی در میان نوجوانان - جلسه چهارم

اهداف جلسه:
 آشنایی با انواع سبک های موسیقی 
 آشنایی با  موسیقی کلاسیک
 آشنایی با سبک جاز
آشنایی با سبک بلوز
 آشنایی با سبک ریتم و بلوز

وسایل مورد نیاز: 
 کامپیوتر مجهز به اینترنت
 چند قطعه موسیقی با سبک های کلاسیک ، جاز، بلوز، ریتم و بلوز

مقدمه

تا اینجای پروژه با تعریف موسیقی، موسیقی سنتی و ویژگی های آن، همچنین تاریخ موسیقی ایران و موسیقی محلی و موسیقی تلفیقی آشنا شدیم. در ادامه پژوهشمان قصد داریم درباره انواع سبک های موسیقی اطلاعاتی بدست آوریم و آنها را بشناسیم.

امروزه موسیقی در زندگی مردم جای جای جهان به خصوص جوانان از جایگاه ویژه ای برخوردار است، به طوری که می توان گفت اکثر جوانان حداقل در روز 5 دقیقه موسیقی گوش می دهند. اما آیا جوانان ایرانی ای که به موسیقی علاقه مندند با وجود داشتن موسیقی ای با این تاریخچه جایگاه آن را به خوبی درک کرده اند؟ آیا افرادی که با این علاقه به موسیقی گوش می دهند با سبک های مختلف موسیقی، سبک هایی مثل پاپ، راک، رپ و... که طرفداران بسیاری دارند آشنا هستند؟  در این جلسه قصد داریم به این سئوالات پاسخ دهیم.

4 -1 موسیقی کلاسیک

عبارت موسیقی کلاسیک به طور عام به مجموعه عظیمی از سبک ها و فرم های مختلف اما در ارتباط با هم اشاره دارد. موسیقی کلاسیک در حالت کلی خود تنها به معنای موسیقی کلاسیک اروپایی می باشد.

در پاره ای از موارد از این اصطلاح برای اشاره به موسیقی سنتی دیگر ملل نیز استفاده می گردد و ترکیباتی چون Indian Classical Music یا Chinese Classical Music ابداع می گردد. از موسیقی کلاسیک نمی توان تعریف دقیقی ارئه کرد، اما به طور خلاصه باید گفت آثار این سبک همگی توسط موسیقیدانانی خلق می شود که به طور ویژه و بسیار تخصصی در ارتباط با علم موسیقی آموزش دیده اند. اثر موسیقی کلاسیک همگی بر اساس قواعد علمی موسیقی پدید می آیند. Art Music اصطلاح دیگری است که به شکل گسترده ای برای توصیف موسیقی کلاسیک و دیگر شیوه های جدی و هنرمندانه به کار می رود. این عبارت به خصوص در اواسط قرن بیستم رواج یافت و از آن برای توصیف هر نوع موسیقی اعم از غربی یا شرقی استفاده می شود. در باور عامه عبارت موسیقی کلاسیک عموماً با آثار ارکسترال اشاره دارد.

4 -2 سبک جاز

Jazz  فرم ویژه ای در موسیقی است که ریشه اصلی آن به سبک های Folk Blues و Regtime و موسیقی اروپایی باز می گردد. این سبک را می توان اولین فرم هنری مهمی دانست که در ایالات متحده پا به عرصه وجود گذاشت. این موسیقی از زمان پیدایش خود در اوایل قرن بیستم تا امروز شاهد پیشرفت های چشمگیری بوده است و سبک های بسیاری چون Bop، Cool Jazz ، Jazz Fusion Bebop، Hard و ٦ از آن منشعب گشته اند.

 موسیقی Jazz در ابتدا سبکی سازی     Instrumenal  بود. از مهمترین سازهای مورد استفاده در این سبک می توان به ساکسیفون و ترومپت اشاره کرد. از دیگر سازهای اصلی این سبک می توان به ترومبوم، پیانو، کنترباس، گیتار و درامز اشاره کرد. در فرم های قدیمی تر Jazz استفاده از سازهایی چون بانجو و کلارینت نیز مرسوم بود. علی رغم آنکه در سال های بعد خوانندگان نیز به این موسیقی راه یافتند و اشعار بسار معروفی نیز در چهار چوب این سبک ارئه شد، با این وجود سبک Jazz همچنان به عنوان یک موسیقی Instrumental معروف است.

دوران اوج موسیقی Jazz فاصله سال های 1920 تا 1950 بود و طی این سال ها این سبک محبوب ترین موسیقی در میان عامه مردم بود. حتی موسیقی پاپ در آن سال ها تاثیرات بسیاری از سبک Jazz گرفته بود. موسیقیدان های Jazz عموماً از ساختارهای آکوردی پیچیده و هارمونی پیشرفته ای در آثار خود بهره می بردند. ساخت و اجرای قطعات Jazz به دانش بالایی نیاز دارد. این سبک تاثیرات بسیاری بر سبک های جدید موسیقی همچون Rock, Hip Hop و Electronica گذاشته است. این سبک تاثیرات بسیار نیز بر موسیقی Rhythem And Blues داشته است. امروزه آهنگسازان شاخه Art Music استفاده بسیاری از عناصر موسیقی Jazz در آثار خود می برند.

4 -3 سبک بلوز

 Bluesسبکی آوازی و سازی است که ریشه آن به اجتماعات آفریقایی ٓ آمریکایی در ایالات متحده باز می گردد. منشأ اصلی این موسیقی به مراسم مذهبی در آفریقا، ترانه های کارگران سیاه پوست و دیگر عناصری باز می گردد که همگی ریشه در مناطق غربی قاره آفریقا دارند. این سبک بیشتر تاثیر را بر سبک های جدیدی که امروزه به عنوان Pop Music در آمریکا و اروپا شناخته می شوند داشته است. تاثیرات این سبک را به خوبی می توان در سبک هایی چون Roll, Ragtime & Jazz, Rock  و . . . مشاهده کرد. این سبک همچنین الهام بخش آهنگسازان بسیاری در عرصه موسیقی کلاسیک بوده است. با در نظر گرفتن این تاثیرات قدرتمند می توان    Blues را به عنوان مادر کلیه سبک های Popular در آمریکا معرفی کرد.

4-4 سبک ریتم و بلوز

برخی از صاحبان نظر بر این نکته اعتقاد دارند که نحوه شیوع سبک بلوز در آمریکا بر می گردد به زمان برده داری و مزارع پنبه در کشور آمریکا که در آن دوره برده های آفریقای در هنگام کار در مزارع با خواندن شعرهایی بعضاً ریتمیک و موزون به همراه پاسخ و تکرار توسط دیگر کارگران اقدام به ایجاد شوق و نظم در کار برداشت می نمودند. موسیقی ریتم اند بلوز درواقع اضافه کردن ریتم به این آهنگ های غمگین است.

برخی از موسیقی شناسان برای این سبک موسیقی تعریف ساده ای ارائه می کنند : "توالی آکوردهای I، IV و V در یک قالب 12 تایی که معمولاً ریتم 4/4 دارد و از گام خاصی به نامBlues Scale استفاده می کند." باید اضافه کرد که گونه های متفاوتی از این گام وجود دارد و نوع متداول آن معمولآ یک گام پنتاتونیک است که در آن نتهای معروف به Blue notes وجود دارد.

تکلیف1:  چند قطعه موسیقی با سبک های کلاسیک، جاز، بلوز، ریتم و بلوز تهیه نمایید و آنها در روزهای مختلف گوش دهید. چه تفاوت ها و شباهت هایی در این نوع موسیقی ها دریافت می کنید؟ کدام یک از این سبک ها بیشتر نظرتان را جلب کرد؟ نظرات خود را به صورت گزارش برای ما ارسال نمایید.
محل بازدید/ اردو/ خرید:  ________
منابع مطالعه:  برای کسب اطلاع بیشتر در زمینه انواع سبک های موسیقی، بخش نخست از کتاب کالبدگشایی ژانرهای موسیقی، نوشته پوریا مفتون، انتشارات: آبگین رایان را مطالعه نمایید.