درس اول -انس، قرائت و حفظ قرآن

یكی از مهم ترین مسائل در استفاده از قرآن كریم ، توجه به قرائت آن است . قرآن كریم از آن رو «قرآن » نامیده شده كه «خواندنی » است. خواندنی بودن قرآن به این معناست كه در بهره بردن از قرآن ، «قرائت» مهم ترین راه است. خدای متعال فرموده است:
فاقرؤوا ما تیسر من القرآن.

[اینك] هر چه از قرآن میسّر مى شود بخوانید.
و از ششمین پیشوای معصوم حضرت امام جعفر صادق (ع) روایت شده است:
قرآن دستور الهی به بندگانش است؛ پس برای انسان مسلمان شایسته است كه در دستور خدا بنگرد و هر روز پنجاه آیه از آن را بخواند.

در سخنان فراوان دیگری كه از پیامبر گرامی اسلام(ص) و خاندان پاكیزه اش(ع) نقل شده به جایگاه ویژه قرائت قرآن اشاره شده است.

حفظ قرآن
یكی از مسائل مورد توجه در روایات مختلف و سیره معصومان (ع) «حفظ قرآن » است.
قطعاً همه انسان ها از نظر حافظه و استعداد یكسان نیستند و حفظ و مرور آیات الهی به شكل متداول آن در عمده محافل و مراكز تخصصی حفظ قرآن به دلایل گوناگونی نظیر نداشتن وقت كافی، نبود فضای مناسب برای حفظ، نوع فعالیت روزانه و ... امكان پذیر نیست.

پس بهترین راه برای حفظ آیات قرآن، «مداومت بر قرائت » است.
مطابق مكتب اهل بیت (ع) حافظ قرآن كسی است كه نه ظاهر قرآن بلكه عمق مفاهیم آن با گوشت و خونش آمیخته باشد. لذا در این مكتب، قرائت و حفظ قرآن در نهایت تفاوتی ندارند هر چند در ظاهر با هم یكی نیستند.
امام صادق (ع) می فرمایند:
الحافظ للقرآن العامل به ، مع السفرة الكرام البررة.
حافظ قرآن كه به آن عمل كند، همراه با فرشتگان بزرگوار و نیكوكار الهی خواهد بود.
به همین سبب است كه در بارة فضیلت و جایگاه حافظان و قاریان قرآن و اهل قرآن به طور عام روایات متعددی از اهل بیت (ع) وارد شده است؛ از جمله:
حضرت رسول اكرم (ص) می فرمایند:
هر كس كه خدا به او قرآن را داده باشد و وی بپندارد به كسی بهتر از آنچه به او داده اند، داده شده قطعاً امر بزرگی را كوچك شمرده و امر كوچكی را بزرگ دانسته است.

مجموع روایات نشان می دهند كه حافظ و قاری قرآن در جایگاه خطیری قرار دارد كه توجه و عمل به آنچه می خواند، او را به مقام رفیعی می رساند و می تواند از همگان غیر از پیامبران و رسولان الهی (ع) بالاتر قرار گیرد و اگر به این جایگاه و مفاهیم قرآنی بی توجهی كند، به جایی سقوط می كند كه از هر موجودی پست تر می شود.
شایسته است هر كه عنوان قاری و بخصوص حافظ قرآن را بر خود می نهد یا دیگران، او را به این نام می شناسند، به این فرمایشات توجه كند.

كاربرد حفظ قرآن در زندگی
اولین و مهم ترین نتیجه حفظ قرآن « انس با قرآن» است. حفظ بخشی از قرآن، موجب می شود حافظ با آن بخش از قرآن مأنوس باشد؛ آن را مكرر بخواند و اگر سوره كامل باشد از آن در نمازش استفاده كند؛ حافظه اش به وسیله حفظ آن تقویت شود؛ و بالأخره از گناهان دور شود زیرا حضور خدای متعال را در تمام لحظات احساس می كند.

پس سخنانی مثل این كه كارهای فراوانی وجود دارد كه ثواب دارند و حفظ قرآن یكی از آن هاست؛ حفظ قرآن برای دوران قدیم مناسب بوده كه امكان تكثیر قرآن كم بوده و امروزه راه های متعددی برای این كار وجود دارد و نیازی به حفظ قرآن نیست، برای رد كردن اهمیت حفظ قرآن پذیرفته نیست.

امید است با دقت در سفارشات و عمل به شیوه های صحیح حفظ قرآن، بتوانیم جان خود را هر چه بیشتر با كلام نورانی حق تعالی آشنا و مأنوس سازیم و از بركات و نتایج این عمل ارزشمند خود را بهره مندتر سازیم؛ ان شاء الله.

پرسش:
1 بنا بر آنچه از حضرت امام جعفر صادق(ع) روایت شده، حافظان قرآن با چه گروهی هم رتبه اند؟
2 دو مورد از كاربردهای حفظ قرآن در زندگی را برشمارید.
3 رابطه صحیح بین حفظ و قرائت قرآن چیست؟