سرطان لوزالمعده، سرطان تندرو
سرطان لوزالمعده، سرطان تندرو
سرطان لوزالمعده در تمامي گروه‌هاي سني، از جوان 15 ساله گرفته تا سالمند 90 ساله ديده مي شود. اما حداکثر شيوع آن در سنين 55 تا 85 سالگي است. علت واقعي بروز اين سرطان هنوز شناخته شده نيست، ولي مشاهده شده که سيگار مي تواند احتمال بروز آن را افزايش دهد. مطالعات نشان مي دهد که غذاهاي پُرچرب نيز در ايجاد اين سرطان نقش دارند.
دکتر ايرج خسرونيا، رييس جامعه متخصصان داخلي ايران درباره سرطان لوزالمعده توضيح مي دهند.
چه اتفاقي براي لوزالمعده مي افتد که دچار سرطان مي شود؟
بيش از 90 درصد از سرطان‌هاي لوزالمعده از سلول‌هاي مجاري لوزالمعده که مسئول انتقال آنزيم‌هاي گوارشي به دوازدهه(اولين قسمت روده باريک) است، سرچشمه مي گيرد، به طوري که دو سوم تومورهاي مجرا در سر و يک سوم بقيه در تنه و دم لوزالمعده ايجاد مي شوند. اين سرطان‌ها اغلب به وسيله بافت‌هاي ملتهب لوزالمعده احاطه مي شوند، به طوري که در تشخيص لوزالمعده ايجاد مشکل مي کنند. تومورهاي لوزالمعده مي توانند باعث انسداد مجراي صفراوي شوند و موجب بيماري زردي گردند.
آيا اين سلول‌هاي سرطاني به اطراف نيز کشيده مي شوند؟
بله. سلول‌هاي سرطاني اغلب به بافت‌هاي اطراف، غدد لنفاوي لوزالمعده و کبد گسترش مي يابند. گاه سلول‌هاي جزاير لانگرهانس (مجموعه‌اي از سلول‌هاي متمرکز در لوزالمعده که وظيفه‌شان توليد هورمون‌هاي مختلف است) سرطاني مي شوند، ولي بيشتر تومورهاي اين سلول‌ها خوش‌خيم هستند. تومور سلول‌هاي اين جزاير وقتي ترشح کننده هورمون باشند، تومور فعال ناميده مي شوند. در صورتي که تومور ترشح کننده انسولين باشد، موجب ترشح مقادير زياد انسولين مي شود و علايم هيپوگليسمي(کاهش قند خون) را ايجاد مي کند.
در مقابل، تومورهاي غير فعال چه مي کنند؟
اين تومورها نمي توانند مقادير زياد انسولين که سبب افت قند خون شود را توليد کنند. اين نوع سرطان لوزالمعده گرچه بسيار نادر است، ولي اغلب نسبت به سرطان‌هاي مجرا، احتمال بيشتري براي بهبود دارد.چه عللي موجب سرطان لوزالمعده مي شود؟
علت شناخته شده‌اي براي اين سرطان بيان نشده است، اما تحقيقات بيانگر اين مطلب است که افراد سيگاري دو برابر افراد غير سيگاري به سرطان لوزالمعده مبتلا مي شوند. رژيم غذايي نيز ممکن است در ايجاد سرطان لوزالمعده دخالت داشته باشد، به طوري که اين سرطان در افرادي که کافئين مصرف مي کنند و همچنين افرادي که غذاهاي پُرچرب، به خصوص چربي‌هاي حيواني مصرف مي کنند، بيشتر مشاهده مي شود.براي پيشگيري از اين سرطان چه راهکارهايي را پيشنهاد مي کنيد؟
براي جلوگيري از ابتلا به سرطان لوزالمعده پيشنهاد مي شود که رژيم‌هاي غذايي متنوع، کم‌چرب و با فيبرهاي غذايي فراوان مصرف گردد و از استعمال دخانيات پرهيز شود.ديابت بر اين سرطان تأثيرگذار است يا خير؟
ديابت نيز با سرطان لوزالمعده ارتباط دارد، به طوري که زنان ديابتي احتمال بالاتري براي ابتلا به سرطان لوزالمعده دارند.اين نکته را نيز اضافه کنم که سرطان لوزالمعده با مواد صنعتي ارتباط دارد. ترکيبات صنعتي خاصي که در صنايع شيميايي، فلزي و گازي استفاده مي شود، مي توانند موجب افزايش احتمال ابتلا به سرطان لوزالمعده شوند.
اين سرطان چه علايمي از خود نشان مي دهد؟
سرطان لوزالمعده به سرعت رشد مي کند و گاهي وجود خود را با ايجاد يک درد مبهم در شکم نشان مي دهد. بسياري از بيماران اين درد مبهم را در شکم‌شان با ناراحتي‌هاي معده اشتباه مي کنند.براي آشنايي بيشتر، به برخي علايم اشاره مي کنم اما دقت کنيد که اين علايم دست کم بايد دو هفته طول بکشد.
چه علايمي؟
درد مبهم در قسمت فوقاني شکم که گاه به پشت انتشار مي يابد و يا درد پشت که اغلب دايمي است و هنگام خوردن و دراز کشيدن بدتر مي شود و با نشستن و خم شدن به جلو بهتر مي شود. همچنين کاهش وزن شديد و سريع که با رژيم غذايي در ارتباط نباشد.همان‌طور که اشاره کرديد، زردي نيز از علايم اين سرطان است. آيا پس از ظاهر شدن آن نيز دو هفته بايد صبر کرد؟
خير، در صورت بروز زردي بلافاصله بايد به پزشک مراجعه کرد.تشخيص اين سرطان چگونه صورت مي گيرد؟
سونوگرافي شيوه مناسبي است. اين روش بدون درد و غير تهاجمي بر اساس اصول رادار کار مي کند. امواج صوتي به سمت لوزالمعده فرستاده مي شود و بازگشت آنها دريافت مي شود و به وسيله رايانه، به تصويري از بافت لوزالمعده تبديل مي شود. امواج صوتي هيچ عارضه شناخته شده‌اي ندارند. اين روش به عنوان بهترين وسيله غربالگري سرطان لوزالمعده شناخته شده است.آندوسکوپي نيز در تشخيص مؤثر است. در اين روش، با بي‌حسي موضعي، لوله ي بلند قابل ارتجاع و باريکي که به آن آندوسکوپ مي گويند، از طريق دهان به داخل معده و دوازدهه فرستاده مي شود. آن‌گاه از طريق آندوسکوپ لوله باريک‌تري به نام "کانولا" وارد مجاري لوزالمعده مي شود.
آندوسکوپي چگونه انجام مي شود؟
نخست سلول‌هاي لوزالمعده که در شيره گوارشي وجود دارند، براي مطالعات بيشتر برداشته مي شوند و سپس ماده حاجب داخل مجرا تزريق مي گردد تا با گرفتن عکس راديولوژي مشخص شود که آيا مجراي لوزالمعده تنگي و انسداد دارد، يا خير.چه روش‌هاي درماني براي اين سرطان وجود دارد؟
درمان اصلي اين سرطان، عمل جراحي است. پيشرفت‌هاي جديد در روش‌هاي جراحي و مراقبت‌هاي پيش و بعد از عمل موجب شده است که اين جراحي وسيع با ايمني انجام شود. ميزان برداشت بافت لوزالمعده بستگي به محل قرار گرفتن تومور و اينکه آيا سلول‌هاي سرطاني به کبد و يا ساير اعضاي مجاور گسترش يافته‌اند، دارد.اگر تومور در سر لوزالمعده قرار داشته باشد، سر لوزالمعده، قسمت اول روده باريک، قسمتي از معده و مجراي صفراوي، همگي برداشته مي شوند.
با درمان دارويي پس از جراحي، بسياري از بيماران زندگي نسبتاً طبيعي خواهند داشت.
بعضي از تومورها آنچنان لوزالمعده را در بر گرفته‌اند که برداشتن تومور امکان‌پذير نيست. نظر شما چيست؟
بله. در اين صورت بايد تمام لوزالمعده برداشته شود و پس از آن نيز بيمار از انسولين استفاده کند تا وضعيت قند خون وي طبيعي شود.دکتر مجيد سلطاني
*مطالب مرتبط: