سیمای نوروز در ادب فارسی

اشعار و مختصر زندگی نامه ای از شاعرانی که برای بهار سرودند

دقیقی:
ابومنصور محمدبن احمد دقیقی یکی از شعرای نامدآر عهد سامانی است. وی را به عنوان دومین شاعری می شناسند که به نظم شاهنامه پرداخته است. دقیقی در عنفان جوانی کشته شد (367 یا 369 ه.ق ).
سپاهی که نوروز گرد آورید
همه نیست کردش زناگه شجام
بخیزد یکی تند گرد از میان
که روی اندر آن گرد گردد نفام

فرخی سیستانی:
ابوالحسن علی بن جولوغ شاعر نامدار سده پنجم هجری قمری را باید از سرآمدان سخن در عصر خویش و در سایر ادوار تاریخ ادبی ایران دانس، فرخی در شهر سیستان به دنیا آمد و در سال 429 هجری قمری وفات یافت.
نوروز، روز خرمی بی عدد بود
روز طواف ساقی خورشید خد بود
مجلس بباغ باید بردن که باغ را
مفرش کنون ز گوهر و مسند زند بود
آن برگهای شاسپرم بین و شاخ او
چون صد هزار همزه که برطرف مد بود
نرگس بسان حلقه زنجیز زر نگر
کاندر میان حلقه زرین وتد بود ...
***
بهار آید برون آیم که از وی با امان باشم
روان ها را طرب گشتم، طرب ها را روان باشم

عنصری:
ابوالقاسم حسن بن احمد عنصری بلخی یکی از شاعران معروف قرن پنجم هجری قمری است، زادگاهش شهر بلخ است. سال وفات او را 431 هجری قمری نوشته اند.
باد نوروزی همی در بوستان بتگر شود
تا ز صنعش هر درختی لعبتی دیگر شود
باغ همچون کلبه بزاز پر دیبا شود
باد همچون طبله ی عطار پر عنبر شود
سوسنش سیم سپید از باغ بردارد همی
باز همچون عارض خوبان زمین اخضر شود
***
تا به نوروز اندرون باشد نشان نوبهار
تا سپاه تیر ماه آرد نشان مهرگان

فخرالدین اسعد گرگانی:
فخرالدین اسعد گرگانی یکی از داستان سرایان بزرگ ایران است. دوره شاعری و شهرت وی را باید هم زمان با دوره سلطنت طغرل بیک سلجوقی مربوط دانست (429-455 ه.ق) شاعر در سال 466 هجری قمری زندگی را بدرود گفت.
من آذار و تو نوروز خرم
هر آیینه بود این هر دو با هم
سر سال و خجسته روز نوروز
جهان پیروز گشت از بخت ، پیروز

اسدی طوسی:
ابونصر علی بن احمد طوسی شاعر قصیده سرا و لغوی سده پنجم هجری قمری از اهالی طوس بود. اسدی در سال 465 هجری قمری وفات یافت.
عذاری چو گل خاطر افروز دید
فروزنده چون صبح نوروز دید

ابوالفرج رونی:
ابوالفرج رونی در اواخر قرن پنجم هجری می زیست. اصل او «رونه» از قراء نزدیک نیشابور و مولد و پرورش او در لاهور بوده است. وفات وی در اواخر قرن پنجم اتفاق افتاده است.
نوروز جوان کرد بدل پیر و جوان را
ایام جوانی است زمین را و زمان را
هر سال در این فصل برآرد فلک از خاک
چون طبع جوانان جهان دوست، جهان را
***
جشن فرخنده ی فروردین است
روز بازار گل و نسرین است

امیر معزی:
محمدبن عبدالملک نیشابوری یکی از شعرای زبان آور و معروف خراسان به شمار می رود. وی معاصر با سلاجقه بود و در یکی از شکارگاه ها به اشتباه تیر سلطان سنجر زخمی شد و به سبب عدم بهبود جراجت سینه در گذشت (518 تا 520 ه .ق).
باد میمون و مبارک صد هزاران جشن جم
بر خداوندی که چون جم بنده دارد صد هزار
با نشاط و رامش و پیروزی نیک اختری
همچنین نوروز و صد نوروز دیگر بر گذار

هاتف اصفهانی:
سید احمد هاتف اصفهانی که اصل وی از اردوباد آذربایجان است از شعرای معروف سده 12 هجری قمری به شمار می رود. وی معاصر با افشاریان و زندیان بوده است. وفات شاعر در حدود سال 1198 هجری قمری در قم اتفاق افتاده است.
همایون روز نوروز است و به فیروزی
بر اورنگ خلافت کرد شاه لافتی ماءوا
***
ز فیض ابر آزادی زمین مرده شد زنده
ز لطف باد نوروزی جهان پیر شد برنا

قاآنی شیرازی:
قاآنی در حدود سال 1222 هجری قمری در شیراز متولد شد و به سال 1270 هجری قمری در تهران وفات یافت.
به یاد عشرت اجداد توست هر نوروز
که گل به طرف گلستان صلای عام دهد