اعتیاد از نوع اینترنتی
اعتیاد از نوع اینترنتی
بسیاری از مردم برای مدیریت و دور شدن از احساسات ناخواسته خود همچون استرس، تنهایی، افسردگی، تشویش و اضطراب به اینترنت روی می‌آورند. یکی از دلایل اصلی اعتیاد به شبکه‌های اجتماعی و فروم‌ها به عدم توانایی افراد در ارتباط برقرار کردن در دنیای واقعی آنها باز می‌گردد.
اعتیاد آنلاین چیست؟
اعتیاد به روابط اجتماعی مجازی: وابستگی و استفاده بیش از اندازه از شبکه‌های اجتماعی، چت روم‌ها، ارسال پیغام و ارتباط با انسان‌های مجازی و گاهی غیر حقیقی را اعتیاد به روابط اجتماعی می‌گویند. افراد آلوده به این وابستگی، برای دوستان و رابطه های مجازی خود اهمیت بیشتری قائل می‌شوند تا روابط واقعی و آشنایان واقعی.
وسواس اینترنتی: کشش شدید و استفاده اجبارگونه از بازی‌های کامپیوتری آنلاین، قمار در اینترنت، تجارت یا حتی خرید غیر معقول و وسواس‌گونه از فروشگاه‌های اینترنتی که اغلب تاثیرات و مشکلات خود را در زندگی کاری و امور مالی افراد ایجاد می‌کند.
اعتیاد اطلاعاتی: بارگذاری چند باره سایت‌های خبری یا تفریحی و جستجو در بانک‌های اطلاعاتی برای کسب اطلاعات به صورت وسواس گونه که سبب ایجاد روابط اجتماعی کمتر در محیط واقعی یا خانوادگی و غرق شدن فرد در دنیای اینترنت می‌شود. این نوع اعتیاد همچنین در کاهش توانایی‌ها و خلاقیت‌های افراد نقش پررنگ دارد.
بابک نقاش، کارشناس و فعال حوزه ارتباطات و فناوری می گوید: اختلاف نظرهای زیادی روی مبحث تعریف اعتیاد به اینترنت و فضای مجازی وجود دارد چرا که آنها به ابزارهای روزمره و کاربردی ما تبدیل شده‌اند. بحث اعتیاد به اینترنت نه تنها در ایران بلکه در برخی کشورها داغ است ضمن اینکه امروزه استفاده‌های غیر ضروری از اینترنت در فضاهای کار و حرفه‌ای هم کاملاً رایج است.
در بسیاری از موارد تشخیص اینکه در چه مواردی وابستگی و اعتیاد به اینترنت وجود دارد و در چه مواردی کاربری ابزاری صورت می‌گیرد سخت است چرا که اخیراً آماری منتشر شده است که بر اساس آن هر فرد به طور متوسط در طول روز 150 بار به گوشی تلفن همراهش مراجعه می‌کند و نمی‌توانیم بگوییم که چند درصد از این استفاده مربوط به نیازها و چند درصد دیگر مربوط به عادت وابستگی ما بوده است.
این کارشناس با تاکید بر اینکه در مباحث جدی مربوط به شبکه‌های اجتماعی بسیاری از کاربران به سوشیالایزینگ یا اجتماعی نگاری وابسته هستند تصریح کرد: این یک روش ارتباطی و کاملاً حرفه‌ای است و به عنوان ابزار نوین از آن استفاده می‌شود بنابراین نمی‌توانیم بگوییم چقدر از این اجتماعی‌نگاری‌ها بر اساس اعتیاد و وابستگی و چقدر بر اساس کاربرد بوده است.
نقاش با بیان اینکه در انقلاب چهارم دنیا که به انقلاب ارتباطات معروف است، نباید ابزارهای ارتباطی نادیده گرفته شود خاطرنشان کرد: در بحث ارتباطات، وجود شبکه‌های اجتماعی مطرح می‌شود و این شبکه‌ها بر خلاف ماهیت اجتماعی‌ای که دارند، کاملاً انزواگرا هستند و کاربر وقتی به عنوان مثال در فیس‌بوک پست می‌گذارد یا در سایر شبکه‌های اجتماعی محتوایی را قرار می‌دهد، در خلوت خودش این کار را انجام می‌دهد، با اینکه نتیجه کار به صورت عمومی دیده می‌شود ولی در نهایت کاربر ترجیح می‌دهد این فعالیت به صورت فردی انجام شود که این فردگرایی در قسمت‌های دیگر زندگی، خودش را نشان می‌دهد.
در مرحله نخست موضوع عوارض استفاده بیش از حد و وابستگی به اینترنت و فضای مجازی با اطلاع رسانی قابل حل است، در مرحله دوم والدین باید بر میزان استفاده کودکان و نوجوانان از اینترنت و فضای مجازی نظارت و کنترل داشته باشند و در مرحله سوم حاکمیت باید به این موضوع توجه کند که در مواجهه با اینترنت و فضای مجازی با مقوله سلامت روبه‌رو هستیم نه یک مقوله امنیتی و غیره. به عنوان مثال در مورد شبکه‌های اجتماعی در کشورهای اتحادیه اروپا بویژه انگلیس، اپلیکیشینی وارد بازار شده است که وقتی زمان استفاده کاربر از تلفن همراه بالاتر از حد مجاز برود به وی هشدار می‌دهد.
اعتیاد اینترنتی
در ایران به رغم اوج گرفتن بحث وابستگی و عادت افراطی به اینترنت هنوز اقدام موثر عملی یا سازمانی برای درمان این بیماری صورت نگرفته است. البته به صورت محدود در این باره حرکت هایی آغاز شده است به طور مثال معاونت پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی سازمان بهزیستی کشور می گوید: در کنار سایر نهادهای مسئول در این زمینه، برنامه‌هایی را برای فرهنگ‌سازی و پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی در فضای مجازی در دستور کار خود قرار داده است.
فرهاد اقطار، معاون پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی سازمان بهزیستی کشور در گفت‌وگو با «ایران» اذعان می کند در کشورمان برخلاف کشورهای دنیا کمپ‌های ترک اعتیاد به اینترنت وجود ندارد اما در عین حال می گوید که نگاه های داخلی درباره این معضل درست نیست. نباید به فناوری‌های نوین به عنوان آسیب‌صرف نگاه کنیم و بعد به دنبال مبارزه با آن باشیم بلکه باید بپذیریم که این فناوری‌ها وجود دارد و علاوه بر فعالیت در این حوزه‌ها از آسیب‌هایی که ممکن است به‌وجود بیاید پیشگیری کرد.
اقطار با تاکید بر اینکه بخشی از مشکل‌های موجود در جامعه به دلیل نبود فرهنگ و آگاهی صحیح نسبت به فضای مجازی است تصریح کرد: طبق آمار منتشر شده از سوی مرکز مدیریت توسعه ملی اینترنت بالغ بر 39 میلیون نفر از جمعیت جامعه از فضای مجازی بهره می‌برند که استفاده نادرست از آن، آسیب‌هایی اجتماعی و فرهنگی را به همراه داشته است اما خوشبختانه تا به امروز در کشور به مواردی نظیر اعتیاد شدید به اینترنت و فضای مجازی بر اساس آنچه در برخی از کشورهای آسیایی یا غربی مرسوم است نرسیده‌ایم.
فراوری: زهرا فرآورده بخش ارتباطات تبیان
بر اساس آمارهای بین‌المللی، در کشور ما به دلیل عواملی نظیر سرعت پایین اینترنت، هنوز به آستانه آسیب‌های رایج در کشورهای دنیا نرسیده‌ایم و اعتیاد به فناوری‌های موجود در کشور، آنقدر شدید نیست که برنامه‌ای برای برقراری کمپ‌های ترک اعتیاد به اینترنت و فضای مجازی در دستور کار قرار گرفته باشد.
به گفته این مسئول بهزیستی کره جنوبی رتبه اول کاربران اینترنتی را در دنیا دارد در حالی که ایران در خاورمیانه دارای بیشترین کاربر اینترنت است.
امروزه استفاده از فناوری‌های نوین، شرط ورود جوامع سنتی به جوامع پیشرفته و صنعتی محسوب می‌شود که در این بین، استفاده از اینترنت و فضای مجازی نقش مهم و تعیین کننده‌ای ایفا می‌کند و حتی برخی از کشورها با بازنگری در حوزه تولید سخت‌افزاری و نرم‌افزاری به دنبال گسترش تجارت اطلاعات هستند.
در این بین استفاده از فناوری‌های روز دنیا اگر چه گام بزرگی برای پیوستن به دهکده جهانی اطلاعات تلقی می‌شود اما ورود فرهنگ‌ها و خرده‌فرهنگ‌های جوامع مختلف به یکدیگر، باعث رقم خوردن آسیب‌های مختلف فرهنگی و اجتماعی بویژه در کشورهای رو به توسعه می‌شود که در صورت ارائه آموزش‌های مختلف و تلاش کشورها برای افزایش سواد رسانه‌ای در بین کاربران تا حدود بسیار زیادی می‌توان از بروز این آسیب‌ها کاست.
منابع: ایران/ زومیت
مطالب مرتبط:
اعتیاد به زندگی مجازی
زندگی دوم در فضای مجازی
شخصیت هایی که شبکه های اجتماعی می سازند