مرد تمام دوسالانه‌هاي ايران
مرد تمام دوسالانه‌هاي ايران
18 مدير در عرض 29سال ركوردي است كه موزه هنرهاي معاصر تهران به آن دست يافته است.
يعني عمر هر مدير در مهم‌ترين مركز مرتبط با هنرهاي تجسمي كشور حتي از يك سال و نيم هم كمتر است. مدير اين موزه در طول ساليان گذشته، مديريت مركز هنرهاي تجسمي وزارت ارشاد را نيز برعهده داشت. مرداني كه در سال‌هاي گذشته بر صندلي اتاق مديريت موزه در راهرو حلزوني شكل آن تكيه زده‌اند، خطوط اصلي و سياست‌هاي كلان هنرهاي تجسمي كشور ر ا نيز تعيين كرده‌اند.
اين روزها بازهم در مديريت موزه تغييراتي ايجاد شده است. تغييراتي كه كمتر كسي انتظار آن را داشت چرا كه حبيب‌الله صادقي، آخرين مدير موزه و مركز هنرهاي تجسمي، سياست‌هاي اين دو مركز را كاملا تغيير داده بود و آنها را در مسيري پيش مي‌برد كه با مجموعه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي هماهنگي داشت. او حتي در آخرين صحبت‌هاي خود پيش از استعفا از اين سمت از طرح‌هاي بلند پروازانه‌اي گفته بود كه قصد اجراي آنها را در سال 87 داشت اما گويا او هم مانند مدير پيش از خود نتوانست در موزه دوام بياورد و از زيرزميني بيرون آمد كه گران‌ترين تابلوهاي موجود در ايران در آن نگهداري مي‌شوند.
پيش از صادقي، عبدالمجيد حسيني‌راد از نيمه دوم سال 84 مديريت موزه و مركز هنرهاي تجسمي را برعهده گرفته بود اما دوران رياست او فقط 8ماه دوام آورد.
حسيني‌راد مرد كم حرفي بود كه هنوز هم اين خصلت را دارد و در زمان مديريتش تلاش مي‌كرد در مسيري گام بردارد كه نه چندان دور از فضاي تجسمي در دولت گذشته باشد كه به شكوفايي رسيده بود و نه چندان دور از سياستگذاري‌هاي كلان دولت جديد؛ اما او در خردادماه سال 85 استعفا داد و رفت تا به كار خود در دانشگاه ادامه دهد.
حسيني‌راد در دوره كوتاه مديريت خود نمايشگاهي از گنجينه آثار داخلي موزه هنرهاي معاصر تهران، نمايشگاه عكس به نام «پنجره‌هاي نقره‌اي» و چند نمايشگاه ديگر برگزار كرد و در تلاش بود تا اين موزه، مجموعه آثاري از هنر چين را ميزباني كند. هرچند نمايشگاه گنجينه داخلي آثار موزه به هيچ وجه با آخرين نمايشگاه دوره مديريت عليرضا سميع‌آذر قابل مقايسه نبود اما در هر حال جايگاه ويژه‌اي داشت و تعداد زيادي از آثار معروف‌ترين هنرمندان ايراني را به نمايش مي‌گذاشت.
حبيب‌الله صادقي حضور خود در مركز هنرهاي تجسمي و موزه هنرهاي معاصر را با فعاليت‌هاي عمراني آغاز كرد و در صدد تغيير هنرستان هنرهاي تجسمي پسران و سالن سينماتك موزه هنرهاي معاصر تهران برآمد. صادقي سال‌ها پيش در همان هنرستان درس خوانده بود و پس از آن قدم در راه نقاش شدن گذاشت. او به نسلي تعلق دارد كه با انقلاب اسلامي به نخستين تجربه‌هاي هنري جدي خود دست زدند و به عنوان نقاشان انقلاب و دفاع مقدس شناخته شدند.
صادقي در بدو ورود خود به موزه هنرهاي معاصر تهران نمايشگاه «شرق خيال» را برگزار كرد. نمايشگاهي كه نمونه آن را در سال‌هاي گذشته در فرهنگسراي نياوران، مجموعه فرهنگستان هنر و خود موزه هنرهاي معاصر تهران ديده بوديم. بزرگ‌ترين دستاورد صادقي در طول 2سالي كه در موزه هنرهاي معاصر حضور داشت به برپايي دوسالانه‌هاي عقب افتاده هنري باز مي‌گردد كه البته درباره كيفيت آنها اما و اگر زياد است. صادقي را مي‌توان به راحتي مرد دوسالانه‌هاي هنري ايران ناميد چون هيچ‌كس در مدت زماني كه او بر مسند رياست تكيه زده بود اين همه دوسالانه برگزار نكرد.
او از يك نظر ديگر هم ركورددار است كه به حضور در هيات داوري يا شوراهاي سياستگذاري نمايشگاه‌ها مربوط مي‌شود. حضور او در اين هيات‌ها و شوراها در حالي روي مي‌داد كه براساس سياستگذاري وزارت ارشاد، برپايي تمام نمايشگاه‌ها دوسالانه‌هاي مركز هنرهاي تجسمي مي‌بايست از اختيار انجمن‌هاي صنفي هنرمندان رشته‌هاي مختلف خارج شود وزير نظر مستقيم وزارتخانه برگزار شود. تمام تلاش‌هاي مركز هنرهاي تجسمي در طول سال‌هاي پاياني دهه 1370 و نيمه اول دهه 1380 بر اين امر استوار بود كه انجمن‌هاي صنفي هنرمندان فعال شوند و خودشان سكان برپايي دوسالانه‌ها را بر عهده بگيرند.
البته در آن دوران نيز وزارت ارشاد وظيفه تامين هزينه‌ها و بسياري مسائل ديگر هر دوسالانه را انجام مي‌داد اما كارهاي اجرايي برعهده انجمن‌ها بود. اين تغيير رويه در وزارت ارشاد موجب برپايي چند دوسالانه در زمان رياست صادقي شد. دوسالانه گرافيك و نقاشي از جمله اين رشته‌ها بودند كه نمي‌پذيرفتند به طور كامل زير سايه وزارت ارشاد بروند. البته انجمن گرافيست‌ها با مركز هنرهاي تجسمي بالاخره به توافق رسيد و دوسالانه‌اش را برگزار كرد اما اين مركز با انجمن هنرمندان نقاش به توافقي دست پيدا نكرد و به ناچار آخرين دوسالانه نقشي ايران به شكل كاملا دولتي برگزار شد.
صادقي اقدام ديگري نيز در دروان مديريت خود انجام داد كه كاملا برخلاف رويه چند سال قبل موزه بود. عليرضا سميع‌آذر، مدير موزه هنرهاي معاصر تهران در دولت قبلي براي حفظ‌شأن اين موزه در عرصه بين‌المللي، تمام دوسالانه‌ها را به محل‌هايي خارج از آن منتقل كرد و اين سياست را در پيش گرفت كه موزه هنرهاي معاصر فقط به فعاليت موزه‌اي بپردازد و نمايشگاهي هم اندازه با شأن و منزلت خود برگزار كند.
خاطره‌اي كه از اين تصميم براي جامعه هنرهاي تجسمي برجا مانده دو نمايشگاه شاهكارهاي نگارگري و گنجينه آثار خارجي موزه است.در نمايشگاه اول معروف‌ترين آثار نگارگري موجود در كشور از قرن‌هاي گذشته تا امروز به نمايش گذاشته شد و در نمايشگاه دوم نيز تابلوهايي از پابلوپيكاسو، ادوارد مونش، سالوادر دالي،مارسل دوشان و بسياري از ديگر نام‌هاي معروف جهان هنر براي اولين‌بار در طول سه دهه گذشته در مقابل چشمان دوستداران هنر قرار گرفت.
صادقي اما هدف ديگري داشت و علاقه‌مند بود به هر ترتيبي شده دوسالانه‌ها را برگزار كند. البته موج دوسالانه‌ها در سال دوم مديريتي او آغاز شد.
در سال نخست مديريت صادقي به غير از نمايشگاه مشرق خيال چند نمايشگاه ديگر نيز در موزه برپا شد كه عبارت بودند از نمايشگاه «هنرمقاومت»،«هنر جوان» و «فجر نود» از سوي حوزه هنري برگزار شد و احتمالا حتي برپاكنندگان آن هم فكرش را نمي‌كردند براي آثار جوانان بتوانند فضايي مانند موزه هنرهاي معاصر را در اختيار بگيرند. 2نمونه ديگر از اين نمايشگاه‌ها نيز در پرونده فعاليت‌هاي صادقي به چشم مي‌خورد:«بهار ايراني» و «طراحي پارچه و لباس».
نمايشگاه بهار ايراني از سوي مركزي پيشنهاد شده بود كه ارتباط چنداني با هنرهاي تجسمي نداشت و در حوزه ادبيات متمركز بود اما در نهايت موزه، ميزبان آن شد. البته در نشست مطبوعاتي آن گفتند كه در بهار هر سال اين رويداد تكرار خواهد شد كه هنوز شاهد تكرار آن نبوديم. نمايشگاه طراحي پارچه و لباس نيز در ابتداي عنوان خود كلمه «دوسالانه» را يدك مي‌كشيد اما به هر چيزي شبيه بود غير از دوسالانه‌اي هنري. صادقي و ديگر مسئولان دوسالانه پيش از هرچيز تاكيد مي‌كردند كه اين نماشيگاه هيچ ارتباطي با طرح «امنيت اجتماعي» نيروي انتظامي ندارد. در روزهاي برگزاري اين نمايشگاه گالري‌هاي موزه هنرهاي معاصر در چند بخش،ديوارهاي خود را به دست آثاري سپرده بودند كه بيشتر به كارهايي دانشجويي شباهت داشت و در بخش‌هاي ديگر نيز عكس يا ماكت مانكن‌هاي زن ومرد روي ديوارها به چشم مي‌خورد.
صادقي نمايشگاه ديگري نيز در موزه برگزار كرد كه باتوجه به علاقه او به دوسالانه‌ها، عنوان دوسالانه را در ابتداي خود يدك مي‌كشيد اما شباهتي به دوسالانه‌ها نداشت. دوسالانه چاپ به دبيري احمد وكيلي از پايان سال 84 تا اوايل سال 85 در موزه برگزار شد. البته هيچ فراخوان، دعوتنامه يا درخواستي براي حضور هنرمندان در اين رويداد منتشر نشد و همان آثار موجود در گنجينه موزه يكبار ديگر به نمايش گذاشته شد.
برپايي چنين نمايشگاه‌هايي در دوران حضور صادقي در موزه هنرهاي معاصر تهران در حالي رويداد كه او در اولين نشست مطبوعاتي خود دليل منتفي شدن نمايشگاه «هنر چين» را كيفيت ضعيف آن و انجام نشدن كارشناسي دقيق درباره آنها عنوان كرده بود. البته صادقي از ابتداي حضور خود در مركز هنرهاي تجسمي از هنرمنداني مانند ژازه طباطبايي، آيدين آغداشلو، ابوالقاسم سعيدي، يسراك ملكوتيان و ماركو گريگوريان نام مي‌برد كه آثار آنها در موزه به نمايش گذاشته خواهد شد اما نمايشگاهي از آثار هيچ‌كدام از اين بزرگان برپا نشد.
يكي ديگر از مسائل مورد توجه حبيب‌الله صادقي برگزاري آرت اكسپو بود. تنها آرت اكسپو ايران در زمان سميع‌آذر برگزار شد كه البته مشكلات بسياري داشت و تعدادي از سازما‌ن‌هاي خريدار آثار هنري پول هنرمندان را پرداخت نكردند و آثار را به خالقانش بازگرداندند. با اين حال هم حسيني‌راد و هم صادقي هميشه از برپايي اكسپو خبر مي‌دادند. اما هيچ‌كدام از آنها موفقيتي در اين راه كسب نكردند در حالي كه در مدت مديريت صادقي، 7گالري خصوصي توانستند 2 نمايشگاه موفق برگزار كنند و در آنها آثار هنرمندان را در معرض فروش قرار دهند.
ناگفته نماند كه صادقي هم در اين نمايشگاه‌ها حضور داشت اما حضور او به عنوان يك خريدار بود، نه برگزار كننده. حبيب‌الله صادقي در يكي از آخرين گفت‌و گوهاي خود به عنوان مدير مركز هنرهاي تجسمي وزارت ارشاد، همچنان صحبت‌هاي اميدواركننده داشت. او در روزهاي پاياني فروردين به خبرگزاري فارس گفت:«با افزايش بودجه‌اي كه در نظر گرفته شده است، امسال فشاري كه در بخش برگزاري دوسالانه‌هاي مختلف داشتيم مرتفع خواهد شد.»كمتر از3هفته از اين صحبت‌هاي صادقي گذشته بود كه او همراه با خبر استعفاي خود گفت:« اگر بودجه مورد نياز، اختصاص داده نشود يا حمايت بعدي صورت نگيرد، فكر نمي‌كنم كمك ويژه‌اي بتوان به اين جامعه كرد.»
منبع : همشهري