شلغم؛ معجزه‌ی فصل سرما!
شلغم؛ معجزه‌ی فصل سرما!
گیاه شلغم از خانواده کلم است. بر حسب سن، ریشه این گیاه می‌تواند کاملاً گرد و یا کمی کشیده و رنگ آن نیز از سفید تا سبز، زرد و یا ارغوانی متفاوت باشد. طعم انواع سفید و زرد آن شیرین و کمی تیز است.
شلغم در هوای سرد بسیار خوب رشد می‌کند و شاید وجود همین علت است که موجب می‌شود این سبزی برای درمان بیماری‌هایی که در فصل سرما زیاد است.
شلغم گیاهی بسیار مقوی و مغذی است که به دلیل دارا بودن قند گیاهی و املاح مفیدی مانند کلسیم و منیزیم، جزو مواد غذایی بسیار با ارزش محسوب می‌شود.
شلغم همچنین منبع غنی از فولیک اسید، اسید پانتوتنیک، ویتامین‌های ث، ب و آ و همچنین املاح معدنی ضروری شامل فسفر، کلسیم، گوگرد، منیزیم و ید، مس است.
سایت تخصصی تغذیه تحت عنوان «اوری نوترینت» در مقاله جدیدی در این باره آورده است: شلغم یکی از پاک کننده‌ها و مواد خون‌ساز مفید است و کلسیم و منیزیم موجود در آن نقش به سزایی در جلوگیری از ابتلا به بیماری‌های خطرناک مانند سرطان دارد.
اگر به ناراحتی معده مبتلا نیستید به یاد داشته باشید که خواص آب شلغم خام بیشتر از شلغم پخته است؛ به طور کلی آب شلغم، بدن را تمیز کرده و مواد سمی را از بدن خارج می‌سازد.
شلغم در درمان آسم و سرفه‌های خلط دار مؤثر، میکروب کش و ضد باکتری
قوی است. در واقع شلغم اثر مفید و موثری در درمان بیماری‌های تنفسی دارد.
برای این منظور از سوپ یا آش آن استفاده می‌شود
شلغم سرشار از ویتامین C است و بهتر است که شلغم بخارپز شود به دلیل این که ویتامین C بر اثر اکسیداسیون خیلی سریع از بین می‌رود.
مروری بر خواص شلغم
* شلغم مهم‌ترین گیاه ضد سرطان محسوب می‌شود تا جایی که حتی گسترش سرطان را متوقف می‌کند.
* این ماده غذایی سودمند حاوی نشاسته، پروتئین و سلولز است و به همین سبب به عنوان یکی ماده غذایی نیروزا شناخته می‌شود.
* یکی دیگر از مزایای نوشیدن آب شلغم درمان جوش صورت است.
* مصرف شلغم، برطرف کننده سرفه، نرم کننده سینه، معده و روده است.
* شلغم به علت داشتن ویتامین‌های A و C قدرت بینایی را افزایش می‌دهد.
* شلغم ادرار را زیاد می‌کند؛ از این رو موجب دفع سنگ‌های مجاری ادراری می‌شود و می‌تواند بلورهای اسیداوریک را حل کند و از دردهای مفاصل و نقرس جلوگیری کند. این خاصیت در برگ‌های نازک آن بسیار زیاد است ولی برگ شلغم دیر هضم می‌شود و تولید نفخ می‌نماید.
* شلغم در درمان آسم و سرفه‌های خلط دار مؤثر، میکروب کش و ضد باکتری قوی است. در واقع شلغم اثر مفید و موثری در درمان بیماری‌های تنفسی دارد. برای این منظور از سوپ یا آش آن استفاده می‌شود.
* مصرف شلغم به دلیل داشتن ماده‌ای به نام تیوسیاناد برای کسانی که مشکل تیروئید دارند ضرر دارد.
* شلغم سرشار از پتاسیم و کلسیم است که برای فشارخونی‌ها می‌تواند بسیار مفید باشد.
* شلغم دارای فسفر است و اعصاب را تسکین می‌دهد و تقویت می‌نماید و کبد را اصلاح کرده و بیماری آن را شفا می‌بخشد.
* شلغم اشتهاآور است و نیروی شهوانی را تقویت کرده و منی را زیاد می‌نماید.
* آن‌هایی که حافظه ضعیف دارند حتماً باید شلغم بخورند، زیرا ثابت شده است که شلغم حافظه را تقویت می‌کند.
* شلغم شب کوری را درمان می‌کند.
* یکی دیگر از ترکیبات قابل توجه در شلغم فیبر آن است. فیبر سبب حجیم شدن مدفوع و دفع راحت‌تر و سریع‌تر آن شده، بنابراین خطر تماس مواد سرطان‌زا با سلول‌های روده را کمتر می‌کند. علاوه بر اثرات فوق، فیبر سبب افزایش رشد و تکثیر باکتری‌های مفید و مانع رشد باکتری‌های مضر در روده می‌شود و در عین حال بر اثر تخمیر فیبر در روده اسید بوتیریک تولید می‌شود که منشاء انرژی برای سلول‌های روده است و به حفظ سلامت سلول‌های روده کمک می‌کند.
* شلغم باعث درمان تشنج می‌شود اما برای کسانی که معده ضعیف دارند به علت دیر هضم شدن، ممکن است که باعث نفخ شود.
یکی دیگر از ترکیبات قابل توجه در شلغم فیبر آن است. فیبر سبب حجیم شدن
مدفوع و دفع راحت‌تر و سریع‌تر آن شده، بنابراین خطر تماس مواد سرطان‌زا با سلول‌های روده را کمتر می‌کند
* این گیاه پرخاصیت همچنین برای رشد و نمو استخوان‌ها سودمند است و به همین خاطر مصرف آن به زنان باردار و شیرده توصیه می‌شود.
* همچنین مصرف آن برای مبتلایان به بیماری قند مفید و خام آن می‌تواند به عنوان انسولین گیاهی مصرف شود.
* برای درمان دمل، کورک و هر نوع کانون التهابی و تورمی یا چرکی، ضماد شلغم را روی موضع بگذارید.
شلغم؛ آنتی‌بیوتیک گیاهی
هر سال با آمدن فصل سرما، سرماخوردگی به بیماری رایج و فراگیری تبدیل می‌شود که تعداد قابل توجهی از مردم را مبتلا می‌کند. در این بین بیماران به 3 دسته تقسیم می‌شوند: گروهی که سرماخوردگی را بیماری محسوب نکرده و در منزل به درمان خودسرانه آن با انواع داروها می‌پردازند، گروهی که به پزشک مراجعه می‌کنند و گروهی که از درمان‌های گیاهی برای سرماخوردگی استفاده می‌کنند. این در حالی است که تقریباً هر 3 گروه نمی‌توانند به فواید شلغم در درمان و پیشگیری از سرماخوردگی بی‌توجه باشند. شلغم گیاهی است که از دیرباز در درمان سرماخوردگی کارایی داشته است.
علاوه بر اینکه می‌توان شکل پخته یا خام شلغم را در انواع سوپ‌ها و سالادها مصرف کرد یا اینکه آن را پخته و به طور جداگانه مصرف کرد، روش دیگری هم وجود دارد که در واقع با آن عصاره شلغم به دست می‌آید که در درمان سرفه و گلو درد و سرماخوردگی مؤثر است.
برای گرفتن عصاره شلغم می‌توان قسمت بالایی آن را برش داده و داخل آن را خالی کرد. سپس به داخل شلغم مقداری عسل یا شکر بمالید و بگذارید برای 12 ساعت در یخچال بماند.
با این روش داخل شلغم از مایعی پر می‌شود که سرماخوردگی را درمان می‌کند و باید چند بار در طول روز مصرف شود.
روش‌های دیگر تهیه‌ی عصاره و شربت شلغم
* برای تهیه‌ی عصاره‌ی آن، شلغم را با وزن مساوی شکر سرخ در کمی آب ریخته و به ملایمت حرارت می‌دهند.
طریقه دیگر آن است که وسط شلغم بزرگی را خالی کرده، شکر سرخ را در آن ریخته، پر می‌کنند و می‌پزند.
شکل سوم، آن است که شلغم را به حلقه‌های گرد بریده و پیاز را نیز به همین شکل در بیاورند. سپس در ظرف گودی، طبقات شلغم و پیاز را بر روی حرارت بگذارند. وقتی گرم شد، به تدریج شربت آن جدا می‌شود.
این عصاره برای درمان سرماخوردگی و گلودرد بسیار نافع است و از آن می‌توان به عنوان غرغره در هنگام گلودرد استفاده کرد.
* اگر به خوردن شلغم خام تمایلی ندارید می‌توانید شلغم را به شکل شربت شلغم درست کنید. روش تهیه شربت شلغم به این ترتیب است که ابتدا وسط یک شلغم را خالی می‌کنند و در آن کمی شکر می‌ریزند. پس از مدتی آب در آن جمع می‌شود. آب آن را با قاشق برداشته و مصرف می‌نمایند.
خرید شلغم
شلغم خوب، باید سفت و تازه باشد. بنابراین اگر وسط آن شل بوده و با فشار انگشت فرو برود، پلاسیده و مانده است و چنانچه پخته و مصرف شود، در روده‌ها تولید نفخ می‌کند.
حتماً پوست خارجی آن باید براق و شفاف باشد.
شلغم باید سنگین باشد و وقتی وسط آن را بریدید، درونش را روشن و شفاف ببینند.
فرآوری: مریم مرادیان نیری
بخش تغذیه و آشپزی تبیان
منابع:
جام‌جم آنلاین
فارس - مریم مراداف، متخصص تغذیه
ایسنا - حاجی‌نژاد، کارشناس کشاورزی
همشهری