عفونت ادراری در زنان شایع‌تر است

عفونت‌های ادراری، یکی از شایع‌ترین عفونت‌هایی است که ممکن است در طول زندگی هر فرد برای او اتفاق بیفتد. معمولا این بیماری در زنان بیشتر از مردان به چشم می‌خورد و 50 درصد از زنان حداقل یک بار در زندگی، عفونت ادراری‌ را تجربه می‌کنند که ممکن است مربوط به عفونت مثانه یا عفونت کلیه باشد.

عفونت‌های ادراری اغلب ساده‌اند و با یک دوره آنتی‌بیوتیکی و مراقبت‌های معمولی درمان می‌شوند؛ ولی در عفونت‌های ادراری عارضه‌دار، این عفونت بنابر شرایط بیمار، دارای اختلال آناتومیک در سیستم ادراری، نقص تخلیه مثانه، وجود جسم خارجی در سیستم ادراری (سوند)‌ یا دارای بیماری نقص ایمنی است. عفونت ادراری در این گروه دیگر ساده تلقی نمی‌شود و همراه با عارضه است و هم مدت درمان آن طولانی‌تر است و هم امکان دارد به درمان‌های کمکی دیگری همچون جراحی، احتیاج پیدا کند.

دستگاه ادراری شامل کلیه‌ها، دو میزنای (حالب)‌، مثانه و مجرای دفع ادرار است. به طور معمول نباید در این سیستم باکتری وجود داشته باشد و وقتی باکتری به طریقی وارد سیستم ادراری می‌شود، فرصت تکثیر پیدا کرده و عفونت ادراری ایجاد می‌شود.

باکتری‌هایی که باعث ایجاد عفونت مثانه می‌شوند، به باکتری‌های روده‌ای معروفند. از علل دیگر عفونت‌های مثانه می‌توان به ویروس‌ها، قارچ‌ها، باسیل ‌سل و... اشاره کرد.

بسیاری از عفونت‌ها از مثانه شروع می‌شوند و راه ورود آن‌ها از طریق مجرا صورت می‌گیرد.

مهم‌ترین مکانیسم دفاعی مثانه در مقابله با عفونت ادراری، تخلیه منظم و کامل مثانه است و هر عاملی که باعث شود این مکانیسم دفاعی دستخوش تغییر شود، شخص مستعد ابتلا به عفونت ادراری می‌شود.

به دلیل این که طول مجرای دفع ادرار در زنان کوتاه‌تر است، عفونت ادراری در آن‌ها شایع‌تر می‌باشد.

عوامل خطری که باعث ایجاد عفونت‌های ادراری یا مستعد شدن فرد به عفونت ادراری می‌شود، عبارتند از: علل ژنتیکی، فعالیت‌های جنسی، دستکاری‌های سیستم ادراری (سوند و جراحی‌ها)‌، ناهنجاری‌های سیستم ادراری (تنگی مجرا، حالب، سنگ کلیه)‌، مشکلات تخلیه مثانه، افراد دیابتی، زنان حامله و کودکانی که ختنه نشده‌اند.

علایم آشکار عفونت‌های ادراری به شخص و سن وی بستگی دارد و در افراد متغیر است، مثلا در کودکان یک تا 2 سال به شکل بی‌قراری، دل‌درد، خوب وزن نگرفتن، بی‌اشتهایی و تب‌های غیرمعمول مشاهده می‌شود که با افزایش سن، فرد می‌تواند علایم خود را ابراز کند که از شایع‌ترین آن‌ها می‌توان به سوزش ادرار (به خصوص هنگام تخلیه کامل مثانه)‌، تکرر ادرار، درد در ناحیه تحتانی شکم روی مثانه، پیدا شدن خون در ادرار، احساس نیاز فوری به دستشویی و حتی بی‌اختیاری ادرار اشاره کرد.

گاهی علایم برخی از بیماری‌ها ممکن است با علایم عفونت ادراری اشتباه شود. این بیماری‌ها شامل عفونت‌های دستگاه تناسلی با نام واژینیت، عفونت مجرای ادرار، سنگ مثانه و مثانه عصبی هستند.

طبق بررسی‌های صورت گرفته، تشخیص عفونت ادراری اغلب با علایم بالینی است و فرد باید به پزشک متخصص مراجعه کند تا پزشک با گرفتن شرح حال و معاینه جهت اطمینان از عدم تب، درد و... تشخیص بالینی مثانه را بدهد و از وی آزمایش کشت ادرار گرفته شود و طبق یافته‌ها، فرد درمان شود.

علائم التهاب غیرعفونی مثانه شبیه عفونت ادراری است

مثانه مهم‌ترین مکانیسم دفاعی تخلیه منظم است و باید به طور مرتب خالی شود و باقی‌مانده‌ای نداشته باشد. در کنار این موضوع، رعایت بهداشت فردی به خصوص در زنان بسیار مهم است.

بیماری التهاب غیرعفونی مثانه (سیستیک بینابینی)‌ دارای علایمی همچون عفونت ادراری است و بیمار معمولا از تکرر ادرار، احساس درد در مثانه و قسمت‌های تحتانی شکم و سوزش ادرار رنج می‌برد که در بسیاری از مواقع، در زنان جوان و میانسال به چشم می‌خورد.

این بیماری ممکن است به شکل حاد شروع شده و به صورت مزمن، هفته‌ها و حتی ماه‌ها طول بکشد.

علت خاصی برای این بیماری مشخص نشده است و فقط چند فرضیه برای ایجاد این نوع التهاب وجود دارد که مهم‌ترین آن مشکلات و نقصان مخاط مثانه و پوشش داخل مثانه است که باعث التهاب می‌شود. علت دیگر مربوط به اعصاب دیواره مثانه نسبت به فشاری است که در اثر پری مثانه ایجاد می‌شود.

این بیماری درمان مشخصی ندارد و می‌توان درمان‌های مختلفی را بر آن پیاده کرد. ولی از آنجایی که این بیماری دارای تست تشخیصی دقیقی نیست، این علائم می‌توانند با علائم عفونت‌های ادراری، عفونت‌های سیستم تناسلی یا سنگ مثانه و مثانه عصبی وجه مشترک داشته باشد.

عفونت ادراری در کودکان

بیماری عفونت ادراری در کودکان زیر 5 سال بسیار حائز اهمیت است و از آنجایی که کلیه‌ها در این سن در حال رشد هستند و از بافت‌های بسیار حساس به شمار می‌روند، اگر عفونت از مثانه به کلیه‌ها برسد، احتمال این که در کلیه بافت‌هایی ایجاد شود که بعدها فرد را دچار فشارخون بالا و مشکلات کلیوی کند، بسیار زیاد است، بنابراین باید در این کودکان بررسی‌های پزشکی کامل باشد و عوارض آن جدی تلقی شود.

زنان باردار عفونت ادراری را جدی بگیرند

در زنان باردار عفونت مثانه خیلی سریع به عفونت کلیه تبدیل می‌شود و شانس انتقال عفونت از مثانه به کلیه بیشتر از افراد معمولی است. پس زنان باردار باید آگاهی داشته باشند که در ابتدای بارداری و ماه‌های 3 تا 4 ماهگی، آزمایش و کشت ادرار را فراموش نکنند، چراکه عفونت در ماه‌های اول باعث سقط جنین و در ماه‌های آخر، خطر زایمان زودرس را به همراه خواهد داشت.

در صورت درمان نشدن عفونت‌های ادراری در دوران بارداری ممکن است عوارضی مانند عفونت کلیوی، زایمان زودرس، تولد نوزاد کم‌وزن، فشار خون و کم‌خونی ایجاد شود.

عفونت ادراری دارای علائم تکرر ادرار و سوزش ادرار است و ممکن است در آزمایش، عفونت ادراری (وجود گلبول‌های سفید) ملاحظه شود، ولی کشت ادرار منفی یا استریل باشد یا باکتری در آن رشد نکرده باشد که می‌تواند نشانه عفونت کلامیدیایی باشد که یک میکروارگانیسم شایع در دستگاه ادراری تناسلی است که باید حتما درمان شود.

فرآوری : نیره ولدخانی

بخش سلامت تبیان

جام جم - دکتر اسعد مرادی، ارولوژیست و فلوشیپ سرطان‌های دستگاه ادراری

فارس - سوسن شریعت‌دوست، کارشناس ارشد زنان و مامایی