عفونت مثانه؛ علل و درمان آن

دستگاه ادراری از کلیه‌ها شروع می‌شود. کلیه ها هم توسط لوله‌هایی که حالب خوانده می‌شوند به مثانه وصل می‌شوند. دستگاه ادراری به پیشابراه ختم می‌شود که لوله کوتاهی است که ادرار را به خارج از بدن می‌برد. وقتی باکتری‌های موجود در روده‌ها، از راه رکتوم به پیشابراه برسند و از آنجا بالا رفته وارد مثانه شوند، عفونت به وجود می‌آید.

باکتری‌ها می‌توانند مثانه را آلوده کرده و عفونت ایجاد کنند و یا بدون آنکه علامتی ایجاد کنند، در آنجا تکثیر یابند.

در هر یک از این موارد، باکتری‌ها ممکن است از راه حالب بالا رفته و کلیه‌ها را دچار عفونت سازند. عفونت کلیه خطرناک است و ممکن است باعت زایمان زودرس در خانم‌های باردار یا سایر عوارض گردد.

عفونت مثانه در بین خانم‌های 20 تا 50 بیشتر شایع است.

علل عفونت مثانه

- میکروب‌ها از از بیرون بدن وارد پیشابراه شوند.

- این عفونت در زنان بسیار شایع است، زیرا مدخل پیشابراه با مخرج فاصله کمی دارد و عفونت به سادگی از یک نقطه به نقطه دیگر انتقال می‌یابد.

- در زنان طول پیشابراه کوتاه‌تر است و عفونت به سادگی این مسافت کم را تا مثانه طی می‌کند.

- عفونت‌های کلیه می‌تواند پخش شود و مثانه را نیز مبتلا کند.

- آسیب به پیشابراه

- استفاده از کاتتر ادراری برای تخلیه مثانه، مثلاً پس از زایمان یا جراحی

- باکتری‌هایی که از راه پوست اطراف ناحیه تناسلی و مقعدی به مجاری ادراری راه می‌یابند.

عوامل خطر عفونت مثانه

استرس

مصرف الکل

افزایش فعالیت جنسی در زنان باعث آسیب رسیدن به پیشابراه می‌شود.

عفونت در سایر بخش‌های دستگاه ادراری ـ تناسلی

کاهش مقاومت بدن

پوشیدن لباس زیر تنگ و بدون تبادل هوا

نشستن در وان پر از آبی که آلوده باشد.

شل شدن و افتادگی اجزای دستگاه ادراری ـ تناسلی در زنان

نگه داشتن ادرار برای مدت خیلی طولانی

علائم عفونت مثانه

درد، ناراحتی و سوزش هنگام دفع ادرار (و احتمالا هنگام مقاربت جنسی)

ناراحتی لگن یا درد قسمت تحتانی شکم (اغلب در قسمت فوقانی استخوان لگن)

افزایش دفعات دفع ادرار و احساس فشار و نیاز به ادرار کردن به طور مکرر حتی زمانی که میزان ادرار در مثانه بسیار کم است .

ادرار بدبو

ادرار کدر

وجود خون در ادرار (اغلب با چشم غیرمسلح دیده نمی‌شود)

تب خفیف

شب ادراری در کودک

تب و تحریک پذیری در شیرخوار

تشخیص عفونت مثانه

با آزمایش ادرار، جمع‌آوری دقیق ادرار برای کشت باکتری، سیستوسکوپی (معاینه مثانه با لوله مخصوص که در سر آن منبع نور و دوربین نصب شده است) و سونوگرافی.

پیشگیری از عفونت ادراری

- مقدار زیادی آب بنوشید، روزانه حداقل 8 لیوان .

- هیچگاه احساس دفع ادرار را نادیده نگیرید و سعی کنید هر بار مثانه را کاملاً خالی کنید.

- بعد از اجابت مزاج، موضع را از جلو به عقب تمیز کنید تا از ورود باکتری‌های مدفوع به پیشابراه پیشگیری شود.

- پیش از مقاربت جنسی و بعد از آن ادرار کنید و دستگاه تناسلی را بشویید.

- از فرآورده‌های بهداشتی مخصوص دستگاه تناسلی (اسپری یا پودر) و صابون‌های قوی خودداری کنید، زیرا پیشابراه و دستگاه تناسلی را تحریک می‌کند و محیط کشت مناسبی برای رشد باکتری‌ها خواهد بود.

- لباس های زیر خود را از نوع نخی انتخاب کنید و از جوراب شلواری‌هایی که قسمت بالای آن نخی است استفاده کنید.

- به جای استفاده از وان حمام بهتر است دوش گرفته شود.

- از کافئین پرهیز کنید، زیرا باعث تحریک مثانه می‌شود.

بارداری و عفونت ادراری

بارداری احتمال ابتلا به عفونت هر یک از بخش‌های دستگاه ادراری را بالا می‌برد. مقدار زیاد هورمون پروژسترون، موجب شل شدن عضلات حالب و در نتیجه گشادتر شدن حالب می‌شود.

رحم در حال رشد، می‌تواند به حالب ها فشار وارد آورد و جریان ادرار را در داخل آن‌ها با اختلال مواجه کرده و سرعت آن را کند سازد.

رشد جنین موجب فشار بر روی مثانه می‌شود و در نتیجه تخلیه آن هنگام دفع کامل نخواهد بود.

در نتیجه این اختلالات باعث می‌شود که عبور ادرار در مسیر دستگاه ادراری بیشتر طول بکشد و باکتری‌ها قبل از خروج از بدن زمان بیشتری برای تکثیر در اختیار خواهند داشت.

پزشک در همان اولین نوبت معاینات دوران بارداری آزمایش ادرار درخواست می‌کند، خواه شما علائم عفونت ادراری داشته باشید یا خیر.

درمان عفونت مثانه در زن باردار

اگر شما هنگام بارداری دچار عفونت مثانه شوید، باید به مدت 7 تا 10 روز تحت نظر پزشک آنتی بیوتیک خوراکی دریافت کنید.

انجام کشت‌های مکرر ادرار با فواصل معین در تمام دوره بارداری امری الزامی است تا از عدم بازگشت عفونت اطمیـنان حاصل شود.

در 40 درصد خانم‌های بـاردار که دچـار عفونت ادراری می‌شوند، عفونت تکرار می‌شود.

به منظور پیشگیری از عود عفونت، در صورت تکرار عفونت مثانه، ممکن است آنتی بیوتیک به طور دائم و با یک دوز پائین تا زمان زایمان توسط پزشک تجویز شود.

داروهای ضداسپاسم و گاهی استفاده از ضد دردهای ادراری برای تخفیف درد نیز تجویز می‌شود.

به هنگام درمان و تا دو هفته پس از رفع علایم از نزدیکی خودداری کنید تا التهاب کاملاً برطرف شود.

درمان عفونت ادراری با درمان‌های طبیعی

1- عصاره شاتوت بنوشید. آب عصاره شاتوت میزان باکتری‌ها را کاهش داده و از جایگزینی باکتری‌های جدید در دستگاه ادراری پیشگیری می‌کند. (هرچند نوشیدن عصاره شاتوت عفونت ادراری را درمان نخواهد کرد و باید به پزشک مراجعه کنید.)

2- آب قره‌قاط (cranberry) بنوشید تا ادرار اسیدی شود. برخی از داروها وقتی ادرار اسیدی باشد بهتر عمل می‌کنند.

3- حمام آب گرم ممکن است علایم را تخفیف دهد.

4- زرشک در درمان عفونت ادراری مفید است.

5- عسل و دارچین: دو قاشق غذاخوری عسل به همراه یک قاشق چایخوری پودر دارچین را در مقداری آب ولرم حل کنید و آن را بنوشید. این روش باعث می‌شود که میکروب‌های مثانه از بین برود.

6- زغال اخته به خروج باکتری‌ها از بدن کمک می‌کند. اسید بنزوئیک موجود در زغال اخته دارای خواص درمانی عفونت مثانه می‌باشد.

7- کرفس، درمان کننده عفونت‌های مجاری ادراری می‌باشد.

8- گشنیز، دارای خواص ضد عفونی کننده مجاری ادراری می‌باشد.

فرآوری: مریم سجادپور

بخش سلامت تبیان

سایت پزشکان بدو مرز

پارسی طب

آفتاب

پیام سرا