تنقلات،عامل اصلی سوء تغذیه در کودکان

با توجه به تلاش های صورت گرفته در جهان در جهت بالا بردن سطح سلامت جامعه،این اقدامات موجب کاهش مرگ و میر مخصوصاً در اطفال، و افزایش طول عمر در اغلب کشورهای جهان شده است.اما سوء تغذیه ی انرژی پروتئین هم چنان مهم ترین مشکل تغذیه ای در اغلب کشورهای در حال توسعه از جمله کشور ما می باشد.

سوء تغذیه از توانمندی و کارآیی کشورکم می کند. براساس پژوهش ها مصرف تنقلات بی ارزش مانند انواع 

پفک، چیپس، نوشابه  های گازدار، سس های چرب و ... . ازجمله دلایل شیوع انواع سوء تغذیه در کوکان کشورمان است.

در ایران 800 هزار کودک زیر 5 سال دچارکوتاه قدی متوسط و شدید هستند. یعنی به دلیل عدم مصرف غذای کافی ، دچار سوء تغذیه مزمن هستند. دریافت کم مواد غذایی ابتدا موجب کاهش وزن کودک می شود و اگر این کم غذایی ادامه یابد، به تدریج، کودک خود را با این وضع منطبق می کند. یعنی قد و قامت او کوچک می شود تا بتواند با غذای کم به بقای خود ادامه دهد. به همین دلیل 

کوتاه قدی  تغذیه ای به عنوان یک شاخص ارزیابی توسعه، در جهان مطرح است.

دوران کودکی از مهم ترین دوران زندگی برای دست یابی به رشد کافی و پایه ریزی برای تأمین سلامت در دوره های بعدی زندگی است. تغذیه ی نامناسب کودک در این دوران عواقب غیرقابل برگشتی به دنبال دارد. کوتاه قدی، کم وزنی،لاغری همراه با کاهش ضریب 

هوشی ، کاهش قدرت یادگیری،افزایش ابتلا به بیما ری ها و کاهش توانمندی های جسمی و ذهنی مهم ترین عوارض سوء تغذیه در دوران کودکی است.

حجم معده کودک، کوچک است و به همین دلیل در هر وعده غذایی میزان محدودی غذا می تواند بخورد. از طرفی رشد جسمی کودک سریع و درنتیجه نیاز به مواد غذایی زیاد است. به بیان ساده ترغذای کمکی که کودک در هر میان وعده می تواند استفاده کند باید ارزش غذایی زیادی داشته و حاوی مواد مغذی مورد نیاز برای رشد وی با شد. تنقلات غذایی کم ارزش نظیر چیپس، پفک، 

نوشابه  و ... مواد مغذی لازم را برای رشد کودک ندارد. این مواد سیری کاذبی را ایجاد می کنند که موجب محروم شدن کودک از غذاهای اصلی و مواد مغذی و در نهایت موجب بروز لاغری و سوء تغذیه ی وی می شود و از طرفی مصرف مداوم این مواد، می تواند سبب بروز چاقی  در کودک شود.

تغذیه مناسب و استفاده از میان وعده های با ارزش غذایی نظیر 

شیر ، میوه ، خرما ، نان و پنیر و گردو، نان  و پنیر و سبزی  و ... در برنامه ی غذایی کودک، موجب رشد مناسب او می گردد.

مصرف تنقلات کم ارزش به دلیل دا را بودن مقدار زیادی نمک، چربی و شکر زمینه ساز بروزبیماری های مزمن ( قلبی – عروقی، چاقی، 

فشارخون  و... .) در دوران بزرگ سالی است. این گونه تنقلات حاوی افزودنی های رنگی، نگه دارنده ها و طعم دهنده های مصنوعی هستند. که مصرف بی رویه ی آنها موجب بیش فعالی کودکان می گردد. متأسفانه تغییر الگوی مصرف مواد غذایی در طول دهه های اخیر، موجب جای گزینی تنقلات غذایی کم ارزش به جای میان وعده های مناسب و با ارزش گردیده است. این در حالی است که حدوداً 90 درصد کودکان 2-1 سا ل و 47 درصد کودکان 6 ماهه تا یکسال کشورمان در مناطق شهری و روستایی هر روز پفک می خورند. وجود آمارمرگ ومیر بیش از 300 نفر در روز به علت عوارض بیماری های قلبی –عروقی  و روند رو به رشد سایر بیماری های مزمن از قبیل انواع سرطان ها، دیابت  و ... . حاکی از لزوم توجه هر بیشتر به تغذیه ی کودکان کشورمان است. ذایقه ی افراد از دوران کودکی شکل می گیرد. مصرف تنقلات شور یا چرب موجب تمایل آنها به این گونه مواد در سال های بعدی زندگی می شود که این امر زمینه ساز ابتلا به انواع بیماری های مزمن است.

با توجه به اینکه عادات خوب غذا خوردن در سال های اولیه زندگی پایه گذاری می شود. والدین نه تنها باید غذاهای با کیفیت بالا برای تامین نیازهای تغذیه ای کودکان آماده کنند، بلکه لازم است یک محیط غذاخوری مثبت بوجود آورند. تا بدین طریق کودکان آنها دارای رفتار و دیدگاه های مثبت نسبت به غذاهای با ارزش بالا باشند.

آمارها نشان می دهد که، مصرف تنقلات کم ارزش در کشور روند رو به رشدی داشته، که این امر پیا مدهای زیانباری دررشد مطلوب و مناسب کودکان برجای می گذارد.

بررسی ها نشان می دهد مصرف پفک به خصوص قبل از وعده های غذایی به دلیل ایجاد سیری کاذب کودکان را از خورن غذای اصلی که باید مواد مغذی مورد نیاز رشد کودک را تامین کند، باز می دارد. از سویی دیگر نمک آن، ذایقه ی کودک را به خوردن غذاهای شور عادت می دهد. همچنین مطالعات انجام شده رابطه ی بین مصرف نمک و افزایش فشار خون در دوران بزرگسالی را ثابت کرده است.مصرف بی رویه ی نوشابه همراه با غذا ، علاوه برایجاد سیری کاذب، جذب مواد مغذی مانند 

کلیسم را مختل می کند.

به جای تنقلات کم ارزش می توان از موادی مانند : نخودچی، کشمش، گردو، 

بادام ، پسته ، گندم برشته، برنجک، عدس  برشته شده، توت خشک، انجیر خشک  و برگه ها  به عنوان میان وعده استفاده کرد. همچنین کودکان را به مصرف دوغ و آب میوه ی تهیه شده در منزل به جای نوشابه تشویق کنید.