سوءتفاهمی که شر شد

این مساله که در حد سوءتفاهم در موضوع تجاری بود توسط برخی از کشورها با بهره‌برداری‌ بیش‌تر از آن و پرداختن به مسائل تبلیغاتی فضاسازی هایی صورت پذیرفت تا روابط خوب ایران و نیجریه برهم زده شود. دولت نیجریه علی‌رغم تلاش های دیپلماتیک ایران و سفر هیأت دیپلماتیک ایران به نیجریه به ریاست منوچهر متکی -وزیر خارجه-، موضوع کشف این تسلیحات را به شورای امنیت گزارش کرد. کشف محموله تسلیحاتی حتی سبب عدم برگزاری مسابقه فوتبال میان نیجریه و ایران شد. در ادامه این مقاله به روابط جمهوری اسلامی ایران و نیجریه در سال های گذشته پرداخته می شود.

پیش از انقلاب:

روابط سیاسی دو کشور در سطح سفارت در تاریخ 5/2/1352 برقرار گردید و «جمشید مفتاح» به عنوان اولین سفیر ایران در نیجریه منصوب گردید و در تاریخ 30/4/1352 استوارنامه خود را به رئیس حکومت نیجریه تسلیم نمود. سفارت نیجریه در تهران نیز در تاریخ 17/9/1353 افتتاح گردید و «وی. ان.چیبوندو» بعنوان اولین سفیر نیجریه در تهران منصوب گردید. دو کشور پیش از انقلاب اسلامی ایران تنها در زمینه های کشاورزی، نفت و تثبیت شن های روان همکاری داشتند.

پس از انقلاب:

پس از انقلاب اسلامی ایران مدتی سفارتخانه نیجریه در تهران تعطیل گردید، اما در سال 1987 میلادی سفارت نیجریه مجددا آغاز به کار نمود. 

از زمان پیروزی انقلاب اسلامی ایران روابط دو کشور، علیرغم وجود شرایط متغیر و دگرگونی های سیاسی در نیجریه هیچگاه قطع نگردیده و روابط همواره از سطح سفیر تنزل نیافته و اصل احترام و عمل متقابل بر روابط دو کشور حاکم بوده است. اما در مجموع با وجود تلاش های جمهوری اسلامی ایران برای گسترش هر چه بیشتر روابط بین دو کشور، سطح روابط بنا به دلایل زیر از توسعه مطلوب برخوردار نبوده است:

در دوران حکومت ژنرال آباچا (98 ـ 1993) کشور نیجریه بدلیل اعمال شیوه دیکتاتور مآبانه و نظامی در انزوا و تحریم جامعه جهانی قرار داشت، بطوریکه عضویت این کشور در کامنولث به حالت تعلیق درآمد، آگرمان سفرای اروپایی نیجریه صادر نمی گردید و مسئولین و مقامات نیجریه خصوصا فرماندهان ارتش حق سفر به کشورهای اروپایی را نداشتند. در چنین دورانی حکام وقت نیجریه برای کاهش فشار کشورهای غربی تمایل خود را نسبت به گسترش روابط خود با دنیای شرق نشان دادند. ولی این گرایش منظم، منسجم و واقعی نبود و بعنوان سیاستی مقطعی جهت مقابله با تهدیدات کشورهای غربی تلقی می گردید.

پس از آن با توجه به سیاست های دولت ژنرال ابوبکر روابط دو کشور مواضع جمهوری اسلامی ایران رو به گرمی نهاد. پس از انتقال قدرت به اوباسانجو وی نیز ضمن ادامه سیاست درهای باز ژنرال ابوبکر اعلام نمود که نه تنها تلاش دارد وضعیت اقتصادی و داخلی نیجریه را که پس از سال ها حکومت نظامیان آشفته گردیده بود سامان دهد، بلکه چهره نامناسب این کشور را نیز در جامعه جهانی بهبود بخشد.

روابط جمهوری اسلامی ایران و نیجریه در این دوران نیز با توجه به مقبولیت بین المللی این کشور و استقرار یک نظام دمکراتیک با توجه به دیدگاههای جدید رهبران این کشور بیش از پیش رو به گسترش نهاد و سفرهای متعددی بین مقامات سیاسی و اقتصادی دو کشور صورت گرفت. گفتنی است از سال 1367 تاکنون 14 موافقت نامه، یادداشت تفاهم و بیانیه میان دو کشور به امضا رسیده است.

روابط سیاسی

در دوران ژنرال ابوبکر سفرهای متعددی بین مقامات دو کشور صورت گرفت. همکاری دو کشور در سطح بین المللی همواره بازتابی از سطح روابط دو کشور در سطح دو جانبه بوده است. البته با توجه به رعایت اصول احترام متقابل و اقدام متقابل از سوی دو کشور، روابط مناسبی را در سطح بین المللی با یکدیگر داشته اند. همکاری های دو جانبه و بین المللی طرفین در چارچوب اوپک و سازمان ملل بصورت حمایت متقابل از کاندیداهای یکدیگر در کمیسیونهای بین المللی بوده است. اعلام رأی منفی (در برخی مواقع رأی ممتنع) به قطعنامه های نقض حقوق بشر علیه جمهوری اسلامی ایران از نمونه این همکاری ها می باشد.

روابط اقتصادی

در عرصه روابط اقتصادی با وجود تلاش هایی که جمهوری اسلامی ایران برای تحرک در این زمینه از خود نشان داده است اما همچنان در این زمینه روابط گسترش مطلوبی نداشته است.

به نظر می رسد با انجام اقداماتی از قبیل انجام سفرهای متعدد مقامات دو کشور جهت تفاهم بیشتر و امضای موافقت نامه های دو جانبه، ترغیب بخش خصوصی به گسترش فعالیتهای اقتصادی خرد و کلان از طریق ایجاد تسهیلات ویژه بازرگانی، تشکیل کمیسیون مشترک، تلاش برای مشارکت فعال در نمایشگاههای بین المللی و دعوت متقابل از آنان جهت شرکت در نمایشگاه های بین المللی ایران و همچنین برپایی سمینارهایی به منظور معرفی توانمندی ها و ظرفیت های اقتصادی طرفین در تهران و ابوجا سطح روابط دو کشور را در زمینه اقتصادی ارتقاء داده و تعمیق بخشید.

روابط فرهنگی

روابط فرهنگی جمهوری اسلامی ایران و نیجریه بنا به دلایل مختلفی از جمله وضعیت خاص مذهبی در این کشور از پیشرفت قابل ملاحظه ای برخوردار نبوده است. حتی امضای موافقت نامه همکاریهای فرهنگی و آموزشی بین دو کشور در 25 فروردین سال 1375 (13 آوریل 1996) که به امضای مقامات دو کشور رسید و از سوی مجلس شورای اسلامی نیز مورد تصویب نهایی قرار گرفت، متأسفانه از سوی کشور نیجریه مورد توجه قرار نگرفت.

اکنون اگر چه سوء تفاهم ایجاد شده عمیق نبوده و تنها ناشی از شیطنت رسانه هایی است که سابقه فعالیت های ضد ایرانی آن ها بر هیچ کس پوشیده نیست، اما به نظر می رسد به کارگیری هوش دیپلماتیک ساکنان وزارت امور خارجه کشورمان و همچنین استفاده از ظرفیت گفتگوی دوستان متقابل از جمله راه حل های موجود برای برطرف نمودن این سوء تفاهم است.

تنظیم:مسلم حقیقی