فوت و فن نویسندگی

گذرآبادی بعد از ترجمه كتاب «داستان» نوشته رابرت مك‌كی احساس می‌كند یكی از بهترین منابع فیلمنامه‌نویسی و داستانگویی در جهان را ترجمه و در اختیار فارسی زبانان قرار داده است؛ ولی ده سال زندگی با كتاب «راه داستان» و استفاده از آن در راه نویسندگی به علاوه تجربه خوانندگان پرشمار آن در ایران و سراسر جهان به او نشان می‌دهد كه گرچه كتاب «مك‌كی» همچنان از غنی‌ترین و كامل‌ترین منابع برای آشنایی با اصول داستانگویی است و دانش ما را در این باره به شدت افزایش داده، ولی سرچشمه خلاقیت جای دیگری است و مك‌كی نتوانسته به میزانی كه باید روی آن تكیه و تاكید كند و آن جنبه شهودی و الهامی داستانگویی است.

به اعتقاد وی به صرف آگاهی عقلی و علمی از ساز و كار داستان نمی‌توان داستانگوی خوبی شد. داستانگویی در نهایت فرایندی درونی در حالتی ناهوشیار یا نیمه هوشیار است و برای یافتن داستان‌ها باید پر و بال تخیل و شهود را گشود و اختیار قلم را به دست نیرویی برتر داد. نیرویی كه در غیاب ذهن استدلالی و منطق نویسنده او را به جهان یكسر تازه و ناشناخته می‌برد. راه داستان برای كمك به این كار نوشته شده است.

مترجم كتاب تاكید دارد آشنایی با رموز نویسندگی یا به اصطلاح فن داستانگویی ضرورت تام دارد و گریزی از آن نیست. كمااینكه نویسنده كتاب هم بخش‌هایی از كتاب خود را به این مباحث اختصاص داده است و كتاب «راه داستان» را مكمل كتاب «داستان» تلقی كرده است.

كتاب در 12 فصل «در آغاز داستان بود»، «هفت گام تا ساختار داستان»، «نگارش طرح داستان: از تصویر ذهنی تا بازار فیلمنامه»، «ردگیری جزییات داستان: راز بازنویسی موفق»، «خلق داستان‌های شخصیت محور»، «راز نوشتن گفت‌وگوهای درخشان»، «كشمكش داستان: حفظ تنش میان قطب‌های مخالف»، «بیدار كردن چشم درون: از رویا تا دیزنی»، «صدای داستان»، «گذر از ایست نویسنده»، «راه داستان به مثابه راه زندگی» و «راهنمای كارگاه‌های راه داستان» نوشته شده است.

كاترین آن‌جونز در بخشی از كتاب یادآوری می‌كند داستانگویی نه تنها ریشه در سینما، تئاتر، ادبیات و فرهنگ دارد كه ریشه خود تجربه زندگی است و شنونده داستان با خود اساطیری‌اش و حقایقی كه در آنجا بازنمایی می‌شوند، تماس برقرار می‌كند. اگر تماس با اسطوره‌هایمان قصه شود این خطر هست كه تماسمان با خودمان قطع شود.

به اعتقاد وی جامعه معاصر جامعه‌ای تجزیه شده و تكه تكه است و اغلب ما را از هسته مركزی یا روحمان جدا می‌كند. به رغم همه پیشرفتی كه داشته‌ایم چیزی را از دست داده‌ایم كه در فرهنگ‌های كهن گرامی داشته می‌شد یعنی اتصال با روح.

آن‌جونز داستان را شالوده و مبنای آیین‌هایی می‌داند كه از بدو تاریخ به ارزش‌های فردی و جمعی اعتبار و قدرت بخشیده‌اند. به اعتقاد او داستان هم هویت و هم استانداردهایی را برای زندگی به وجود می‌آورد و برای سعادت و بهروزی ما ضرورت تام دارد. داستان آینه‌ای است كه خودمان و باورهایمان را در آن می‌بینم و داستان را انتخاب می‌كنیم تا براساس آن زندگی كنیم.

كتاب «راه داستان» فن و روح نویسندگی نوشته كاترین آن‌جونز با ترجمه محمد گذرآبادی در شمارگان 2000 نسخه و با قیمت 4500 تومان روانه بازار كتاب شده است.

گروه کتاب تبیان - محمد بیگدلی