به روستاي ابوالوفا سفر كنيد

قبرهايي شبيه به مقبره کوروش

روستاي کوچک ابوالوفا در استان لرستان داراي قبرستاني با سنگ قبرهاي پلکاني (زيگوراتي) و نقش هاي کنده کاري شده است که برخي کارشناسان معتقدند شايد بتوان با تحقيق بر روي اين قبرها پيشينه معماري مقبره کوروش را تخمين زد.

روستاي ابوالوفا در شرق شهرستان کوهدشت استان لرستان واقع شده است. روستايي که بيشتر اهالي آن از لرنشينان منطقه غرب ايران هستند. در روستاي کوچک ابوالوفا قبرستان بزرگ و قديمي وجود دارد که از ساليان دور تا کنون محل تدفين بزرگان لرستان بوده است. هر سنگ قبري که براي درگذشتگان قرار داده اند مي بايست در شان آن مرحوم باشد بنابراين سعي شده تا سنگ هاي قبرها داراي با شکوهترين طرح ها و سنگ ها باشد.

روي بيش از 500 قبر قديمي که بيشتر به صورت پلکاني ساخته شده اند، سنگ هاي آهکي سفيد و کرم رنگي وجود دارد که طرح و نقش هايي از مراسم هاي سنتي، شکار، مويه زنان ، سوگواري ، رزم ، نيايش ، ازدواج و...  روي سنگ ها کنده کاري شده است.

بسياري از سنگ هاي قديمي اين قبرستان که به نظر مي رسد به دوره افشاريه يا زنديه بر مي گردد دو متر طول دارند و مستطيل شکل هستند. اکنون يا بسياري از اين سنگها به جاي جرز ديوار و نيمکت استفاده مي شود و يا به دليل ساخت و سازها داخل زمين دفن شده اند. 

آرش نورآقايي، راهنماي تور در بازديد خود از قبرستان ابوالوفا گفت: بيشتر سنگ قبرهايي که در قبرستان معروف اين روستا وجود دارد پلکاني (زيگوراتي) هستند که شايد با تحقيق بر روي اين گونه از قبرها، پيشينه معماري مقبره کوروش براي کارشناسان آشکار شود.

 نورآقايي با اعلام اينکه قبرها با چيدمان ويژه و سنگهاي لاشه‌اي ساخته شده‌اند بيان کرد: سنگ قبرهاي اين قبرستان برافراشته ، چهار وجهي و هرمي شکل هستند که روي آنها نوشته‌ها و نقوش زيبا و معناداري ديده مي‌شود.

اين محقق گردشگري افزود: شايد بتوان گفت طرح مقبره‌هاي روستاي ابوالوفا شبيه به مقبره‌ کوروش است. البته تفاوت هاي بسياري با يکديگر دارند. قبرهاي ابوالوفا قدمت تاريخي زيادي ندارند. ولي مي توان حدس زد که طرح روي اين مقبره‌ها از طرح‌هاي قديمي‌تر اتخاذ شده و هنوز هم مقبره‌هايي به شکل زيگوراتي و با طرحهاي مختلف روي آن ساخته مي‌شود.

نورآقايي با اشاره به شباهت ساخت قبرهاي ابوالوفا و آرامگاه کوروش گفت: روستاي ابوالوفا روزگاري جزو امپراطوري ايلامي‌ها محسوب مي‌شده و کوروش نيز در سرزمين «انشان» که  متعلق به ايلاميان بود به دنيا آمد.

وي با اشاره به اينکه تا کنون تحقيقات باستان شناسي روي اين قبرها انجام نشده گفت: شايد اگر باستان شناسان تحقيقاتي در اين زمينه انجام دهند، بتوان نمونه‌هاي کهن‌تري نيز از سنگهاي قبر قديمي پيدا کرد.

اين محقق ميراث فرهنگي بيان کرد: در حال حاضر برخي از قطعه‌هاي شکسته شده‌ و نقش دار سنگ قبرها در ميان نخاله‌هاي ساختماني روستا پيدا مي شود. برخي هم در ميان فضولات چهارپايان به حال خود رها شده‌اند. اما سنگهاي برافراشته گاهي در کنار در ورودي خانه ها جاي دارند و يا از آنها به عنوان نيمکت استفاده مي شود!

وي افزود: در ميان قبرهاي اين قبرستان يک زائرسراي بزرگ ساخته شده که به گفته مردم محلي اين روستا اداره اوقاف اين ساختمان را دقيقا وسط قبرستان ساخته و نيمه‌کاره رها کرده است.سنگ قبرهاي روستاي ابوالوفا ارزش فرهنگي و هنري دارند و از لحاظ مردم‌شناسي منطقه نيز حائز اهميت هستند. حتي قبرستان اين روستا مي تواند به عنوان يک مقصد گردشگري مورد توجه قرار بگيرد.

امير منصوري، کارشناس ارشد باستان شناسي در استان لرستان با اعلام اينکه مقبره ابوالوفا در اين قبرستان مورد احترام مردم روستاست گفت: چندي پيش اداره اوقاف استان لرستان آرامگاه جديدي براي ابوالوفا ساخت. آنها با اين کار باعث شدند که بسياري از سنگ قبرهاي قديمي اين قبرستان به زير خاک برود. به همين دليل اکنون نمي توان حدس زد که قديمي ترين سنگ قبر مربوط به چه دوره اي است.

وي با اعلام اينکه برخي شنيده ها حاکي از آن است که قدمت قبرهاي قبرستان ابوالوفا به دوره زنديه يا افشاريه برمي گردد تصريح کرد: حدود هفت يا هشت سال پيش مقبره جديدي براي زائران آرامگاه ابوالوفا ساخته شد و در کنار آن نيز مرکز اقامتي در حال ساخت است. مسئولان اداره اوقاف با اين کار بخش اعظمي از قبرستان و سنگهاي قديمي آن را از بين بردند.

منصوري با بيان اينکه اکنون نيز تدفين درگذشتگان منطقه کوهدشت در اين قبرستان ادامه دارد گفت: در قبرستان ابوالوفا سنگهاي قديمي با نقوش بسيار زيبايي وجود داشت که اکنون يا ناپديد شده اند و يا در اثر ساخت و سازهاي اداره اوقاف در زير زمين مدفون هستند.

اين کارشناس باستان شناسي افزود: سازمان ميراث فرهنگي تا به حال هيچ توجهي به زيبايي سنگهاي قبرستان ابوالوفا نکرده است. در حالي که مي توان گفت اين قبرستان به همراه قبرستانهاي مهم ديگر استان لرستان که داراي سنگ قبرهاي بسيار زياد و زيبايي هستند مي توانند در فهرست آثار ميراث فرهنگي به ثبت برسند.

منصوري گفت: در استان لرستان و منطقه کوهدشت به خصوص بخش کوناني در ده کيلومتري روستاي ابوالوفا مي توان سنگ قبرهاي بسيار قديمي پيدا کرد اما تا کنون هيچ يک از مسئولان استان به ويژه سازمان ميراث فرهنگي استان توجهي به تخمين قدمت آنها نکرده اند. حتي مردم روستا نيز ارزش فرهنگي، هنري و تاريخي قبرها و سنگ قبرهاي اين منطقه را نمي دانند و اهميتي به نگهداري از آنها نمي دهند.

در همين رابطه عبدالهي، سرپرست اداره اوقاف شهرستان کوهدشت درباره ساخت و سازهاي اداره اوقاف در قبرستان ابوالوفا و از بين رفتن سنگ هاي قديمي گفت: به زودي پيمانکاران شروع به ساختن مرکز اقامتي در روستاي ابوالوفا مي کنند.

وي با بيان اينکه بعيد مي دانم سنگ هاي بسيار قديمي در اين قبرستان مانده باشد ، افزود: ما به سازمان ميراث فرهنگي استان لرستان گفته ايم که بررسي کند آيا ساخت و ساز اداره اوقاف آسيبي به سنگ هاي قبرستان ابوالوفا وارد مي کند اما تا به حال هيچ جوابي به ما نداده اند.

گروه گردشگري تبيان- الهام مرادي

منبع: مهر/ عکس: آرش نور آقايي