الگویی برای علمای بلاد
الگويي براي علماي بلاد
به مناسبت 6 رمضان، سالروز ارتحال آيت الله سيد مهدي يثربي
اشاره
متن ذيل بخشي از زندگي‌نامه آن عالم وارسته است که از سوي بيت آن مرحوم در اختيار سرويس علمي فرهنگي مرکز خبر حوزه قرار گرفته است و تبيان نيز آن را براي مخاطبانش تنظيم نموده است.
آيت‌الله سيدمهدي يثربي از علماي بلاد بود؛ علمايي که پيوندي عميق ميان راس هرم سازمان روحانيت يعني مراجع تقليد و بدنه (روحانيون و وعاظ) و جامعه شيعي و متدينين برقرار مي‌کنند. ايشان بنا بر توصيه مرجع عامه وقت شيعيان – آيت‌الله العظمي سيد محمد حسين بروجردي- به کاشان رفت و وکالت ايشان را برعهده گرفت. پس از رحلت آيت الله بروجردي، با تمامي مراجع تقليد در قم و نجف به خصوص امام خميني، مرتبط بود و نمايندگي ايشان را پذيرفته بود.
نسب مرحوم يثربي
نسب خاندان يثربي به «عبدالله الباهر» فرزند امام سجاد عليه السلام مي‌رسد که او و امام محمدباقرعليه السلام هر دو از مادري به نام ام‌عبدالله (فاطمه)، فرزند امام حسن مجتبي عليه السلام هستند.
از لحاظ علمي «باهر» را فاضلي فقيه شمرده‌اند که احاديث بسياري را از نياکان بزرگوارش نقل کرده است. سابقه حضور اين خاندان در کاشان به هفت قرن قبل بازمي گردد.
تحصيل و ...
آيت‌الله سيد محمدرضا يثربي کاشاني، پدر آيت‌الله سيد مهدي يثربي هم از دانش آموختگان حوزه نجف و سامرا بود و در محضر اساتيدي همچون آيات عظام سيدمحمد فشارکي، سيدمحمدحسن شيرازي، ميرزا حسين نوري و سيداسماعيل صدر تلمذ کرد. او آنچنان به برپايي شعائر مذهبي شيعيان معتقد بود که در سامرا در دسته عزاداري حوزه علميه، روضه خواني مي کرد و ديگر هم شاگردي اش؛ آيت الله شيخ عبدالکريم حائري‌يزدي مداحي مي نمود.
برادر آيت الله سيد مهدي يثربي (آيت‌الله العظمي آقا مير سيد علي يثربي) هم از علماي بزرگ عصر خود بود و علماي بزرگي چون آيات عظام امام خميني، سيدمحمد محقق داماد، سيد شهاب الدين مرعشي نجفي، ميرزاهاشم آملي و... نزدش شاگردي کردند.
آيت الله العظمي ميرسيدعلي يثربي، پس از درگذشت پدرش در سال 1347 هجري قمري به امور شرعي مردم و تدريس در کاشان پرداخت. او اگرچه در عداد مراجع قرار داشت و رتبه والاي علمي خويش را در موارد مختلف از جمله مباحثه معروفي که به تغيير فتواي آيت الله بروجردي در مورد بقا بر تقليد ميت منجر شد، نشان داده بود؛ اما فتواي مشهور را مي‌گفت و معتقد بود: «در هر عصري يک رساله عمليه براي مردم آن عصر کافي است... تمام علما و مراجع بايد با آقاي بروجردي همراه باشند و تا او زنده است، نيازي به نوشتن رساله ديگري نيست. چون علم به دست آقاي بروجردي است، رساله هم بايد يکي باشد.» پس از رحلت برادر، آيت الله سيد مهدي يثربي وارث معنوي و حوزوي او شد.
حضور در حوزه
آيت الله سيد مهدي يثربي پس از ششم ابتدايي با توجه به شرايط اقتصادي بد خانواده مجبور مي‌شود در کنار علوم ديني کار کند، اما پس از تعطيلي حوزه کاشان، يکي از بازاريان کاشان مشوقش مي شود و به قم مي رود و بعد از اتمام سطوح عالي در درس خارج آيت‌الله بروجردي حاضر شد و در کنار آن، در درس خارج فقه و اصول ساير اساتيد همچون حضرات آيات سيد محمد محقق داماد، امام خميني، سيد محمدرضا گلپايگاني و محمدعلي اراکي حضور يافت. البته در اين ميان؛ محفل تفسير علامه طباطبايي را نيز برگزيد و از اين جلسات کسب فيض کرد.
جانشيني برادر
درگذشت برادرش - آيت‌الله ميرسيد علي يثربي- در کاشان، مسير حضورش در قم را به سوي کاشان تغيير داد. بزرگان کاشان به دليل جايگاه علمي‌اش، او را براي جانشيني برادر برگزيدند و آيت‌الله بروجردي هم از او خواست تا براي اداره امور شرعي و وکالت ايشان به کاشان رود.
آيت‌الله سيد مهدي يثربي با ورود به کاشان جلسه درس خود را برپا کرد؛ از ادبيات تا معالم الاصول و سپس رسائل تدريس مي‌کرد که در سال هاي اخير و با رشد علمي شاگردانش، به تدريس خارج فقه منتهي شد.
تقويت سازمان روحانيت
آن چه بيش از تمام اقدامات او به چشم مي‌‌‌‌آمد، تقويت سازمان روحانيت و سازماندهي امور تبليغي طلاب در سه ماه محرم، صفر و رمضان بود. او به زيبايي اين اقدام خود را بيان کرده بود: «ابتداي حضور در کاشان و پذيرفتن مسووليت با آمارگيري از تک‌تک روستاها برنامه‌ريزي کردم و نگذاشتم محلي بدون روحاني باشد و بحمدالله اين سنت ادامه پيدا کرد. همچنين به مجرد حضور در کاشان، درب منزل را به روي طلاب و فضلاي حوزه علميه قم، مشهد، اصفهان و بعضا نجف باز کردم و در ايام محرم و رمضان در اعزام آنان به روستاها و بعضا مجالس و مساجد شهر، اهتمام کامل نشان دادم... »
عنايت و توجه به مبلغين
او تنها به برنامه‌ريزي براي اسکان و فرستادن آنان به نقاط مختلف کاشان، آران و بيدگل، نطنز، دليجان و حتي شهرکرد و روستاهاي آن بسنده نکرد، از آنها گواهي و نامه‌اي از بيوت مراجع و شخصيت‌هاي شناخته شده درخواست مي‌کرد. همچنين از آنها امتحاناتي گرفته مي‌شد تا واقعا «سليم‌النفس»، «متدين» و از حوزه‌هاي علميه و در تبليغ کارآزموده باشند. از آنها مي‌خواست که بالاي منبر روند و سخنراني کنند تا منبر آنها را ببيند و پس از آن براساس شيوه منبر و وضعيت علمي آنان، منطقه‌اي را برايشان در نظر مي‌گرفت.
حضور در عرصه مبارزه
آيت‌الله مهدي يثربي در آن دوران که با آغاز نهضت امام خميني همراه بود، نه تنها از فرستادن طلاب انقلابي به تبليغ ابايي نداشت، بلکه خود نيز در آغاز سال‌هاي حضور در کاشان طي حکمي از سوي امام خميني، به وکالت امور شرعي ايشان منصوب شد. پس از آن نيز، گاهي امام در نامه‌هايي در مورد برخي افراد به ايشان توصيه مي‌کرد. آن مرحوم مي‌گويد:«در رژيم سابق با توجه به حساسيت‌هايي که بعد از سال 41، به وجود آمد و لزوم آشنا کردن مردم به مقام مرجعيت امام خميني که ظرافت خاصي را مي‌طلبيد، شهرستان کاشان مامني براي انقلابيون شد. به نحوي که بسياري از روحانيوني که بعدا مصدر امور کشور شدند، در بسياري از روستاهاي کاشان پايگاه داشتند... از وقايع جالب توجه [آن ايام]، اعزام مرحوم حجت الاسلام و المسلمين آقاي رباني املشي توسط حضرت امام(ره) در سال 42 به کاشان و سخنراني پرشور ايشان در عاشورا در مجلسي که اينجانب تشکيل داده بودم و حمله مستقيم به شاه بود که منجر به دستگيري ايشان شد. متعاقب آن حضرت امام نامه تشکرآميزي براي اينجانب ارسال فرمودند...»
بدين سان، او در آن ايام از برخي بزرگان و فضلاي حوزه براي سخنراني در حسينيه اي که برخلاف رسم آن سال ها در آن صندلي چيده شده بو؛د همچون حضرات آيات ناصر مکارم‌شيرازي، سبحاني، حسين نوري همداني، مرتضي مطهري، مفتح، فلسفي، هاشمي نژاد، سيد مصطفي محقق داماد، رباني املشي، خزعلي و... براي تبليغ در منطقه کاشان دعوت مي‌کرد.
تاسيس حوزه علميه
آيت الله سيد مهدي يثربي براي تبليغ احکام شريعت و تقويت نهاد روحانيت، فقط به دعوت طلاب از حوزه قم، اصفهان، مشهد و نجف اکتفا نکرد و خود نيز حوزه کاشان را که تقريبا راکد شده بود، بازسازي کرد و حوزه‌اي به نام برادر بزرگوارش در سال 1347 هجري‌شمسي راه‌اندازي کرد تا بنابر قول خودش، از يک سو به احيا و تقويت حوزه علميه کهن کاشان بپردازد و از ديگر سو به تبليغ و ارشاد مردم همت گمارد.
تبديل ميکده به مسجد
محور مواجهه آيت‌الله يثربي با رژيم پهلوي هم اصول و مباني شرعي وديني‌اش بود؛ در مبارزات سياسي «اعتدال» را پيشه کرده بود و به گونه‌اي رفتار مي‌کرد که اتفاقي نيفتد تا نتواند به اقدامات خود براي مردم و امور شرعي آنان بپردازد.
از ديگر سو در پيگيري رفتارهاي غيرديني رژيم مسامحه نمي‌کرد و تند و تيز، با آنان برخورد مي‌کرد. در جريان برپايي يک ميکده به نام «کلبه» در جاده منتهي به فين کاشان، او به شدت عليه رژيم تاخت و از ادامه فعاليت آن جلوگيري کرد و در نهايت آن ميکده را خريد و يک مسجد به نام «مسجد الحسين عليه السلام» ساخت.
او در 24 مهر 57 مجلسي براي سالگرد درگذشت حاج آقا مصطفي در کاشان برگزار و 8 آبان نيز اطلاعيه‌اي تحت عنوان «زنگ خطر» با امضاي خود منتشر کرد و به دستگاه حاکمه هشدار داد. همچنين در ايام تحصن دانشگاهيان و حوزويان در اعتراض به بستن فرودگاه توسط دولت بختيار در دانشگاه تهران، حاضر شد و همراه با ساير روحانيان مبارز در مسير پيروزي انقلاب اسلامي گام برداشت.
حضور در جبهه
با پيروزي انقلاب اسلامي، آيت‌الله سيدمهدي يثربي يکي از مدافعان سرسخت نظام بود و در جهت پيش برد دغدغه‌هاي امام خميني تلاش مي کرد در جريان جنگ ايران و عراق، آيت‌الله يثربي از ائمه جمعه‌اي بود که بيشترين حضور را در جبهه‌ها داشت.
ارتحال
او آنگونه بود که پس از درگذشتش، در 8 مهر 1385 مصادف با 6 رمضان 1427، منتقد و دوست در مراسم تشييع‌اش، از منزل تا دارالسلام کاشان به فاصله چند کيلومتر حضور داشتند.
تنظيم براي تبيان: رهنما، گروه حوزه علميه
منبع: حوزه نيوز