درسنامه اخلاقی جاوید
درسنامه اخلاقی جاوید
(درنگی بر "رساله حقوق" امام سجاد علیه السلام)
نمی دانم تا به حال نام "رساله الحقوق" امام سجاد علیه السلام را شنیده اید یا نه؟
این میراث علمی ماندگار، افزون بر "صحیفه سجادیه"، یکی دیگر از مکتوبات گران سنگی است که از سرچشمه وجود فیاض آن امام به حق ناطق جوشیده است.
این رساله مختصر در حقیقت درسنامه ای اخلاقی است که ترسیم کننده یک سلسله خط و مشی های رفتاری در حوزه تعاملات فردی و اجتماعی است.
آن امام همام در این منشور جاوید، پنجاه و یك حق الهی را در هفت دسته بر می شمارد:
اول: حق خداوند ،
دوم: حق نفس و اعضای بدن،
سوم: حق افعال عبادی ،
چهارم: حق سائسان و رعایا،
پنجم: حقوق خویشاوندان،
ششم: حقوق برخی اصناف اجتماعی،
هفتم: حق مالی.
در اینجا مراد از حق، احكام و وظایفی است كه از سوی خداوند نسبت به اصناف مختلف بر انسان جعل شده است. این حقوق منحصر به وظایف الزامی مؤمن نیست و شامل احكام استحبابی نیز می شود. به علاوه این حقوق منحصر به احكامی نیست كه نقض آنها معصیت (مستوجب مجازات اخروی) محسوب شود یا موجب اجرای مجازات دنیوی (حد و تعزیر شرعی) گردد، بلكه رساله حقوق در بردارنده وظایف اخلاقی یك مؤمن است.
رساله حقوق در بردارنده اهم حقوق الهی و وظایف اخلاقی است و در هر حق نیز اهم جوانب آن بیان شده است.
در این سلسله نوشتار ها که به خواست خدا آهسته و پیوسته پیشکش حضورتان می گردد برآنیم تا شرحی گذرا از این "رساله حقوقی" به دست دهیم تا چراغ پرتو افروزی باشد فرا راه بندگی و بالندگیمان.
شکوری_گروه دین و اندیشه تبیان