تاریخ کهن ایران در تار و پود قزوین

حدود 10 هزار سال قبل بود که پای اولین انسان به شهر قزوین رسید و این شهر در گذر زمان آنقدر رونق گرفت که در دوران صفویه بیشتر از 100سال به عنوان پایتخت ایران شناخته شد تا کم کم تبدیل به یکی از قدیمی‌ترین حوزه‌های تمدنی ایران شود. قزوین امروز هم با آنکه به دلیل نزدیکی به تهران و تاثیر گرفتنش از پایتخت کشور از چهارچوب های سنتی اش فاصله گرفته اما هنوز به عنوان یکی از قطب های اصلی گردشگری در کشور شناخته می شود و 12درصد از بناهای تاریخی كشور را در خود جای داده است.

همسایه پرتگاه ها

قلعه الموت شاید معروف ترین بنای قزوین باشد. قلعه کهنی که در شمال غربی استان قزوین، در روستای گازرخان و بر بلندای كوهی 2هزار متری قرار گرفته است. دور تا دور قلعه از هر چهار طرف پرتگاه است و تنها راه ورود به قلعه در انتهای ضلع شمال شرقی کوه قرار دارد. جایی که کوه هودکان با فاصله‌ای نسبتاً زیادی بر آن مشرف است.

بومی های منطقه قلعه الموت را «قلعه حسن» می‌نامند. اگر از محلی ها بخواهید که قلعه را بیشتر برایتان معرفی کنند برایتان خواهید گفت که این قلعه از دو بخش غربی و شرقی تشكیل شده است: قلعه پایین و قلعه بالا که در اصطلاح محلی به آنها «جورقلا» و «پیارقلا» می گویند. اگر سری در تاریخ داشته باشید حتما شما هم شنیده اید که این قلعه در دوره صفوی به عنوان زندان مورد استفاده بوده است. اما کاوش های باستان شناسان نشان می دهد که دژ الموت از ابتدا نه تنها زندان نبوده بلکه افرادی که در آن زندگی می کردند از مرتبه اجتماعی خاصی هم بر خوردار بوده اند. اما بعد از تسلیم رکن الدین خورشاه در 654 ه. ق. این قلعه به دستور هلاکو به آتش کشیده شد و از آن به بعد به عنوان تبعیدگاه و زندان مورد استفاده قرار گرفت.

یکی از شگفتی های قلعه الموت، سیستم پیچیده آب رسانی آن است که با تنبوشه هایی به قطر 10سانتی متر آب را از چشمه کلدر به دژ می رساندند و در حوض های سنگی ذخیره می کردند. درجنوب غربی این قسمت از قلعه، حوضی به طول هشت متر و عرض پنج متر در سنگ كنده‌اند كه هنوز هم بر اثر بارندگی‌های زمستان و بهار پر از آب می‌شود. اهالی منطقه برایتان توضیح خواهند داد که نام این خرابه‌های به جا مانده دیلمان‌ده، اغوزبن، خرازرو و زهیركلفی است که هر سال صدها گردشگر برای دیدن آنها به قزوین سفر می کنند.

دریاچه ای برای تمام فصول!

الموت به خاطر تمام ویژگی‌های طبیعی منحصر به‌فردش و تنوع آب و هوایی خاصی که دارد معروف ترین منطقه گردشگری طبیعی قزوین به شمار می رود. آب و هوای کوهستانی که گاهی رنگ رطوبت دریای خزر را به خود می گیرد و بارش‌های فراوان فصلی سیلاب گونه این منطقه همگی زمینه ساز ایجاد رودهای متعدد در این دره شده اند. اگر گذارتان به دره الموت افتاده باشد، حتما دریاچه زیبای اوان را هم در میانه آن دیده اید. دریاچه ای که گفته می شود 500 سال پیش بر اثر لغزش زمین در لایه های عمیق به وجود آمده و به همین دلیل نام آن را اوان به معنی محل گردآمدن آب گذاشته اند.

این دریاچه در حلقه چهار روستای اوان، دربن، زوار دشت و زرآباد محصور شده و با عمقی که در بیشترین حد به هفت و نیم متر در جنوب شرقی آن می رسد، یکی از مهم ترین جاذبه های گردشگری قزوین محسوب می شود.

جالب است بدانید که هیچ رودخانه‌ای به دریاچه اوان نمی ریزد و این دریاچه تنها از طریق چشمه‌هایی که در كف دارد و نزولات آسمانی تغذیه می شود! اما از سرریز آب دریاچه رود كوچكی ایجاد می‌شود كه آب آن مورد استفاده كشاورزان روستاهای "كوشك" و "آیین" است.

اگر در روزهایی که هوا آفتابی است سری به اوان بزنید می توانید شانس خود را در ماهیگیری هم امتحان کنید و البته اگر فرصت کافی داشتید تنی هم به آب بزنید یا با قایق سر تا سر دریاچه را بگردید. با این حال اوان در فصل های خنک تر هم مناظر جالبی دارد. این در یاچه در پاییز مامن پرندگان مهاجری مثل قو، غاز و مرغابی است و در زمستان با توجه به یخ زدگی سطح آب قابلیت ورزش های زمستانی مثل اسكی و اسكیت را پیدا می کند.

علاوه بر این ها حوالی دریاچه اوان زیستگاه خوبی برای كل، بز، پلنگ، خرس قهوه‌ای، روباه، شغال، گرگ، گراز، عقاب، فاخته، داركوب، شنگ، گربه وحشی، دال، دلیچه، شاهین، جغد، سبز قبا، زاغی، انواع گنجشك سانان، قورباغه، لاك پشت و خرچنگ است و انواع قزل‌آلای رنگین، كپور و اردك ماهی را هم می توانید در آب آن ببینید.

چهلستونی در قزوین

عمارت چهل ستون قزوین معروف به عمارت کلاه فرنگی کشور است که شاه طهماسب صفوی درسال 951هجری قمری به‌علت تهدید حملات تركان عثمانی وقتی تصمیم به ‌انتقال پایتخت از تبریز به قزوین گرفت دستور بنای آن را داد. او اراضی موسوم به زنگی‌آباد را از میرزا شرف جهان یكی از بزرگان و معتمدان شهر خرید و به معماران برگزیده كشور دستور داد تا باغی به‌شكل مربع بسازند و در میان آن عمارت های عالی، تالار، ایوان ها و حوض های زیبا بنا كنند.

چهلستون ساختمانی هشت گوش دارد که در دو طبقه بنا شده‌است. سقف آن پوشیده از مقرنس و خنچه و طرح های خلاقانه معماران ایرانی است و طبقه همکف آن سه لایه نقاشی دیواری دارد. چهلستون قزوین این روزها به عنوان موزه خوشنویسی قزوین مورد استفاده قرار می گیرد.

درست در نقطه مقابل قلعه الموت، دره ای به همین نام قرار دارد. برای دیدن دره الموت باید به شمال شرقی قزوین سفر کنید. جایی درست در میانه دره‌های پیاله شكلی که از شمال به مازندران و رامسر، از جنوب و شرق به قزوین و كوههای طالقان و از غرب به طارم‌سفلی می رسند، دره الموت را خواهید دید.

گروه گردشگری تبیان- آرزو رستم زاد