کاهش شنوايي کودکان ناشی از افزايش ازدواج هاي فاميلي
کاهش شنوايي کودکان ناشي از افزايش ازدواج هاي فاميلي
"سعي کنيد لفظ کري را هيچ گاه به کار نبريد چون بار منفي دارد؛ به جايش از لغت کم شنوا يا ناشنوا استفاده کنيد ضمن اين که بهتر است لغت کم شنوا يا ناشنوا را به عنوان صفت به کار نبريد؛ يعني بايد گفت فرد يا کودک داراي ناشنوايي يا کم شنوايي. اين دستور صريح سازمان جهاني بهداشت است. يعني اول کودک بودن يا انسان بودن را مدنظر قرار دهيد و بعد عارضه اي را که فرد به آن مبتلا شده است، عنوان کنيد." اين ها گوشه‌اي از سخنان دکتر بهرام ملکوتي، جراح و متخصص گوش و حلق و بيني و عضو هيات علمي دانشگاه علوم پزشکي تهران است که شما را با علل ناشنوايي يا کم‌شنوايي آشنا مي کنند:
آقاي دکتر! آيا آمار دقيقي در زمينه علل کم شنوايي يا ناشنوايي در کشور داريم؟
در مورد کودکان آمار کمي متفاوت است، به دليل اين که مشکل کم شنوايي يا ناشنوايي در کودکان به دليل عوامل مادرزادي، مشکلات هنگام زايمان و مشکلات قبل و بعد از تولد بوده و تقسيم بندي جداگانه اي دارد. طبق آخرين آمار سال 2008 انگليس از هر هزار تولد 1 تا 1/2 درصد نوزادان با مشکل کاهش شنوايي به دنيا مي آيند و مشخص شده که شايع ترين عارضه عصبي مادرزادي، کاهش شنوايي است. يعني مشکل شنوايي شايع ترين بيماري مادرزادي در مقايسه با ساير مشکلات مادرزادي است.
آيا مشاوره قبل از ازدواج مي تواند از تولد کودکاني با اين عارضه پيشگيري کند؟
ببينيد؛ ازدواج هاي فاميلي در کشور ما خيلي زياد است. در نتيجه ژن‌ها در محدوده کوچکي رد و بدل مي شوند، بنابراين خطر ابتلا به خيلي از مشکلات بالا مي رود. به همين دليل در کشور ما آمار کاهش شنوايي مان از خيلي از کشورهاي دنيا بالاتر است بنابراين توصيه مي کنم اگر زوجين در فاميل شان، فرد يا افرادي را دارند که به کاهش شنوايي مبتلا هستند از ازدواج فاميلي خودداري کنند.
چه عواملي فاکتورهاي خطر قبل از تولد محسوب مي شود؟
علل پيش از تولد ممکن است ارثي باشد يا از زمان تشکيل نطفه تا تولد ايجاد شود. تقريبا 50 درصد کم شنوايي ها يعني يک سوم کم شنوايي هاي سندرمي و دو سوم کم شنوايي هاي غيرسندرمي منشا ارثي دارند. علت ديگري که سبب کاهش شنوايي مي شود، استفاده مادر از برخي از داروها در دوران بارداري است. طبق يک اصل کلي در سه ماهه اول بارداري هيچ دارويي نبايد استفاده شود مگر شرايطي وجود داشته باشد که حيات مادر و جنين به مخاطره افتاده باشد که در اين صورت با تجويز پزشک معالج، دارو استفاده مي شود. برخي از داروها اساسا براي گوش سمي هستند که به آن ها داروهاي اتوتوکسي مي گويند. اين داروها به هيچ وجه نبايد استفاده شوند ولي با وجود برخي از احتياط ها برخي از داروها در سه ماهه دوم يا سوم بارداري و با نظر پزشک معالج گوش و پزشک زنان و زايمان تجويز مي‌شوند.
آيا از همان روزهاي اول پس از تولد مي توان تشخيص داد؟
70 تا 80 درصد کم شنوايي ها از همان روزهاي اول پس از تولد قابل شناسايي هستند. تشخيص و تعيين علت کم شنوايي در دوران کودکي مستلزم ارزيابي هاي تشخيصي دقيق، گرفتن تاريخچه، ارزيابي هاي فيزيکي و آزمايشگاهي، ام.آر.آي و مشاور ه‌هاي تخصصي با کارشناسان مربوطه است اما باز هم در بيشتر موارد نمي توانيم به طور دقيق علت را مشخص کنيم. با اين که نزديک به 400 ژن که در کم شنوايي يا ناشنوايي دخالت دارند، شناسايي شده است ولي ما باز هم در ابتداي راه هستيم به دليل اين که نمي دانيم اين ژن ها کجا قرار مي گيرند که صفت بروز مي کند.
مهم‌ترين عوامل خطرساز کم شنوايي هنگام تولد کدام ها هستند؟
1- نارس بودن
2- وزن کم هنگام تولد. به عنوان مثال، وزن نوزاد کمتر از 5/1 کيلوگرم باشد
3- زايمان طولاني مدت
4- عفونت مادر در حين زايمان
5- کمي اکسيژن
6- يرقان يا زردي شديد دوران نوزادي که نياز به تعويض خون پيش مي آيد. در اين حالت، هم بيلي روبين خون بالا مي رود و هم مدت زماني که نوزاد را درگير مي کند طولاني است.
علتش هم اين است که بيلي روبين روي هسته هاي مغز رسوب مي کند و عوارض جبران ناپذيري را به وجود مي آورد.
و علل پس از تولد؟
1- مننژيت ميکروبي دوران نوزادي که جزو مهم ترين علل کم شنوايي و ناشنوايي محسوب مي شود و بر اساس آمار شايع ترين بيماري اي است که در دوره نوزادي مي تواند به کاهش شنوايي درکي عصبي شديد تا عميق منجر شود.
2- عفونت هاي حاد و مزمن گوش مياني. طبق آماري دراين زمينه 70 تا 80 درصد کودکان قبل از رسيدن به سن مدرسه يک بار گوش درد را تجربه مي کنند و توصيه ام به والدين اين است که گوش درد کودکان را خيلي جدي بگيرند.
3- عوارض عفونت گوش مياني. ممکن است گوش مياني عفونت کند و عارضه اش مثلا التهاب حلزون باشد که به کاهش شنوايي منجر مي شود.
4- عفونت با ويروس سيتومگال
5- بيماري هايي مانند اوريون، سرخجه، سرخک و... در همه جاي دنيا زنان حداقل سه ماه قبل از بارداري بايد واکسن سرخجه بزنند زيرا ابتلا به اين بيماري در دوران بارداري عوارض بسيار وحشتناکي در جنين ايجاد مي کند که يکي از آن ها مشکلات در محدوده گوش و حلق و بيني است.
6- يک علت خيلي مهم ديگر کم شنوايي ناشي از سر و صداي زياد است. در يک مطالعه وسيع نتايج تکان دهنده اي، حتي در کودکان 15 ماهه پيدا کردند و مشاهده کردند بچه هايي که توسط والدين شان روي موتورسيکلت سوار شده اند يا بچه هايي که در اتومبيل هاي با صداي موزيک بلند يا در ترافيک پر سر و صداي شهر هستند دچار کم شنوايي يا افت شديد شنوايي و غيرقابل برگشت شده اند که متاسفانه اين موارد در کشور ما و به خصوص درشهرهاي بزرگ بسيار زياد است.
برخي عوامل هم هستند که در ايجاد زمينه مناسب براي ابتلا به اين مشکل نقش دارند مثل کمبود يد در يک بيماري به نام منير که سبب ايجاد کاهش شنوايي هاي درکي عصبي و حملات سرگيجه مي شود. اختلالات تيروئيد شامل کم کاري يا پرکاري تيروييد روي گوش داخلي تاثير گذاشته و در علت شناسي جزء علل بيماري منير قرار مي گيرد. يا عواملي مانند مصرف تنباکو، الکل، عفونت ها، سر و صدا، استرس و... موجب ايجاد کاهش شنوايي ناگهاني مي‌شود.
چند توصيه به والدين
1- زايمان در يک محيط بهداشتي که مسلما بيمارستان، يا در محيط روستاها درمانگاه هاي مجهز است، انجام شود.
2- پس از تولد از کودک تست‌هاي غربالگري شنوايي به عمل آورند. تا اگر کودکي دچار مشکل شنوايي است سريعا مداخله پزشکي در موردش انجام شود در نتيجه تکلم کودک به خطر نمي‌افتد. همان‌طور که مي دانيد، شکل گيري تکلم در کودکان معمولا بين سنين 9 تا 18 ماهگي شروع مي شود. اگر در اين فاصله اين شکل گيري تکلم به هر صورتي دچار اختلال شود در بدو امر بايد شنوايي کودک را بررسي کرد.
3- اگر نوزادشان حتي به مقدار کم دچار زردي با يرقان نوزادي شد حتما به پزشک مراجعه کنند و سعي کنند از داروهاي سنتي استفاده نکنند تا بيلي روبين خون نوزاد از حد طبيعي تجاوز نکند زيرا در غير اين صورت ضايعات جبران ناپذيري ايجاد خواهد کرد.
4- اگر نوزاد در بدو تولد دچار مشکلاتي در گوش خارجي يا لاله گوش است حتما به پزشک مراجعه کنند تا گوش مياني و گوش داخلي نوزاد را هم بررسي کند.
5- مساله بعد اين که از وجود سر و صداي زياد در محيطي که نوزاد در آن قرار دارد، پرهيز کنند.
*مطالب مرتبط:
مشاوره ژنتيک به چه درد مي‌خورد؟
ازدواج هاي فاميلي نياز به مشاوره ژنتيک دارد
بروز نابينايي در ازدواج فاميلي
درمان کودکان کم شنوا را از دست ندهيد
راههاي پيشگيري از کم شنوايي يا ناشنوايي کودکان
گوش درد به دليل عفونت گوش (اوتيت)
عفونت گوش منجر به پارگي پرده گوش مي شود
بخش تغذيه و سلامت تبيان