نحوه تغذیه نوزادان چند قلو یا کم وزن با شیر مادر

تغذیه با شیر مادر برای حفظ سلامت کودکانی که سالم به دنیا آمده اند، نوزادانی که از بدو تولد با نوعی بیماری یا ناهنجاری مادرزادی مواجه بوده اند، زودتر از موعد مقرر متولد شده اند و یا دوقلو و حتی بیشتر هستند، از اهمیت خاصی برخوردار است. نوزاد، این موجود بی دفاع وقتی متولد شده و از رحم مادر خارج می شود، با هجوم انواع عوامل مزاحم و مهاجم مواجه می گردد که لازم است او را از گزند آن ها مصون و محفوظ داشت و چه چیز بهتر از آغوش گرم مادر و شیر مادر که سرشار از عوامل ضد میکروبی است. نوزادانی که با مشکلات مادرزادی متولد می شوند، محتاج مراقبت بیشتر و صبر و شکیبایی افزون تر والدین، به ویژه مادر می باشند.

نوزادان دوقلو یا چند قلو

امکان تغذیه ی بیش از یک شیر خوار با شیر مادر موضوعی است که در بیشتر مواقع با شگفتی و ناباوری با آن برخورد می شود؛ زیرا هنوز تصور ناکافی بودن شیر مادر حتی برای یک شیرخوار در اذهان عمومی وجود دارد. ولی واقعیت آن است که تولید شیر مادر تابع قانون عرضه و تقاضا است و این ثابت شده است که هرچه مکیدن پستان مادر توسط شیرخوار بیشتر باشد، تولید شیر بیشتر خواهد بود؛ لذا باید از این پدیده ی طبیعی بهره برد و دوقلوها را به دفعات مکرر و به خصوص هم زمان شیر داد تا با تولید و ترشح بیشتر شیر، هر دو کودک تغذیه کرده و به خوبی رشد کنند. تجربه نشان داده است مادرانی که دوقلو زاییده اند، با تکرار و استمرار در شیردهی توانسته اند بیش از 2 لیتر شیر در شبانه روز تولید کنند و حتی نیاز بیش از دو شیرخوار را تامین نمایند.

کمک به مادر و حمایت از او (که بیش از هر زمان دیگری نیازمند آن است) باعث کسب یک تجربه ی موفق و سرافرازی برای مادر و اطرافیان و نیز داشتن کودکانی سالم و قوی خواهد شد. بهترین کمک به مادر این است که در کارهای منزل و مراقبت از دیگر بچه ها او را یاری کرد و فقط تغذیه و مراقبت از دوقلوها به خود او واگذار گردد.

چنان چه با وجود همه ی تلاش ها و تغذیه مکرر، یکی از نوزادها یا هر دوی آنها از حداکثر امکانات تغذیه ی مستقیم از شیر مادر بهره مند نشوند، آن گاه باید مقداری شیر کمکی با قاشق یا لیوان به او داد. هرگز نباید یکی از نوزادان را با شیر مادر و دیگری را با شیر خشک تغذیه نمود. به کارگیری همین روش و دستورالعمل در مورد سه قلوها و احیاناً بیش تر از آن نیز توصیه می گردد.

نوزادان با وزن تولد کم(LBW)

به نوزادانی که وزن آن ها در هنگام تولد کمتر از 2500 گرم باشد، نوزادان با وزن تولد کم(Low Birth Weight) گفته می شود. تقریباً تمامی نوزادان با وزن تولد کم می توانند با شیر مادر تغذیه شوند.

نوزادانی که سن رحمی آن ها 34 یا بیش از 34 هفته است(یعنی بعد از هفته ی 34 بارداری و سر موعد به دنیا می آیند) به علت این که قدرت مکیدن و بلع کافی دارند، می توانند به طور مستقیم از پستان مادر تغذیه شوند و نیازی به استفاده از بطری و سر پستانک وجود ندارد. ولی نوزادانی که سن داخل رحمی آن ها کمتر از 34 هفته است، به دلیل عدم کفایت قدرت مکیدن یا عدم هماهنگی رفلکس مکیدن و بلعیدن، می توانند شیر مادر را به وسیله ی لوله ی داخل معده دریافت کنند.

ویژگی شیر مادران دارای نوزاد با وزن تولد کم

علاوه بر خواص کلی شیر مادر از جمله دارا بودن مواد ضد میکروبی از دسته های مختلف، مواد ضد التهابی و سهل الهضم بودن آن ها، شیر مادرانی که نوزاد نارس به دنیا آورده اند، با شیر مادرانی که نوزاد آن ها به موقع متولد شده، متفاوت است.

به طور کلی میزان پروتئین شیر مادران نوزادان نارس بیش از مادران نوزادان رسیده است. به همین علت است که برای نوزادان با وزن تولد کم، شیر مادر خود آن ها مناسب ترین شیر است؛ چرا که نوزادان نارس به پروتئین بیشتری نیاز دارند. به ویژه در خلال ماه های اول شیردهی این اختلاف بیشتر است.

مطالعات زیادی نشان داده است که بسیاری از مواد ضد میکروبی و مواد معدنی مانند سدیم، کلر، منیزیم، آهن در شیر مادران نوزادان نارس در مقایسه با شیر مادران دارای نوزادن رسیده، بیشتر است.

نوزادان با وزن تولد کم علاوه بر تغذیه با شیر مادر باید آهن، ویتامین های E,C,D,A و اسید فولیک و ویتامین های گروه B را نیز دریافت نمایند.

معمولاً آهن را در 2 تا 3 ماهگی یا هنگامی که وزن شیرخوار به دو برابر وزن هنگام تولد می رسد، شروع می نمایند.

نحوه ی تغذیه ی نوزادان با وزن تولد کم

برای تغذیه ی نوزادان زیر 1600 گرم معمولاً لازم است از لوله ی داخل معده استفاده شود، یعنی لوله ای که از راه بینی به داخل مری و معده نوزاد وارد می شود. در این حالت مادر باید شیر خود را توسط شیردوش بدوشد و توسط سرنگ آن را به داخل لوله ی معده متصل نماید که شیر داخل سرنگ از طریف نیروی جاذبه تدریجاً وارد معده می گردد.

وقتی وزن نوزاد به 1600 گرم رسید، می توان از فنجان برای تغذیه با شیر دوشیده ی مادر استفاده کرد. هم چنین شیرخوار می تواند شیر را با مکیدن از پستان مادر دریافت کند. در ابتدا نوزاد با وزن کم در زمان کوتاهی پستان مادر را می مکد و مدت زمان طولانی استراحت می کند و سپس مجدداً مکیدن را آغاز می نماید (باید به شیرخوار اجازه دهیم که پس از استراحت، مکیدن را آغاز کند).

مکیدن شیر از سر پستانک و بطری برای نوزاد به مراتب خسته کننده تر از مکیدن شیر از پستان مادر است و اساساً نوع مکیدن سر پستانک و پستان مادر کاملاً با هم متفاوت است. نوزاد با مکیدن سر پستانک، علاوه بر مصرف انرژی بیشتر، دچار مشکل در مکیدن سینه ی مادر نیز می شود. در نتیجه به دنبال کاهش میزان و قدرت مکیدن، پستان ها متورم شده و تولید شیر کاهش می یابد.