فرصتي براي باهم بودن‌

ماه رمضان كه مي‌رسد همه چيز رنگ عوض مي‌كند. شهر رنگ تازه‌اي به خود مي‌گيرد و آدم‌ها هم جور ديگري مي‌شوند. براحتي مي‌توان حضور رمضان را در كوچه و خيابان حس كرد. صبح تا ظهر، معمولي و تا حدي كشدار مي‌گذرد. كسي به فكر صبحانه و ناهار نيست. فقط كار است و كار. ظهر كه وقت نماز مي‌شود، انگار روز تمام شده است. حالا همه در انتظار افطار لحظه شماري مي‌كنند.

كم‌كم خيابان‌ها از حالت عادي خارج مي‌شوند. يكي دو ساعت كه از ظهر مي‌گذرد، مسيرها به سمت منزل تغيير مي‌كند براي صرف افطاري در كنار خانواده. هر چه به وقت افطار نزديك‌تر مي‌شويم، شتاب براي رسيدن به خانه بيشتر مي‌شود.

صف طويل شهروندان براي سوار شدن به اتوبوس و تاكسي و مترو اگرچه در ظاهر چندان خوشايند نيست، اما پيام خوبي را با خود به همراه دارد: تلاش براي بودن در كنار خانواده و بر سر يك سفره. همان چيزي كه در روزهاي عادي كمتر اتفاق مي‌افتد.

بسياري از ما دوست داريم فرزندانمان بتوانند راه و روش درست زندگي كردن را بياموزند. از اين كه هر كس در زندگي ساز خود را بزند، ناراحت مي‌شويم و دوست داريم خانواده‌اي منسجم و هماهنگ با اهداف مشترك در زندگي داشته باشيم اما دنياي پر مشغله امروز بسياري از فرصت‌ها را از ما گرفته است. يك خانواده معمولي را در نظر بگيريد.

هنوز تاريك و روشن است كه پدر و فرزندان خانواده اگر اهل صبحانه باشند و به اين وعده مهم غذايي اهميت كافي بدهند، باشتاب و در حالي كه براي رفتن حاضر مي‌شوند.

چند لقمه‌اي خورده يا نخورده از منزل خارج مي‌شوند: يكي در تلاش براي معاش و ديگري به دنبال كسب علم. به اين مجموعه مادر را هم اضافه كنيد اگر شاغل باشد. اين تصويري است كه در بسياري از خانواده‌هاي امروزي ديده مي‌شود. اين خانواده تا شب و احيانا بر سر سفره شام فرصت دور هم بودن را نخواهند داشت.

اما اين ميز شام را دست كم نگيريد. درباره ارزش و اهميت غذا خوردن اعضاي خانواده در كنار يكديگر زياد شنيده‌ايم. كارشناسان، غذا خوردن اعضاي خانواده را كنار هم يكي از راه‌هاي ايجاد صميميت و پيشگيري از بسياري از مشكلاتي مي‌دانند كه مي‌تواند گريبانگير خانواده شود.

با اين حال، ميز شام بويژه اگر تلويزيون هم روشن و يكي از آن سريال‌هاي سركاري در حال پخش باشد، مكان مناسبي براي تبادل اطلاعات و توضيحات و گفتگوهاي مهم نيست، اما مي‌توان آن را پلي دانست كه راه را براي گفتگوهاي مهم‌تر در فرصت‌هاي بعدي هموار مي‌كند.

اينجا زماني است براي برقراري ارتباطات چشمي‌ با يكديگر. اين زماني است كه كمي ‌با يكديگر شوخي كنيد و بخنديد و مقدمات را براي صحبت‌هاي بعدي آماده كنيد. اين تبادلات پل‌هاي برقراري ارتباط بين والدين و نوجوانان را مي‌سازد. بدون

اين مقدمات كه ميز شام براي شما مهيا مي‌كند، ساير مذاكرات مهم رخ نخواهد داد.

ارتباط مستقيمي ‌بين گفتگوهاي كوتاه زمان شام و گفتگوهاي بلند و طولاني كه بعدها انجام خواهد شد، وجود دارد.

نويسنده كتاب هفت عادت خانواده‌هاي كامروا در اين زمينه معتقد است يكي از راه‌هاي ساده هماهنگ كردن خانواده، برپايي سفره يا ميز غذاست كه همه دور آن جمعند. نشستن كنار يكديگر بر سر سفره يا ميز شام مي‌تواند به يك جلسه مهم خانوادگي تبديل شود.

در اين زمان شما مي‌توانيد با يكديگر گپ بزنيد، شوخي كنيد، درباره مسائل و وقايع مهم روز تبادل نظر كنيد و با گفتگو درباره مسائل مورد علاقه كودكان و نوجوانان فاصله بين نسل‌ها را تا حد زيادي كوتاه كنيد.

چنانچه شام در محيطي شاد صرف شود مي‌تواند نقش حياتي براي هر خانواده داشته باشد. يك شام خوب بچه‌ها و همسر را بر سر سفره‌اي فرا مي‌خواند كه نشاندهنده نظم و هماهنگي اعضاي خانواده است.

نتايج چندين بررسي حاكي از آن است كه وقتي پدر و مادر بنا به عادت در وعده‌هاي منظم با نوجوانانشان غذا مي‌خورند، احتمال اين كه فرزندانشان در سنين بالاتر به سيگار يا مواد مخدر گرايش پيدا كنند بسيار كمتر است.

مارلا ايزن برگ، پژوهشگر اصلي بخش سلامت و طب نوجوانان در دانشگاه مينسوتا در آمريكا معتقد است: 60 درصد از خانواده‌هايي كه با هم غذا مي‌خورند تقريبا به لحاظ تاثير اين كار روي دانش‌آموزان نوجوان، همان بازدهي را داشتند كه انتظار آن مي‌رفت.

مطالعات ديگري نشان داد درصد مصرف مواد مخدر سبك و كشيدن سيگار و حتي دزدي‌هاي خرد ميان دانش‌آموزان كه با خانواده و دور هم شام يا عصرانه و ديگر وعده‌هاي غذايي را صرف مي‌كنند، به ميزان قابل توجهي پايين‌تر است چون با وجود برنامه‌هاي خانوادگي، احتمال فعاليت‌هاي پس از مدرسه و داشتن زمان آزاد بيشتر در خارج از منزل، كاهش مي‌يابد.

با اين حال بررسي‌ها نشان مي‌دهند فقط نيمي‌از نوجوانان شامشان را به طور منظم با والدينشان مي‌خورند. از نتايج ديگر بررسي‌ها اين كه نوجواناني كه با خانواده شام نمي‌خورند 4 برابر بيشتر از ديگران در معرض مشكلات عاطفي و رواني قرار مي‌گيرند، بنابراين به گمان كارشناسان خانواده، رازي در ميز شام نهفته است.

فضاي شاد همراه با صحبت درباره مسايل روز مي‌تواند كلاسي باشد كه از هر جمله آن مي‌توان درسي آموخت. با خواندن دعا و شكر براي نعمت‌هاي خدادادي مي‌توانيم روح تازه‌اي در فضاي خانه بدميم. وقتي كه با هم جمع هستيم مي‌توانيم ايده‌ها و شنيده‌هاي روزمان را در اختيار يكديگر بگذاريم و از اين طريق، مهارت‌هاي ذهني اعضاي خانواده را تقويت كنيم.

سفره يا ميز شام بهترين فرصت است. غذاي خوب، همراهي خوب و بحث خوب سنت پسنديده شام خانوادگي را شكست ناپذير خواهد كرد.

با تدارك غذاهاي اصيل ايراني كه پيش از اين مختص شام بود، مي‌توانيم علاوه بر غذاي جسم، خوراكي ويژه براي روح و روان تك‌تك اعضاي خانواده فراهم آوريم و اين روش صرفا يكي از 7 عادت خانواده‌هاي كامرواست.

اگر باز هم انگيزه لازم براي غذا خوردن با خانواده را پيدا نكرده‌ايد بد نيست بدانيد بر اساس مقاله‌اي كه در سايت تبيان آمده است غذاخوردن كنار افراد خانواده، مفهومي‌ فراتر از رفع ‌گرسنگي دارد. اگر فكر مي‌كنيد فرزند نوجوانتان ترجيح مي‌دهد تنها غذا بخورد، اشتباه مي‌كنيد.

بررسي و مطالعه‌اي كه سال 2006 انجام شد، نشان داد والدين و فرزندان هر دو از غذاخوردن در جمع خانواده لذت مي‌برند و احساس خوبي در اين باره دارند. غذاخوردن با افراد خانواده، موجب مي‌شود كمتر بيرون از خانه غذا بخوريد. غذاهاي آماده و فست‌فود كه اغلب چرب، شور و حاوي مواد افزودني‌اند را كمتر مصرف كنيد.

نتايج مطالعه‌اي كه در سال 2004 انجام شد، نشان داد بين الگوي غذاخوردن و اختلالات غذا خوردن در دختران و پسران رابطه معني‌داري وجود دارد. پرخوري، رفتارهاي بدغذايي، وزن نامناسب و رژيم‌هاي مكرر و ناموفق، همه از عوارض اختلالات خوردن است. با رعايت نكات زير مي‌توان نوجوانان را از اين آسيب‌ها و عوارض دور نگه داشت.

بكوشيد بيشتر وعده‌هاي غذايي را كنار افراد خانواده ميل كنيد؛ در صورتي كه اين امكان وجود ندارد، سعي كنيد حداقل يك ‌بار در طول روز و بيشتر روزهاي هفته دور هم غذا بخوريد.

به موضوع غذاخوردن دور يك ‌ميز اهميت دهيد. اگر لازم بود براي جمع‌شدن همه افراد منتظر بمانيد و در شرايط و مواقع بحراني با هم ‌بودن را به غذاخوردن در ساعت و زمان مشخص ترجيح دهيد.

محيط مناسب و فضاي شاد و مثبتي براي جمع‌شدن افراد خانواده دور يك ميز فراهم كنيد. براي بچه‌ها بشقاب و ليوان و ظروفي با طرح و رنگ مورد علاقه‌شان بخريد.

مطالعه ديگري كه سال 2003 انجام شده است هم نشان داد، نوجواناني كه با والدينشان شام مي‌خورند، بيشتر سبزي و ميوه مصرف مي‌كنند و رفتارهاي غذايي سالم‌تري دارند.

اين نشان مي‌دهد بچه‌ها از رفتارهاي غذايي والدينشان الگوبرداري مي‌كنند و مشاهده رفتارهاي سالم غذايي مانند مصرف ميوه و سبزي از سوي والدين بيشتر از اين‌كه به‌طور مستقيم به آنها بگوييد سبزي و ميوه بخورند در آنها تاثير مي‌گذارد.

فوايد اين‌كه همه افراد خانواده دور يك ميز يا دور يك سفره جمع شوند و با هم غذا بخورند، حتي از تغذيه سالم هم فراتر

است. اين كار كيفيت بودن افراد خانواده در كنار هم را بيشتر و به تحكيم و تقويت روابط خانوادگي كمك مي‌كند.

بعضي والدين بيشتر از اين‌كه به نحوه و چگونگي غذاخوردن فرزندانشان توجه كنند، به ارزش و مقدار غذا توجه مي‌كنند؛ غافل از اين‌كه بچه‌ها به احساس و فضاي مثبت غذاخوردن با خانواده نياز دارند و سبك و نحوه غذاخوردن به اندازه ارزش غذايي آنچه مي‌خوريم، اهميت دارد.

احساس لذت و رضايت، شادابي و نشاط، تغذيه سالم و وزن متناسب، ياد گرفتن آداب غذا خوردن، گفتگو درباره اتفاقات و اطلاع از برنامه‌هاي روزانه تك‌تك افراد خانواده همه از فوايد غذاخوردن افراد خانواده دور يك ميز است.

غذاخوردن افراد خانواده در كنار هم براي همه افراد خانواده لذتبخش و مفيد است، اما اين لحظات در ذهن بچه‌ها خيلي زيبا و به‌يادماندني‌تر است.

روا‌ن‌شناسان كودك توصيه مي‌كنند كودك را از 2‌‌سالگي كنار سفره بنشانيد، حتي اگر كودك نمي‌تواند زمان طولاني بنشيند، او را براي 5 دقيقه هم كه شده، كنار سفره بنشانيد تا آداب غذاخوردن در كنار سفره را ياد بگيرد.

اگر تاكنون به روستاها يا شهر‌هاي كوچك سفر كرده باشيد حتما متوجه شده‌ايد كه در آنجا شهر و روستا خيلي زود تعطيل مي‌شود و مردم در ساعات اوليه شب راهي منازل خود مي‌شوند بنابراين فرصت بيشتري را كنار يكديگر مي‌گذرانند. اين كه در شهرهاي بزرگ نيز چنين اتفاقي رخ دهد يك روياي دست‌نيافتني است، اما براي ما شهرنشينان ماه رمضان يك فرصت طلايي است.

شايد در هيچ زمان ديگري مانند وقت افطار اعضاي خانواده براي رسيدن به خانه و نشستن دور يك ميز يا سفره تلاش نمي‌كنند. ترافيك سنگين شبانگاهي و شتاب شهروندان در ساعات نزديك به اذان مغرب گواه اين مدعاست.

سفره افطار و سحر‌هاي ماه رمضان يكي از فرصت‌هاي طلايي است كه براي خانواده‌هاي پرمشغله امروزي كه گاه حتي وعده غذايي شبانه را نيز نمي‌توانند كنار هم بگذرانند، تنها يك ماه در سال ايجاد مي‌شود.

چه خوب بود اگر سريال‌هاي تلويزيوني در ماه رمضان با فاصله‌اي حداقل 30‌دقيقه‌اي پس از اذان پخش مي‌شد، چون خانواده‌ها مي‌توانستند از اين فرصت به دست آمده استفاده بهتر و مفيدتري داشته باشند.