زمان تقریبی مطالعه :

تاریخ : شنبه 1388/06/07

اگر از بي نظمي خسته شده ايد

در اين مقاله قصد داريم 4 عامل مهم كه سبب بي نظمي در امور فردي مي شود را مورد بررسي قرار دهيم . باشد كه اين مختصر ، بتواند راهگشايي گردد در ايجاد نظم در زندگي مان :

1- امروز و فردا كردن

از عوامل بى نظمى ، واگذارى كار هر روز، به روز ديگر و امروز و فردا كردن است . امير مومنان (ع ) مى فرمايد:

و امض لكل يوم عمله ؛ فان لكل يوم ما فيه ؛ (1)

در هر روز، كار همان روز را انجام بده ؛ زيرا، براى هر روز، كارى مخصوص بدان است . آن حضرت (ع ) در نامه اى به يكى از يارانش مى نگارد:

باقى مانده عمرت را در ياب و امروز و فردا نكن . كسانى كه پيش از تو مى زيسته اند، با آرزوها و امروز و فردا كردن ، كارها را به تاخير افكنده تا به هلاكت رسيده اند و سرانجام ، در حال غفلت ، مرگ ناگهانى آنان را فرا گرفته است .

امام باقر (ع ) مى فرمايد:

اياك و التسويف ؛ فانه بحر يغرق فيه الهلكى ؛ 2

از تاخير انداختن كارها، بر حذر باش كه آن ، دريايى است كه در آن هلاك شده ها غرق شده اند.

حضرت على (ع ) مى فرمايد:

احزم الناس رايا من انجز وعده و لم يوخر عمل يومه لغده ؛ (3)

دورانديش ترين مردم ، كسى است كه به وعده اش وفا كند و كار امروز را به فردا نيفكند.

2- سستى و تنبلى

يكى ديگر از مهم ترين عوامل بى نظمى ، سستى و تنبلى است . اگر سستى و تنبلى از درى وارد شود، انضباط و جديت از درى ديگر خارج مى شود. در سخنى نورانى از امام صادق (ع ) آمده است :

عدو العمل الكسل ؛ (6)

سستى و تنبلى ، دشمن عمل است .

آفة النجاح الكسل ؛ (7)

آفت رستگارى ، كاهلى است .

امير مومنان (ع ) به همام فرمود:

يا همام !المومن هو... هشاش ، بشاش ، لابعباس و لا بجساس ؛ (8)

اى همام !مومن ،... هوش مند، با نشاط، خوش رو است ، نه عبوس و عيب جو.

در جايى ديگر مى فرمايد:

من اطاع التوانى ضيع الحقوق ؛ (9)

آن كس كه در كارها سستى ورزد، حقوق افراد را تباه مى سازد.

التفريط مصيبة القادر؛ (10)

سستى و تنبلى ، مصيبت شخص توانا است .

نتيجه سستى و تنبلى ، افزون بر بى نظمى ، سهل انگارى و كم كارى است كه در روايات بسيار نكوهش شده است . در حديثى از امام صادق (ع ) آمده است :

من فرط تورط؛ (11)

آن كس كه در كارها سهل انگارى و كوتاهى كند، در گرداب مشكلات گرفتار مى آيد.

و در سخنى نورانى از امام هادى (ع ) آمده است :

اذكر حسرات التفريط باخذ تقديم الحزم ؛

حسرت پشيمانى كم كارى را به يادآور و دورنگرى را پيشه ساز.

امير مومنان (ع ) نيز مى فرمايد:

اياكم و التفريط فتقع الحسرة حين لا تنفع الحسرة ؛ (12)

از كوتاهى و كم كارى بپرهيزيد، چون در حسرت و ندامت گرفتار مى شويد، آن گاه كه حسرت سودى نبخشد.

3- شتاب بى جا

يكى ديگر از عوامل بى نظمى ، شتاب بى جاست . هر كارى را وقتى است كه بايد در آن انجام شود. شتاب در چنين كارى ، باعث مى شود كه به درستى انجام نشود. پيشواى پارسايان ، حضرت على (ع ) در نامه اش به مالك اشتر، او را از شتاب زدگى بر حذر مى دارد و مى فرمايد:

اياك و العجلة بالامور قبل اوآنها؛ (4)

بر حذر باش از شتاب زدگى در كارها، پيش از رسيدن وقت آنها.

آن حضرت در نكوهش شتاب بى جا مى فرمايد:

قلما تنجح حيلة العجول ...؛ (5)

كم است كه چاره شخص شتاب زده ، به فرجام برسد.

4- در نظر نگرفتن اولويت ها

از ديگر عوامل بى نظمى ، اين است كه انسان ، در كارها، اولويت را در نظر نگيرد و به جاى اين كه مهم ترين كارها را مقدم بدارد، به كارهاى ديگر بپردازد. امير مومنان (ع ) مى فرمايد:

ان رايك لا يتبع لكل شى ء ففرغه للمهم ؛ (13)

همانا فكر و انديشه تو، گنجايش همه كارها را ندارد پس ، آن را براى كارهاى مهم فارغ ساز.

در حديثى ديگر مى فرمايد:

من اشتغل بغير المهم ضيع الاهم ؛ (14)

آن كس كه فكر و نيروى خود را به كارهاى غير مهم مشغول دارد، كارهاى مهم را تباه مى كند.

حضرت على (ع ) سبب از هم گسيختگى و فروپاشى نظام حكومت را، تباه ساختن مسائل اصلى ، پرداختن به مسائل فرعى ، مقدم داشتن افراد فرومايه و دورى جستن از خردمندان معرفى مى كند. (15)

فكرت را به آن چه بر تو لازم است ، اختصاص ده ، تا سالم بمانى ، و از فرو رفتن در كارى كه مربوط به تو نيست ، بگريز تا ارجمند باشى .

5- فرو گذاشتن وظيفه خويش و دخالت در كار ديگران

يكى ديگر از عواملى كه باعث فرو پاشيدن كاخ نظم مى شود، اين است كه انسان ، وظيفه خويش را انجام ندهد و در كار و مسئوليت ديگران دخالت ورزد، مولاى متقيان (ع ) مى فرمايد:

اقصر رايك على ما يلزمك تسلم ودع الخوض فيما لا يعنيك تكرم ؛ (16)

اقصر همك على ما يلزمك و لا تخض فيما لا يعنيك ؛ (17)

همت خود را بر آن چه لازم و مربوط به تو است منحصر ساز و در آن چه از تو نخواسته اند فرو مرو.

در حديثى ديگر از آن حضرت آمده است :

شر ما شغل به المرء وقته الفضول ؛ (18)

بدترين چيزى كه انسان وقت خود را به آن مشغول مى سازد، كارهاى بيهوده است .

نيز، مى فرمايد:

من اوما الى متفاوت خذلته الحيل ؛ (19)

كسى كه به كارهاى گوناگون بپردازد، نقشه ها و پيش بينى هايش به جايى نمى رسد.

اميد وارم با رعايت اين نکات هميشه موفق باشيد واز وقتتان کمال استفاده را بکنيد.

پي نوشت ها :

1) نهج البلاغه فيض الاسلام ، نامه 53،ص 1022