بررسی برخی از کتب علامه جعفری ره

در ذیل، پاره ای از آثار وی بطور اجمال  معرفی شده است: 

 این كتاب، عنوان پژوهشی در زمینه  بازشناسیِ ابعاد و آفاق سازندگی های مربوط به زندگی و زندگی های انسان ساز است. این تحقیق كه نخستین بار در بهمن ماه سال 1347 در جمع دانشجویان دانشگاه تبریز به صورت سخنرانی ایراد شد، از پژوهشهایی بود كه درباره ی پدیده ی زندگی، چیستی و چگونگی آن صورت گرفته و در حدّ خود، در برابر سیل پر موج نهیلیسم، ایجاد مانع كرد. نخستین فرض برای خواننده ی این كتاب، عبارت است از: اصالت حیات، ارزش و قداست زندگی و لزوم به افراشتن پرچم سازندگی. 

2) ترجمه و تفسیر نهج البلاغه

مجموعه ای ارزشمند در 27 مجلد كه بسیاری از اساسی ترین مسایل انسانی و اسلامی با نگاهی نو و پویا در آن بررسی شده است. مشمول و گسترش این كتاب از فلسفه تا سیاست، از عرفان تا ادیان، از اخلاق پژوهی تا جامعه¬شناسی و روان شناسی، ادبیات و شعر و متدولوژی، دایرة المعارف هوشمندانه ای را در پیش دیدِ اهل نظر و مطالعه قرار داده است كه می توانند پاسخ بسیاری از سؤالات خود را در آن بیابند و با واقعیت¬های انسان شناسی و هستی شناختیِ جدیدی آشنایی حاصل كنند.

3) فرهنگ پیرو، فرهنگ پیشرو

تعریف فرهنگ در این كتاب به راه حل اساسیِ خود نزدیك شده و با تأمل در لغت نامه ها و انگاره های علمیِ ملل و اقوام مختلف، تز جدید و مناسبی توسط استاد جعفری به كاروانیان دانش و بینش پیشنهاد شده است. این كتاب به زبان انگلیسی نیز تحت عنوان: ترجمه و منتشر شده است.

4)موسیقی از دیدگاه فلسفی و روانی

كتاب موسیقی كه با حالت تطبیق آن با مقوله هایی چون: شعر، نقاشی، خطّ و ... آغاز شده، رساله ای است كه در جست و جوی عینیت موسیقی و پیوندهای احتمالیِ هنر و ارایه احتمالیِ آن با جان آدمی، تئوری ها و فرضیه های نوینی را در باب ماهیت و آثار موسیقی مورد اشاره قرار می دهد و در پایان، بعد حقوقی و تاریخیِ آن را ارزیابی می كند.

5)تفسیر و نقد و تحلیل مثنوی

این مجموعه پانزده جلدی، دایرةالمعارفی است كه به سیر و پژوهش در افكار و آرای عارف و شاعر توانمند ـ مولانا جلال الدین بلخی  پرداخته و انگاره¬های عارفانه و شور گسترانه ی آن بزرگ مرد تمدنِ ادب را با واقعیت های جهانِ امروز تطبیق می كند. این تفسیر چون تنها به عرفان مولوی منحصر نیست، لذا اثری عمومی است كه بسیاری از مباحث آكادمیك در آن دارای نقشی برجسته است.

6)از دریا به دریا (كشف الابیات مثنوی مولوی ـ 4 مجلد)

علاّمه جعفری همزمان با ادامه ی تفسیر نهج البلاغه و پرداختن به بسیاری دیگر از فعالیتهای خویش، در اقدامی پشتكار طلب با همكاری و مشاركت عده ای از شاگردان ـ به ویژه جوانان ـ كار بر روی تبویب و تنظیم كشف الابیات را آغاز نمود و پس از 11 سال، موفق به تدوین مجموعه ای 4 مجلدی تحت عنوان <از دریا به دریا> شد. بدین سان، پیدا كردن ابیات مثنوی را ـ در حالی كه هنوز رایانه های امروزی در عرصه های علمی و فرهنگی ظهور و بروز نداشتند ـ با نظمی ویژه و روشی بسیار جالب و سهل الوصول یك سره نمود. ترتیب الفباییِ این اثر بزرگ و شامل بودن آن بر تمام ابیات مثنوی، حكایت از زحمات طاقت فرسایی دارد كه از سال 1350 تا 1361 خورشیدی بخشی از تمركز فكریِ علاّمه جعفری را به خود مصروف داشته و اثری زنده و پاینده را از خود به یادگار گذاشت.

7) سه شاعر (حافظ، سعدی، نظامی)

گفت و گو درباره ی شعر و شاعری سه تن از اركان ادب فارسی، حافظ، سعدی، نظامی گنجوی؛ موضوع اصلی كتاب تحقیقی و ادبی پیرامون افكار سه شاعر مذكور می باشد. علاّمه جعفری ضمن تصدیق مراتب بالای شعری ادبا و شعرای نامبرده، در موارد فراوانی نیز به توضیح دیدگاههای حِكمی و كلامی آنها پرداخته و مسایلی را به نقد می كشد.در این كتاب، نظامی گنجوی به حسب این كه یكی از شعرای استوار تاریخ ادب فارسی محسوب می شود، مورد توجه علاّمه جعفری قرار گرفته و اشعار وی توسط ایشان مورد شرح و بسط قرار گرفته است. حكمت، عرفان و اخلاق در شعر نظامی گنجوی، موضوعی است با رویكرد اخلاقی ـ اعتقادی كه سعی در بازشناسی ابعاد انسانی اشعار نظامی در منظومه های زنده ی هفت پیكر و ... دارد، لذا آنچنان كه واضح است، نگاه نظامی گنجوی را نگاهی معتدل و واقع  گرایانه تلقی می كند.

8)حیات معقول

كتاب حاضر كوششی است در بیان حیات معقول كه به صورت سخنرانی ایراد شده و در تكمیلِ مقاله ی دیگری تحت عنوان <هدف حیات> می باشد. زندگی طبیعیِ محض و حیات معقول، آغازین بحثِ این كتاب است و به نظر می رسد همان بحثی است كه در جلد هشتم ترجمه و تفسیر نهج البلاغه نیز آمده است.

9)نیایش امام حسین  علیه السلام در صحرای عرفات‎

این كتاب یكی از متون اسلامی در زمینه ی دعا و چند نیایشی خالصانه به بارگاه الهی می باشد. قلم روان و نثر زیبا, سبب شده است كه علامه جعفری فرمایشات مبارك امام حسین  علیه السلام را در صحرای عرفات با روشی نوین و كارساز شرح نموده و ابعاد آن را باز كند. ترجمه ی عربی كتاب مذكور, <علی اجنِحَةِ الرّوح> نام گرفته است.

10)طرحی برای انقلاب فرهنگی

این كتاب كه به ضمیمه ی دنیای فلسفیِ راسل، در قطع جیبی تنظیم شده است  در اصل  دو فصل می باشد: طرح هایی در انقلاب فرهنگی و دنیای فلسفی راسل؛ كه در واقع آمیزه ای است از مباحث فرهنگ، روانشناسی و فلسفه. در این كتاب دیدگاههای واضح استاد در زمینهی روانشناسی برای تنظیم یك انقلاب فرهنگی به صورتی خلاصه تدوین و ارایه شده است.