شاه پسند وحشي و خواص آن
verbena Officinallis

شاه پسند در قديم به نام گياه صليب( Herb of the Cross ) معروف بوده است زيرا گفته مي شود كه آن را روي زخم هاي مسيح ريختند و خونريزي قطع شد. در واقع داراي خاصيت ضد خونريزي است.

اين گياه در نواحي جنوب آسيا، آفريقا و اروپا در حاشيه جاده ها و دشت ها و مزارع مي رويد و در ايران در مناطق شمال ايران و اطراف تهران، فارس و نواحي جنوب يافت مي شود.

قسمت مورد استفاده اين گياه، برگ ها و سر شاخه هاي سبز آن است در اثر مالش دادن بوي مطبوعي در تمام قسمت هاي اين گياه منتشر مي شود ولي طعم آن گس و تلخ است.

گياه شاه پسند که در دو نوع معمولي و آمريکاي جنوبي (به ليمو) موجود است، مي ‌تواند زخم‌ ها و ورم‌ ها را با التيام نسوج بدن بهبود ‌بخشد. اين گياه براي درمان نقرس نيز استعمال مي ‌شود.

مصرف جوشانده گياه شاه پسند، سبب درمان درد عصبي، سرگيجه و ضعف رواني مي‌شود. همچنين مصرف جوشانده شاه پسند براي انواع ناراحتي ‌هاي عصبي، سرفه، بي خوابي و حالات ترس و تب توصيه شده است. اين گياه ماده ي درماني مناسبي براي موارد اسپاسم و ضد تب است. اما اين گياه قبل از همه يک ماده ي مطمئن براي معده است. در موارد اختلالات هاضمه و نفخ، هيچ چيز بهتر از شاه پسند آمريکايي جنوبي وجود ندارد. سرشاخه هاي سبز شاه پسند وحشي كاربرد دارويي دارد.

اين گياه گس و تلخ در بهبود سرما خوردگي موثر است. اين گياهِ خلط آور براي درمان بيماري هاي پوستي نيز مفيد است.

اين گياه گونه هاي مختلفي دارد که متجاوز از صد نوع مي باشد، ما در ايران بيشتر نوع تزئيني آن که شاه پسند درختي نام دارد را مي شناسيم اما نوع دارويي آن نيز در ايران وجود دارد که ما در اين مطلب بيشتر به آن نوع مي پردازيم.

تركيبات شيميايي:

شاه پسند وحشي داراي مواد شيميايي مختلفي نظير تانن، ‌موسيلاژ، ساپونين، وربي نالين، بتاكاروتن و ماده اي تلخ مي باشد.

خواص دارويي:

شاه پسند وحشي از نظر طب قديم ايران سرد و خشك است.

1) قابض و ضد تشنج است.

2) براي از بين بردن آب آوردگي بدن مفيد است و بدين منظور بايد آن را با ملاس چغندر خورد.

3) براي تقويت قلب مفيد است.

4) خون را تميز و تصفيه مي كند.

5) عرق آور است.

6) مقدار شير را در مادران شيرده زياد مي كند.

7) كرم معده را كشته و از بين مي برد.

8) خلط آور است.

9) براي برطرف كردن سرماخوردگي مفيد است.

10) كمبود ويتامين C را درمان مي كند.

11) براي درمان ناراحتي هاي پوستي مفيد است.

12) بيماري زردي را برطرف مي كند.

13) براي رفع خونريزي لثه مفيد است.

14) سنگ كليه و مثانه را خارج مي سازد.

استفاده خارجي

1- براي ورم مخاط دهان و گلو، جوشانده آن را غرغره كنيد.

2- كمپرس آن را روي ضرب ديدگي بگذاريد.

3- زخم و بريدگي ها را با ضماد آن درمان كنيد.

4- براي رفع خستگي پس از كار روزانه از حمام شاه پسند استفاده كنيد بدين منظور مقدار 200 گرم از برگ هاي اين گياه را در دو ليتر آب ريخته و حرارت دهيد تا به جوش آيد سپس آن را روي چراغ برداشته و بگذاريد به مدت 15 دقيقه دم بكشد. بعد آن را صاف كرده و در وان حمام بريزيد و براي مدت 20 دقيقه در آن دراز بكشيد تا خستگي عضلات برطرف شود .

طرز استفاده:

دم كرده:

يك قاشق چايخوري برگ هاي خشك شده اين گياه را در يك فنجان آب جوش ريخته و براي مدت 10دقيقه دم كنيد سپس صاف كرده و به مقدار يك فنجان سه بار در روز بنوشيد.

جوشانده:

مقدار 40 تا 50 گرم از برگ هاي خشك شده ي اين گياه را در يك ليتر آب جوش ريخته و بگذاريد به مدت 5 دقيقه به آرامي بجوشد سپس آن را صاف كنيد.

اسانس:

قوي تر از تنطور مي باشد و از برخي داروخانه ها مي توان آن را خريداري كرد. مقدار مصرف آن يك تا دو قطره در يك ليوان آب مي باشد.

طريقه مصرف شاه پسند معمولي

بيست تا سي گرم از گياه خشک را در يک ليتر آب دم مي ‌کنند و روزانه دو تا سه فنجان مي ‌نوشند. براي استعمال داخلي يک مشت کوچک از گياه خشک با يک ليتر آب کافي است در مصرف خارجي (به شکل کمپرس کردن، محلول غرغره، پانسمان) يک پيمانه گياه خشک شده در يک ليتر آب به کار برده شود.

طريقه مصرف شاه پسند آمريکاي جنوبي(به ليمو)

بيست تا سي گرم از گل و برگ گياه را در يک ليتر آب مي ريزند و دم کرده قابل شرب مطبوعي درست مي ‌کنند.

اما اگر بخواهند بيشتر از دو فنجان در روز ميل کنند بايد مقدار گياه را به شش گرم در يک ليتر آب تقليل داد.

مضرات:

خوردن زياد اين گياه ضربان قلب را كم مي كند و باعث تحريك روده ها و رحم مي شود. بنابراين كساني كه ناراحتي قلبي دارند و يا خانم هاي باردار بايد در خوردن آن احتياط كنند.

جمع آوري : مريم مراديان نيري – سايت تبيان

منابع:

سلامت نيوز

ايسنا

پايگاه اطلاع رساني گياهان دارويي ايرطب