سفره ای خالی از همنشین
سفره اي خالي از همنشين
يادتان هست يا نه، نمي‌دانم. اما خانواده آقاي هاشمي - همان خانواده گرم و صميمي كتاب تعليمات اجتماعي دبستان- نخستين نماد خانواده براي خيلي از ماها بود؛ الگويي كه بچگي اجازه نداد بازي نقش‌هاي آن را به خوبي بياموزيم. شايد هم از اين جهت به آن بي‌توجه بوديم كه نمي‌دانستيم به زودي بايد بعضي نقش‌هاي آن مثل خواهر يا برادربودن را بازي كنيم و براي بازي در نقش‌هاي ديگر بايد بزرگ‌تر شويم. خانواده دكتر ارنست، مهاجران، بچه‌هاي مدرسه والت و... هم نمادهايي از خانواده بودند اما تنهايي پسرك كارتون رامكال يا بي‌پناهي قهرمان كتاب بابا لنگ دراز، انواع ديگري از زندگي را برايمان تعريف مي‌كردند؛ خانواده‌هاي تك سرپرست و كودكان بي‌سرپرست. حالا از آن روزها خيلي فاصله گرفته‌ايم ولي كم و بيش بايد نقش همان آدم‌هاي كارتوني را در خانواده واقعي‌مان بازي كنيم. اينكه هركدام از ما تا اينجاي قصه چقدر موفق بوديم را نمي‌دانم ولي بهانه‌ها هميشه فرصتي براي نگاهي دوباره است .
خانواده‌هايي كه مي‌شناسيم
تصور اغلب ما از خانواده، جمعي چند نفري است كه اركان اصلي آن را زن و شوهر (با نقش پدر و مادري) تشكيل مي‌دهند و فرزندان، مكمل يا پيونددهنده اين جمع 2نفره‌اند. اين مجموعه، نماد كاملي از يك خانواده است. اما همين خانواده كامل و مهم مي تواند به 2گونه بسيار متفاوت وجود داشته باشد:
شبه منسجم: خانواده‌اي كه به ظاهر سالم و پا برجاست اما در واقعيت هريك از اعضاي آن از هم دور افتاده‌اند و هريك به سويي در حال حركت‌اند. به اين ترتيب، زندگي در بستر جدايي عاطفي در جريان است ولي هيچ‌يك از افراد خانواده اين جدايي را جدي نمي‌گيرند يا ترجيح مي‌دهند در برابر آن سكوت اختيار كنند.
خانواده منسجم: در اين جمع به همان نسبت كه هريك از افراد نقش و وظايفي دارند، نيازهايي هم دارند كه به بهترين نحو ممكن به آن پاسخ داده مي شود. در اين مجموعه سالم، ارتباطي دوستانه، منطقي، صميمي و قانونمند بين افراد برقرار است. در اين خانواده، وظايف، نيازها، ارتباط‌ها و ... تعريف درست و كاملي دارند.
اما جز شكل سنتي، خانواده‌هاي ديگري هم وجود دارند كه نبايد ناديده گرفته شوند. خانواده هاي تك سرپرست يا خانواده‌هايي كه درآنها، جاي والدين را خواهر يا برادر بزرگ‌تر پر كرده اند يا پدر بزرگ و مادر بزرگ با نوه هايشان يك خانواده را تشكيل داده اند. بسياري از ما در همين خانواده‌ها زندگي مي‌كنيم و به تصور اينكه خانواده كاملي نداريم، بسياري از نيازهاي طبيعي‌مان را ناديده مي‌گيريم و در خود مي‌كشيم اما حقيقت آن است كه هرچند نبودن يكي از اعضاي خانواده مشكلاتي ايجاد و وظيفه فرد حاضر (زن يا شوهر) يا حتي فرزندان را سنگين‌تر مي‌كند ولي اين مسئله نبايد دليلي براي ناديده‌گرفتن نيازهاي طبيعي‌مان باشد. اين ناديده‌گرفتن‌ها باعث بروز بيماري‌هاي روحي – رواني در همه افراد خانواده مي‌شود.
مثلا براي صرف وعده‌هاي غذايي سفره‌اي نمي‌اندازيم؛ تنها به اين دليل كه تعداد ما كم است و نيازي به اين كار نيست. گردش و تفريح نمي‌رويم يا از خانواده دوري مي‌كنيم به اين دليل كه رفت و آمد ما به منزل ديگران تصوراتي را در آنها ايجاد مي‌كند. اما شده براي يك لحظه به تاثير ويرانگر اين رفتارها فكر كنيم؟ حالا كه يكي از ما نيست، آنهايي كه هستند حق حيات ندارند؟
كامل اما ناقص : با وجودي كه الگوي زندگي همه ما نسبت به گذشته تغيير كرده است و به دليل كار و گرفتاري نمي‌توانيم هميشه دور يك سفره بنشينيم و برنامه‌هاي دسته‌جمعي داشته باشيم، اما در بعضي خانواده‌ها اين فرصت‌ها به عمد ناديده گرفته مي‌شوند؛ در واقع اعضاي خانواده در كنار هم زندگي مي‌كنند اما «با هم» نيستند. اين حالت در هر دو نوع خانواده (كامل و تك سرپرست) ديده مي‌شود.
از ميان شاخص‌ترين نمادهاي جدايي اعضاي خانواده مي‌توان به اين موارد اشاره كرد:
تصميم‌گيري‌ها تك نفره يا در نهايت 2 نفره است.
افراد خانواده از برنامه‌هاي جمعي كمتر استقبال مي‌كنند و برنامه‌هاي تك نفره يا دوستانه براي آنها ارجح است.
ارتباط كلامي بين اعضاي خانواده - به ويژه زن و شوهر - حداقل است و بسياري از اين ارتباط‌هاي كلامي به مشاجره ختم مي‌شوند.
وابستگي بين اعضاي خانواده از حالت طبيعي هم كمتر است.
اعضاي خانواده براي بهبود روابط هيچ تلاشي نمي‌كنند و تلاش‌هاي انجام‌شده نيز به شكست مي‌انجامد.
چيزي به اسم سفره خانوادگي براي صرف هيچ‌يك از وعده‌هاي غذايي وجود ندارد، حتي اگر همه افراد خانواده در منزل باشند.
حال سئوال اينجاست . شما جزو کدامين نوع از اين خانواده ها هستيد ؟ و ... آيا مي دانيد براي بهبود وضعيت چه راهکارهايي موثر است؟ پس با ما همراه باشيد تا در مقاله بعد در اين مورد صحبت کنيم.
خانواده- با تلخيص
تنظيم براي تبيان: کهتري
مقالات مرتبط
بحران و نابساماني در خانوداه امروزي
تفاوت‌هاي رفتاري در خانواده‌ها