شرايط منفعت اجاره داده شده

قسمت اول - جعاله          قسمت دوم - اجاره 1      قسمت سوم - اجاره 2

همانطور که عين مستاجره داراي شرايطي است منفعت اجاره داده شده نيز داراي چند شرط است:

1- منفعت مال حلال باشد؛ بنابراين اجاره دادن مغازه براي شراب فروشي يا نگهداري شراب و يا کرايه دادن ماشين براي حمل و نقل شراب باطل است.

2- پول دادن براي آن منفعت در نظر مردم بيهوده نباشد.

3- منفعت اجاره معلوم باشد که در اين زمينه 2 نکته را توضيح مي دهيم:

الف- گاهي اوقات عين مستاجره  مالي است که چندين منفعت دارد، در اين صورت بايد در اجاره مشخص شود که کدام يک از منافع آن مورد لحاظ بوده است و مستاجر حق بهره برداري از کدام منفعت را دارد؛ بعنوان مثال اگر حيواني هم سواري مي دهد و هم بار مي برد بايد مشخص شود که مستأجر براي باربردن حيوان را اجاره کرده يا براي سوار شدن يا آنکه هر دو را مي خواهد.

ويا اگر باغي هم قابليت برگزاري جشن دارد و هم داراي ميوه است بايد مشخص شود که مستأجر براي کدام مورد باغ را اجاره مي کند.

ب‌- منفعت گاهي با زمان مشخص مي شود مانند سکونت در منزل ؛ در اين موارد اگر مدت اجاره را معين نکنند و به مستأجر بگويد: خانه را يک ماهه به هزار تومان به تو اجاره مي دهم و هر قدر بيشتر بماني به همين قيمت است»؛ فقط در ماه اول اجاره صحيح است چون بقيه را مشخص نکرده  ولي اگر ماه اول را هم معين نکند و فقط بگويد هر ماه هزار تومان است، اجاره به کلي باطل است.

در خصوص مسافرخانه ها و هتلهايي که معلوم نيست انسان  چقدر در آن مي ماند اگر قرار بگذارند که مثلا شبي يکصد تومان بدهد و طرفين راضي باشند اشکال ندارد، ولي چون مدت اجاره معلوم نکرده اند اجاره صحيح نيست و صاحب آن هر وقت بخواهد مي تواند آنان را بيرون کند و او هيچ حقي ندارد ولي اگر تعداد شبها را از اول معين کنند، حق دارد تا آخر مدت بماند.

و اگر چنانچه ابتداي مدت اجاره را معين نکنند ابتداي آن بعد از خواندن صيغه اجاره است (1) ولي مي توانند ابتداي مدت اجاره را بعد از زمان اجراي عقد اجاره قرار دهند مثلا خانه اي را يکسال اجاره دهند و ابتداي آن را اول ارديبهشت قرار دهند و زمان انعقاد قرارداد در نيمه فروردين باشد خواه در هنگام عقد قرارداد خانه در اجاره شخص ديگري باشد يا نباشد.

و گاهي علاوه بر زمان مي توان از معيار هاي ديگري براي مشخص نمودن منفعت استفاده نمود؛ مثلا در برخي موارد منفعت را هم با زمان و هم با مسافت مي توان مشخص نمود؛ مانند اجاره اتومبيل که مي توان اتومبيل را براي 2 روز اجاره کند يا براي طي کردن مسافت خاصي و رسيدن به شهري کرايه نمايد.

و گاهي منفعت با عمل مشخص مي شود: مانند خياطي، به اين صورت که با خياط قرار بگذارند که پارچه خاصي را به صورت خاصي بدوزد.

به هر حال آنچه اهميت دارد، مشخص بودن منفعت است حال به هر روشي که منفعت مشخص شد فرقي ندارد.(2)

منابع: رساله مراجع مسايل 2187 الي 2192

روضة البهية في شرح اللمعة الدمشقيه، شهيد ثاني

گردآوري: مرتضي رستمي

1- طبق نظر حضرت آيت الله مکارم در صورت تعيين نکردن ابتداي مدت قرار داد، ابتداي قرار داد بعد از خواندن صيغه يا تحويل گرفتن مال است.

2- قانون مدني:

ماده 468 - دراجاره اشياءمدت اجاره بايدمعين شود والا اجاره باطل است .

ماده 469 - مدت اجاره از روزي شروع مي شود كه بين طرفين مقررشده واگر درعقداجاره ابتداي مدت ذكرنشده باشد از وقت عقد محسوب است .

ماده 507 - دراجاره حيوان تعيين منفعت بابه تعيين مدت اجاره است يا به بيانت مسافت ومحلي كه راكب يامحصول بايدبه آنجاحمل شود.

ماده 508 - درموردي كه منفعت به بيان مدت اجاره معلوم شودتعيين راكب يامحمول لازم نيست ولي مستاجرنمي تواندزياده برمقدارمتعارف حمل كندواگرمنفعت به بيان مسافت ومحل معين شده باشدتعيين راكب يامحمول لازم است .

ماده 511 - حيواني كه مورداجاره است بايدبراي همان مقصودي استعمال شودكه قصدطرفين بوده است بنابراين حيواني كه براي سواري اجاره داده شده است نمي تواندبراي باركشي استعمال نمود.

ماده 514 - خادم ياكارگرنمي توانداجيرشودمگربراي مدت معيني يا براي انجام امري معيني .

ماده 515 - اگركسي بدون تعيين انتهاءمدت اجيرشودمدت اجاره محدود خواهدبودبه مدتي كه مزدازقرارآن معين شده است بنابراين اگرمزداجيراز قرارروزهفته ياماه ياسالي فلان مبلغ معين شده باشدمدت اجاره محدودبه يك روزيايك هفته يايك ماه يايكسال خواهدبودوپس ازانقضاءمدت مزبور اجاره برطرف مي شودولي اگرپس ازانقضاءمدت اجيربخدمت خوددوام دهد وموجراورانگاه دارداجيرنظربه مراضات حاصله به همانطوري كه درزمان اجاره بين او و موجرمقرربوده مستحق اجرت خواهدشد.