قصیده کمیت درباره غدیر خم
قصیدة كُمَیت شاعر اهل بیت دربارة حدیث غدیر
كمیت بن زید اسدی مداح سه امام:
«كمیت» یكی از شاعران معروف و بنام شیعی است كه در زمینه سرودن شعر برای اهل بیت (ع) ید طولایی داشت.
كمیت شاعر در «هاشمیّات» خود قدم بزرگی در احیاء تاریخ اهل بیت برداشته است؛ و چون میلادش در سنة 60 و وفاتش در سنة 126 هجری است؛ درست زمانش مطابق زمان امام زین العابدین و حضرت باقر و حضرت صادق _ سلام الله علیهم _بوده؛ و در كوران شدّت خلفای بنی امیّه می زیسته است.
با تحمّل رنجها و حبس ها و آزارها از گفتن قصائد دریغ نكرد و در افشای جرم مخالفان و بیان مظلومیّت اهل بیت داد سخن داده است. و در اشعاری كه به عنوان غدیر خمّ سروده است از ولایت و لزوم پیروی از آن سخن گفته است. ما در اینجا بعضی از ابیات عینیه او را می آوریم:
وَ یَوْمَ الدَّوْحِ دَوْحِ غَدِیرِ خُمٍّ |
أبَانَ لَهُ الْوَلاَیَهَ لَوْاُطِیعَا 1 |
وَلَكِنَّ الرِّجَالَ تَبَایَعُوهَا |
فَلَمْ أرَمِثْلَهَا خَطَراً مَبِیعَا 2 |
فَلَمْ اُبْلِغْ بِهَا لَعْنَاً وَ لكِنْ |
أسَاءَ بِذَاكَ أوَّلُهُمْ صِنیعَا 3 |
فَصَارَ بِذَلِكَ أقْرَبُهُمْ لِعَدْل |
إلَی جَوْرٍ وَأحْفَظُهُمْ مُضِیعَا 4 |
أضَاعُوا أمْرَ قَائِدِهِمْ فَضَلُّوا |
وَ أقْومِهِمْ لَدَی الْحِدْثَانِ رِیعَا5 |
تَنَاسَوْا حَقَّهُ وَ بَغَوْا عَلَیْهِ |
بِلاَتِرَهٍ وَ كَانَ لَهُمْ قَرِیعَا 6 |
فَقُلْ لِبَنِی اُمَیَّهَ حَیْثُ حَلُّوا |
و إنْ خِفْتَ الْمُهَنَّدَ وَ الْقَطِیعَا 7 |
ألاَ اُفَّ لِدَهْرٍ كُنْتُ فِیهِ |
هِدَاناً طَائِعاً لَكُمُ مُطِیعَا 8 |
أجَاعَ اللهُ مَنْ أشْبَعْتُمُوُه |
وَ أشْبَعَ مَنْ بِجَوْرِكُمُ اُجِیعَا 9 |
وَیَلْعَنُ فَدَّ اُمَّتِهِ جَهَاراً |
إذَا سَاسَ الْبِرَیَّهَ وَ الْخَلِیعَا 10 |
بِمَرْضِیِّ السِّیاسَهِ هَاشِمِیٌّ |
یَكُونُ حَیاً لاُمَّتِهِ رَبِیعَا 11 |
وَلَیْثاً فِی الْمَشَاهِدِ غَیْرَ نُكْسٍ |
لِتَقْوِیمِ الْبَرِیَّهِ مُسْتَطِیعَا 12 |
یُقِیمُ اُمُورَهَا وَ یَذُبُّ عَنْهَا |
وَ یَتْرُكُ جَدْبَهَا أبَداً مَرِیعَا 13 |
1_ «و در روزی كه از درخت سایبان درست كردند؛ از درختان غدیر خم؛ رسول خدا (ص) ولایت علی بن ابیطالب (ع) را بر مردم آشكارا نمود، اگر مرد قبول واقع می شد و پیروی می شد.
2_ و لیكن مردان از قوم، آن ولایت را مبایعه كردند، و به داد و ستم و خرید و فروش آن پرداختند؛ و من هیچگاه ندیده ام امر بزرگی همانند ولایت، مورد مبایعه قرار گیرد؛ و مبیع واقع شود.
3_ و من لعنت و تبرّی خود را بدین مبایعه نمی رسانم؛ و لیكن اوّل آن مردان بدین مبایعه كار زشتی انجام داد.
4_ و بدین عمل، نزدیكترین آنها به عدالت به سوی جور و ستم كشیده شد، و نگهبان ترین آنها، خراب كننده و ضایع كننده شد.
5_ امر و فرمان و رهبرشان علی را گم كردند و ضایع نمودند پس گمراه شدند؛ امر آن كسی را كه در حادثات جهان از همة افراد سعه و گشایشش استوارتر و محكمتر بود.
6_ حقّ او را عمداً به مرحلة نسیان سپردند، و بر او ستم كردند، بدون آنكه قصاص و خونی از او طلب داشته باشند؛ با آنكه او رئیس و سرپرست و قیّم ایشان
7_ پس بگو به بنی امیه هر جا كه باشند _ و اگرچه از شمشیر آبدار و برهنة ایشان بترسی، و از قطعه قطعه شدن بیم داشته باشی! _:
8_ ای، افّ باد بر آن روزگاری كه من در آن بوده باشم و مطیع و منقاد شما باشم و از نبرد و كارزار با شما احساس ثقل و سنگینی بنمایم.
9_ خداوند گرسنه گرداند كسی را كه شما سیر كرده اید! و سیر كند كسی را كه از جور و ستم شما گرسنه شده است!
10 و 11 _ و پیوسته آن فرد از امت خود را كه سیاست مردم را در دست گرفته، و متهتك و خبیت و منعزل از مقامی است كه عهده دار شده است، در صورتی كه سیاست او مورد پسند مردم باشد، لعنت می فرستد، و ندای دور باش می زند، آن مرد هاشمی كه همچون باران بهاری برای امّت خود حیات بخش است.
12_ آن هاشمی كه همچون شیر نر در معارك و مشاهد نبرد بدون سقوط و اضطراب، برای بر پا داشتن مردم جهان نیرومند و تواناست.
13_ و پیوسته امور امّت را بر پا می دارد، و از حریم امّت دفاع می كند، و همواره زمین های خشك و لم یزرع حیاتی امّت را به زمین های آباد و پر بهرة معنوی و حیاتی در می آرود».
ابوالفتوح رازی گوید: از كمیت روایت است كه حضرت امیر المؤمنین (ع) را در خواب دیدم، به من فرمود:
آن قصیدة عینیّة خود را برای من بخوان! و من شروع كردم به خواندن آن؛ تا رسیدم به این بیت:
وَ یَوْمَ الدَّوْحِ دَوْحِ غَدِیرِ خُمٍّ أبَانَ لَهُ الْوَلاَیَهَ لَوْاُطِیعَا
حضرت فرمود: صدقت؛ راست گفتی! آنگاه خود آنحضرت این بیت را انشاد كردند:
وَلَمْ أرَمِثْلَ ذَاكَ الْیَوْمِ یَوْماً وَلَمْ أرَمِثْلَهُ حَقّاً اُضِیعَا
«و من هیچوقت همانند آن روز، روزی را ندیده ام، و هیچگاه همانند آن حقّ، حقّی را ندیده ام كه ضایع شود».
و در كتاب «الصّراط المستقیم» بیاضی عاملی آورده است كه:
پسر كمیت، پیغمبر اكرم (ص) را در خواب دید. حضرت به او گفتند: برای من قصیدة عینیّة پدرت را بخوان! و من خواندم و چون رسیدم به این بیت: وَ یَوْمَ الدَّوْحِ دَوْحِ غَدِیرِ خُمٍّ، حضرت رسول الله گریة شدیدی كردند و گفتند: صَدَقَ أبُوكَ رحمه الله؛ إی، وَاللهِ، لَمْ أرَمَثْلَهُ حَقّاً اُضِیعَا.
«پدرت راست گفت: خداوند رحمتش كند؛ آری سوگند به خدا. من همانند آن حقّ، حقّی را ندیدم كه ضایع شود».
خدایا ما را از کسانی که "حق غدیر " را اعاده می کنند قرار ده.