هاریکن چیست؟

هاریکن ها چرخند هایی هستند که برروی اقیانوس های گرم حاره ای توسعه می یابند و دارای باد های تقویت شوند های هستند که سرعت آنها حد اقل 64 نات (71 مایل در ساعت ) می باشد این توفان ها قابلیت تولید باد های خطر ناک و باران های سیل آسا و طغیان گرا دارند که همه این موارد باعث بروز خسارات فراوان و تلفات جانی در نواحی ساحلی می گردد به طور مثال یک طوفان به یاد ماندنی که تلفات جانی50 نفره و خسارت مالی 30 میلیون دلاری در بر داشت توفان Andrew است که تصویر آن در بالا نشان داده شده است.

هدف اصلی راین مبلحث معرفی هاریکن ها و نحوه شکل گیری آنها و تشریح چگونگی تاثیر شرایط جوی در توسعه هاریکن ها می باشد.

هاریکن ها

هاریکن ها چرخنده های حاره ای هستند که سرعت باد آنها از 64نات بیشتر باشد، آنها در نیمکره شمالی در خلاف جهت عقربه های ساعت و در نیمکره جنوبی در جهت عقربه های ساعت حول مرکز خود می چرخند هاریکن ها از اجزای ساده توفان های تنمدری شکل می گیرند، این توفان های تندری به کمک اقیانوس و شرایط جوی به هاریکن تبدیل می شوند. در ابتدا دمای آب اقیانوس باید بیشتر از 25 درجه سانتیگراد باشد( 81 درجه فارنهایت ) گرما ورطوبت آب گرم اقیانوس ها به عنوان منبع انرژی برای هاریکن ها حساب می شوند به همین دلیل است که هاریکن ها به هنگام عبور از روی خشکی و یا اقیانوس های سرد تر ویا مناطقی که دارای گرما ورطوبت کافی نباشند به سرعت تضعیف می شوند.

علاوه بر اقیانوس ها ی گرم شرجی و رطوبت بالادر تراز های میانی و پایین جو برای توسعه هاریکن ها مورد نیاز می باشند این شرجی بالا مقدار تبخیر را در ابرها کاهش می دهدو گرمای نهان آزاد شده ناشی از بارندگی را افزایش می دهد؛ تمرکز گرمای نهان برای حرکت سیستم حیاتی است.

برش قائم باد در محیط اطراف چرخنده ای حاره ای بسیار با اهمیت است که منظور از برش باد میزان تغییر در سرعت و جهت باد با افزایش ارتفاع است.

هنگامی که برش باد ضعیف باشد توفان که قسمتی از چرخنده است به صورت قائم رشد می کند و گرمای نهان ناشی از چگالش در هوایی که مستقیما در بالای توفان قرار دارد آزاد می شود و به توسعه توفان کمک می کند هنگامی که برش باد قوی تری وجود داشته باشد توفان به صورت اریب وکج در می آید و گرمای نهان بر روی منطقه گسترده تری آزاد می شود

ساختار کلی هاریکن ها

هنگامی که فشار سطح شروع به افت می کند توفان حاره ای تبدیل به هاریکن می شود و سرعت باد آن به 64 نات می رسد و چرخش حول هسته مرکزی توسعه پیدا می کند. هاریکن ها قوی ترین چرخنده های حاره ای زمین هستند یک ویژگی مشخص در همه هاریکن ها که فقط مربوط به آنها می باشد نقطه تیره ای است که در وسط هاریکن ها یافت می شود و به آن چشم توفان می گویند اطراف چشم توسط کمربندی از شدید ترین باد ها و بارندگی ها احاطه شده است که به آن دیوار چشم (eye wall ) می گویند نوار بزرگی از ابرها ی باران زا در اطراف دیوار چشم به طور مارپیچ وجود دارد که به آنها نوار مارپیچی گفته می شود (Spiral bamd) هاریکن ها به راحتی توسط نوتر چرخشی دور چشم در تصاویر ماهواره ای و راداری قابل تشخیص هستند هاریکن ها با توجه به سعت باد آنها توسط مقیاس (saffir simpson) دسته بندی می شوند. در شرایط مساعد جوی هاریکن ها می توانند برای مدت ? هفته عمر کنند در بالای آب های سرد یا سطح خشکی هاریکن ها به سرعت ضعیف می شوند.

چشم هاریکن :مرکز توفان

مهمترین مشخصه که در هاریکن ها یافت می شود چشم توفان است چشم در مرکز توفان قرار دارد و قطرآن بین 50_20 کیلومتر است چشم نقطه تمرکز توفان است و نقطه ای است با کمترین فشار سطحی که بقیه توفان در آن می چرخد در تصویر زیر چشم طوفان به خوبی قابل دیدن است

آسمان اغلب در بالای چشم صاف است و باد نسبتا آرام می باشد در حقیقت چشم آرام ترین قسمت هر توفان است چشم به این دلیل آرام ترین قسمت است که باد شدیدی که به سمت مرکز همگرا می شود هرگز به آن نمی رسد نیروی کوریلیس باد را به آرامی از مرکز منحرف می کند و منجر به چرخش آن دور مرکز هاریکن می شود (eye wall) که این امر موجب می شود مرکز آرام باشد

دیوار چشم

دیوار چشم در اطراف چشم قرار دارد این مکان جایی است که بیشترین باد های مخرب و شدید ترین بارندگی ها در انجا یافت می شود در نتیجه این قسمت ویرانگرترین مکان هاریکن است، در تصویر زیر دیوار چشم نشان داده شده است.

دیوار چشم به این دلیل به این نام خوانده می شود که معمولا مرکز هاریکن توسط دیواری از ابر احاطه می شود در سطح زمین باد به طرف مرکز طوفان در حرکت است و هوا را مجبور می کند که در مرکز صعود کند همگرایی دیوار چشم به اندازه ای شدید است که هوا با سرعت بیشتری نسبت به نقاط دیگر هاریکن به بالا کشیده می شود بنابر این انتقال رطوبت از اقیانوس به توفان و گرمای نهان ازاد شده در این مکان بیشتر است.

نوار مارپیچ(جایی که بیشترین بارندگی مشاهده می شود )

ازسمت مرکز توفان که به بیرون حرکت کنیم می توانیم نواری را که ساختار ابری دارد مشاهده کنیم این ابرها نوار مارپیچ باران نیز نام دارند که در تصویر زیر به خوبی قابل مشاهده هستند.

گاهی اوقات فاصله هایی بین این نوار ها وجود دارد که هیچ بارندگی در آ؛نها دیده نشده است به طور کلی اگر از لبه هاریکن به طرف مرکز آن حرکت کنیم خواهیم دید که در برخی از نواحی آن بارندگی شدید است و در برخی نواحی بارندگی آرام است و این امر به طور متوالی تکرار می شود تا به مرکز توفان برسیم و هرچه به مرکز وچشم هاریکن نزدیک تر شویم بارندگی شدید تر می شود.

حرکت هاریکن ها

الگوی جهانی باد که با نام گردش عمومی شناخته می شود و باد های سطحی هر نیم کره به سه دسته کمر بند باد تقسیم می شوند :

الف- امواج شرقی قطبی-از 90_60 درجه عرض جغرافیایی

ب- بادهای غربی 60_30درجه عرض جغرافیایی

ج- امواج شرقی حاره ای از 30_0 درجه عرض جغرافیایی(بادهای تجاری)

بادهای تجارتی شرقی در هر دو نیمکره در منطقه ای نزدیک استوا همگرا می شوند که به آن منطقه همگرایی درون حاره ای می گویند که کمربندی از ابرها و توفان های تندری را پدید می آورد؛ این کمربند بخش هایی از کره زمین را دور می زند. مسیر یک هاریکن به طور کلی یک کمربند بادی دارد که هاریکن در آن واقع است به طور مثال هاریکنی که از آتلانتیک حاره ای شرقی سرچشمه می گیرد توسط باد های تجاری شرقی به غرب در منطقه حاره ای منتقل می شود سر انجام این توفان ها به سمت شمال و مناطق فوق حاره ای مهاجرت می کنند و به عرض های بالا تر می روند به عنوان مثال در اثر این حرکت ها خلیج مکزیک و سواحل شرقی ایالات متحده در این خطر هستند که هر سال یک یا دو هاریکن را تجربه کنند،

پس از آن هاریکن ها توسط امواج غربی به شمال و عرض های میانی منتقل می شوند و گاهی اوقات با سیستم های جبهه ای عرض های میانی ترکیب می شوند.

هاریکن ها انرژی خود را از سطح آبهای گرم مناطق حاره ای کسب می کنند به همین دلیل است که هنگامی که آنها از روی آبهای سرد مناطق عرض های میانی و خشکی ها عبور می کنند به سرعت ضعیف شده و از هم می پاشند.

منبع:پایگاه علمی دانش پژوهان