جايزه نوبل 2008-قسمت دوم

سرانجام با اهداء جايزه نوبل اقتصاد پرونده جوايز نوبل 2008 بسته شد، حال ببينيم برندگان جوايز چه کساني بودند:

نوبل شيمي براي کشف پروتئين سبز فلورسان

دو پژوهشگر آمريکايي و يک پژوهشگر ژاپني به خاطر کشف پروتئيني نوراني در  چتر دريايي که سلول‌ها، بافت‌ها و حتي اندام‌ها را درخشان مي‌کند - ابزاري که اکنون هزاران پژوهشگر در سراسر دنيا از آن استفاده مي‌کنند -  برنده جايزه نوبل شيمي شدند.

جايزه 10 ميليون کروني (1.4 ميليون دلاري) نوبل در رشته شيمي به اوسامو شيمومورا، دانشمند متولد ژاپن که اکنون در آزمايشگاه زيست‌شناسي دريايي  Woods Hole در ماساچوست آمريکا کار مي‌کند، مارتين چالفيه از دانشگاه کلمبيا در نيويورک و راجر تسين از دانشگاه کاليفرنيا در سان‌ديه‌گو به خاطر کشف پروتئين داراي خاصيت فلورسانس سبز اهدا شد.

 کميته نوبل شيمي از  آکادمي سلطنتي علوم سوئد در بيانيه‌اي گفت: "پروتئين سبز نوراني فلورسان" (GFP) در ابتدا در يک  گونه "چتر دريايي" (Aequorea victoria) در سال 1962 کشف شد. از آن هنگام به بعد اين پروتئين به يکي از مهم‌ترين ابزارهاي مورد استفاه در علوم زيستي معاصر بدل شده است."

شيمومورا در ابتدا GFP را از چترهاي دريايي ساحل غربي آمريکاي شمالي جدا کرد، و کشف کرد که اين پروتئين در برابر نور ماوراي‌بنفش مي‌درخشد. از سال 1967 براي 20 سال او هر تابستان بندر فرايدي در ايالت واشنگتن در غرب آمريکا مي‌رفت تا هر روز بيش از 3000 چتر دريايي جمع کند.

چالفيه و همکارانش باکتري‌‌هايي مانند "اي‌ کولاي" (E. coli) و کرم‌هاي ريز به نام "کانوربيتيديس الگانس" (C. elegans) را براي توليد اين پروتئين با "چسباندن" (splicing) ژن‌ مناسب به کار گرفتند.

رنگ سبز پروتئين چتر دريايي زير نور آبي و نور ماوراي بنفش خود را نشان مي‌دهد، به پژوهشگران امکان مي‌دهد که سلول‌هاي توموري را نوراني کنند، مواد سمي را رديابي کنند و خاموش و روشن بودن ژن‌ها را تحت نظر بگيرند.

 چالفيه در مصاحبه‌اي تلفني گفت:‌ "ما مي‌توانيم به سادگي به درون جانور نگاه کنيم و بگوييم در کجا اين رنگ سبز روشن شده است، از چه هنگامي روشن شده است و  پروتئين ايجاد کننده رنگ سبز در کجا ساخته شده است و به کجا مي‌رود؟"

 تسين، که پژوهشگر انستيتوي پزشکي هاوارد هيوز در آمريکا است، نيز از پروتئين مرجان استفاده کرد، و اين رنگ فلورسانس را در فراسوي سبز به زرد، آبي و ساير رنگ‌ها گسترش داد تا فرايند‌هاي زيست‌شناختي متعددي را در يک زمان دنبال کند.

 اين سه پژوهشگر با برنده‌شدن جايزه نوبل شيمي، به رديف برخي بزرگترين نام‌ها در علم  مانند ماري کوري، که جايزه نوبل فيزيک را هم برد، و لينوس پائولينگ، دانشمند و فعال مشهور راه صلح  که در سال 1954 اين جايزه را برد، پيوستند.

پل کروگمن جايزه نوبل اقتصادي را برد

آکادمي سطلنتي علوم سوئد اعلام داشت که جايزه يادبود آلفرد نوبل در رشته اقتصاد را به پل کروگمن، اقتصاددان پنجاه و پنج ساله آمريکايي، استاد دانشگاه پرينستون و از نويسندگان اقتصادي نشريه نيويورک تايمز اعطا کرده است.

آکادمي علوم سلطنتي گفته است که اين جايزه به دليل دستاوردهاي پروفسور کروگمن در زمينه تاثير اقتصاد مقياس بر شکل دهي به انگاره تجارت بين الملل به وي تعلق گرفته است.

پل کروگمن در سال 1953 در آمريکا متولد شده و فارغ التحصيل دانشگاه هاي ييل و ام آي تي آمريکاست و پيش از پيوستن به هيات علمي دانشگاه پرينستون در دانشگاه هاي آمريکايي ييل، ام اي تي، کاليفرنيا در برکلي و استانفورد، و همچنين مدرسه اقتصاد دانشگاه لندن تدريس کرده است.

بخش عمده تحقيقات پرفسور کروگمن در زمينه تجارت بين المللي و ساير موضوع هاي مرتبط با آن صورت گرفته است.

کتاب "اقتصاد بين الملل: نظريه و عمل" به طور وسيع به عنوان متن درسي پايه در بسياري از دانشگاه هاي جهان تدريس مي شود.

از نظر ديدگاه اقتصادي، پل کروگمن يک اقتصاد دان ليبرال با ديدگاهي "مترقي" محسوب مي شود که از مکتب "نو- کينزي" طرفداري مي کند.

برخلاف اقتصاددانان معتقد به کارآيي سياست هاي پولي، طرفداران اقتصاد کينزي، با وجود اعتقاد به آزادي اقتصادي، از مداخله دولت در اقتصاد براي جلوگيري از انحراف بازار آزاد حمايت مي کنند.

گفته مي شود که بيل کلينتون، رئيس جمهور سابق آمريکا، پس از انتخاب به اين سمت در سال 1993 به پل کروگمن پيشنهاد انتصاب به يک سمت دولتي کرد که مورد قبول واقع نشد.

پرفسور کروگمن از جمله منتقدان صريح اللهجه سياست هاي اقتصادي جورج بوش بوده و در جريان مبارزات انتخاباتي جاري در ايالات متحده نيز جان مک کين، نامزد حزب جمهوريخواه را هدف انتقادات شديد قرار داده است.

نوبل ادبيات به فرانسه رفت

ژان ماري گوستاو لوکلزيو نويسنده فرانسوي برنده جايزه جهاني نوبل در زمينه ادبيات شد.

جايزه نوبل ادبي براي ارائه آثار انساني به "ژان ماري گوستاو لوکلزيو" (Jean-Marie Gustave Le Clézio)  فرانسوي تعلق گرفت.

اين نويسنده حرکتي جديد و شاعرانه را در ادبيات جهان آغاز کرده و در اکثر آثارش به جستجوي انسانيت ماوراي سلطه تمدن پرداخته است.

وي متولد 1940 در فرانسه بوده و رمان‌هاي "صورتجلسه" و"بيابان" او  را در جهان به شهرت رسانده است.

رمان‌هاي "تب" و "دادخواست" از ديگر آثار وي به شمار مي‌روند.

نوبل براي فيزيک ذره‌اي

ماکوتو کوباياشي و توشيهيدو ماسکاوا از ژاپن و يوشيرو نامبو از آمريکا جايزه نوبل فيزيک سال 2008 را براي کار نظري راهگشاي‌شان درباره ذرات بنيادي دريافت کردند.

اين سه دانشمند به خاطر کارشان در توضيح بي‌قاعدگي‌ها در مفاهيم مربوط به ماهيت ماده و منشا کيهان، که در "مهبانگ" در 14 ميليارد دلار سال پيش به وجود آمد، برنده جايزه نوبل فيزيک امسال شدند.

کميته نوبل اعلام کرد نامبو، 87 ساله، نيمي از جايزه را به خاطر کارش در دهه 1960 براي کشف ساز و کارهاي "گسيختگي خودبه‌خودي" در فيزيک زير‌اتمي است.

 به گفته هيات داوران دو دانشمند ديگر نيمه دوم جايزه نوبل را به خاطر "کشف منشا تقارن گسيخته" دريافت کردند.

 نامبو براي ايجاد مفهومي به نام "گسيختگي خودبه‌خودي تقارن" در ابررسانايي و در ذرات بنيادي مورد تقدير گرفته است.

 اين نظريه‌ها ستون اصلي "مدل استاندارد فيزيک" هستند، که سه نظريه از چهار نيروي بنيادي طبيعت - نيروي قوي مولکولي، نيروي ضعيف مولکولي و الکترومغناطيس - را به هم مي‌پيوندد. چهارمين نيروي بنيادي، نيروي جاذبه است.

 کميته نوبل اعلام کرد: " گسيختگي خودبه‌خودي تقارن، نظم طبيعت را زير سطحي به ظاهر درهم و برهم پنهان مي‌کند. ثابت شده است که اين مدل بسيار کارآمد است، و نظريه‌هاي نامبو آغازگر مدل استاندارد فيزيک ذرات بنيادي بودند. اين مدل کوچکترين واحدهاي ساختماني همه مواد و سه از نيرو از چهار نيروي بنيادي طبيعت را در يک نظريه واحد، يکپارچه مي‌کند."

فرضيه‌ آنها تقريبا سه دهه بعد در تجربيات آزمايشگاهي به تاييد رسيد.

 کوباياشي، 64 ساله، استاد ممتاز بازنشسته در سازمان پژوهش شتاب‌دهنده پرانرژي در تسوکوبا است و ماسکاوا، 68 ساله، همين عنوان را در انستيتوي فيزيک ذره‌ايي يوکاوا در دانشگاه کيوتو دارد.

 نامبو استاد ممتاز بازنشسته در انستيتو انريکو فرمي در دانشگاه شيکاگو است.

 آنچه اساس نظريه عدم تقارن را تحکيم کرد، اين کشف بود که پس از "مهبانگ" ماده بسيار بيشتري نسبت به "ضدماده" به وجود آمده است.  اين ماده اضافي بود که به هسته کيهان بدل شد، و آن را با کهکشان‌ها، ستاره‌ها و سياره‌ها  پر کرد.

تلاش براي کشف علت اين تخطي اسرارآميز از تقارن، به حوزه گسترده‌اي از پژوهش‌ها دامن زده است.

بلندپروازانه‌ترين گام تجربي که در ماه گذشته در اين زمينه برداشته شد، به کار افتادن "برخورددهنده هاردون بزرگ" Large Hadron Collider, بزرگترين اتم‌شکن دنيا در ژنو بود.

بخش دانش و فناوري تبيان